• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Er over de zinsgrens

23 januari 2020 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Door Marc van Biezen

Dat de diverse functies van het pronomen er (presentatief, locatief, prepositioneel, kwantitatief)  kunnen en soms moeten samenvallen in één (verschijningsvorm) is bekend. In zin 1 vervangt er zowel een zelfstandignaamwoordgroep bij een telwoord als een zelfstandignaamwoordgroep bij een voorzetsel. Twee keer er is ongrammaticaal.

  • dat hij er twee op heeft geslagen
  • dat hij er twee erop heeft geslagen [ongrammaticaal]

In zin 3 combineert er een presentatieve en een kwantitatieve functie, in zin 4 een presentatieve en een prepositionele functie.

  • dat er hier zeven staan
  • dat er diverse mannen op zijn geklommen

Nieuw – althans voor mij – is de observatie dat het ook mogelijk is om in een er in een hoofdzin de functie van dat er samen te laten vallen met de functie van een er uit een bijzin. 

  • dat er een man heeft geprobeerd twee te kopen
  • dat er mannen hebben geprobeerd overheen te klimmen
  • dat er leden die avond hebben geprobeerd te zijn 

In de eerste zin vallen in er de presentatieve functie van er in de matrixzin en de kwantitatieve functie van er in de bijzin samen. In de tweede vallen de presentatieve functie van er in de matrixzin en de prepositionele functie van er in de bijzin samen. In de derde vallen in er de presentatieve functie van er in de matrixzin en de locatieve functie van er in de bijzin samen. 

In de volgende zin heeft het matrix-er een presentatieve en een kwantitatieve functie op matrixniveau en een prepositionele functie op bijzinsniveau.

  • dat er twee hebben geprobeerd overheen te klimmen

Als er in de bijzin wel aanwezig is, levert dit in bovenstaande zinnen een kleine vergroting van de grammaticaliteit op, maar zonder dat er zijn ze ook aanvaardbaar.

De functie van een er-pronomen kan kennelijk de grens van een hoofdzin en een infiniete bijzin oversteken. Dit is pertinent niet mogelijk als om aanwezig is in de bijzin. Zie daarvoor de volgende zinnen.

  • dat er een man heeft geprobeerd (*om) twee te kopen
  • dat er mannen hebben geprobeerd (*om) overheen te klimmen
  • dat er leden die avond hebben geprobeerd (*om) te zijn 

Afbeelding: Staff Sgt. Aubrey White

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De Noordsche taal

U, Zustertaal der echt Germaansche spranken,
Uit eenen wel met de onze voortgevloeid,
U vlieten ook mijn Nederlandsche klanken;
Herbloei ook gy, als onze rank herbloeit!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Agenda

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

24 mei 2025

➔ Lees meer
31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1986 Anton Reichling
➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d