Als taalergernis vermomde taalliefde

Er zijn weinig objecten van liefde die je met zoveel mensen moet delen als de taal. Wie een liefdesverklaring aan zijn moedertaal wil uiten, zal toch moeten verdisconteren dat er allerlei mensen voortdurend behoorlijk liefdeloos met die taal omgaan.

Neem het Nederlands. Ja, een prachtige taal, dat zal wel. Maar er is ook Nederlands zoals gesproken door heao’ers tijdens een bijeenkomst van Forum voor Democratie. Of van podcasters die dj’tje en sidekickje spelen. Of van managers. Of van tienermeisjes. Of vul maar een willekeurige andere groep in waar je toevallig een hekel aan hebt.

Gecharmeerd

Een tijdje is er in Nederland een Weg met dat woord-verkiezing geweest, en wij van Neerlandistiek hebben ons daar altijd van gedistantieerd (hier en hier). Ik geloof niet dat dit de reden is dat die verkiezing weer is opgehouden, maar net nu wij fijn achterover wilden leunen, begint het dan weer in Vlaanderen! Weg met het woord is de titel van een boekje van de Gentse uitgever Borgerhoff & Lamberigts, en er hebben allerlei bekende Vlamingen aan meegedaan zoals Marc Reynebeau, Wouter Deprez, Fleur van Groningen en Marnix Peeters, alsmede een bekende Nederlander, te weten Paulien Cornelisse. Allemaal mochten ze een woord kiezen dat ze weg wilden doen.

Toch raakte ik van dit boekje gecharmeerd.

Majesteit

Dat komt door de toon. De samenstellers van de bundel zijn erin geslaagd allerlei mensen te vragen die de opdracht nauwelijks serieus namen. Ja, ze hebben allemaal een woord gekozen dat ‘weg’ moet, maar verschillende auteurs wijzen erop dat er natuurlijk nooit genoeg taal kan zijn en dat het daarom uitermate onverstandig is om willekeurig welk woord ‘weg’ te doen. De laatste bijdrage is van de televisiemaker Yannick Dekeukelaere die alle door de anderen verboden woorden in een coherent betoog heeft vewerkt waarin hij pleit voor het schrappen van het woord schrappen.

Velen grijpen een en ander vooral aan om te klagen over maatschappelijke misstanden, zoals het hoort. Paulien Cornelisse klaagt bijvoorbeeld over het woord majesteit omdat ze tegen de monarchie is.

Traditie

Bovendien wordt in Weg met het woord, in weerwil van de titel, juist regelmatig de liefde voor de taal gevierd. De bijdrage van de journaliste Guinevere Claeys begint zo:

De dingen die je je herinnert. Een wespensteek toen ik boterbloemen plukte. Smurfblauwe kauwgom in zijn haar. Een kattenjong in de dakgoot. De blik van mijn moeder na die blik van mijn vader. De krijtboodschap op mijn dorpel. Het stil huilende meisje op de fiets. Zijn teleurstelling toen ik hem vroeg: ‘Beloofd?’

Beloofd is uiteindelijk het woord dat Claeys wil schrappen, omdat er dus ooit, in haar tienertijd, een relatie om verbroken werd: de ‘hij’ in kwestie meende dat een liefde geen liefde was als hij beloofd moest worden en wilde daarom niets meer met haar te maken hebben. En sindsdien houdt Claeys ook niet meer van het woord.

Kijk, dat is een manier om over taalergernissen te schrijven: als iets heel persoonlijks. Als je dat dan ook nog doet in zo’n bloemrijke stijl als die van Claeys, dan is al die ergernis wel degelijk ook nog ergens goed voor.

Dus nu hoop ik ineens dat Weg met het woord toch een jaarlijkse traditie mag worden.

Sam De Graeve, Nils De Malsche & Joni Verhulst (red.) Weg met het woord. Gent: Borgerhoff-Lamberigts, 2019. Bestelinformatie bij de uitgever.