• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Van taalvitter naar taalfitter

30 november 2018 door Redactie Neerlandistiek 8 Reacties

Door Jan Renkema

Vijf jaar lang verzamelde het Instituut voor de Nederlandse Taal taalirritaties in verkiezingen onder de titel Weg met dat woord! In dit boekje worden de inzendingen besproken en gaan de auteurs dieper in op die ergernissen. Ik kreeg het boekje en ik irriteerde mij zó dat ik het heb weggeven aan een man die mij tijdens het baantjes trekken steeds probeerde naar de kant te socializen (‘druk hè, u was er vorige week niet hè’). Hij zag het zwembad als een watersociëteit en bestond het zelfs om mij, met toch al enig emeritaat achter de rug, aan te spreken met ‘Dag jongeman’. Ik haat dat!

Irritatie over taal? Tot mijn ergernis had het maandblad Onze Taal jarenlang een rubriek Taalergernissen. Nooit zal ik het artikeltje vergeten van Caroline Hoonhout uit Arnhem (2009:71) onder de titel ‘Grootste ergernis’: “Ik heb vele ergernissen. (volgen acht voorbeelden) Maar de grootste ergernis ben ikzelf, omdat ik het mezelf zo moeilijk maak. Waarom ergeren deze dingen mij toch, terwijl de meeste mensen zulke fouten niet eens opmerken en daar ook helemaal niet mee zitten.” Volgens mij moet deze Caroline Hoonhout erelid worden van het Genootschap Onze Taal.

Wat willen de auteurs van dit boekje? Ze willen laten zien “dat taalergernissen niet alleen vervelend maar ook interessant kunnen zijn.” Let op de formulering. Een ergernis is toch per definitie vervelend? Maar elders schrijven ze: “Lekker mopperen op irritante taal. Mensen vonden het heerlijk. Wijzelf trouwens ook.” Dus die ergernissen zijn niet vervelend? Kennelijk vonden al die inzenders taal van de jeuk leuk.

Interessant blijven ze wél, die taalergernissen. En we hebben in onze taal al best wel een soort van traditie: Charivarius met Is dat goed Nederlands? (1940). Zaalberg met Taaltrouw (1975), Kuitenbrouwer met Turbotaal, van sociobabbel tot yuppiespeak (1987),  Ben van Balen met Irritaal, goeiemoggel, toppiejoppie & andere irritante taal (2009). Maar de auteurs doen hier niets mee. Jammer.

Wat voegt dit boekje toe aan alles wat er al geschreven is? Ja, er is een indeling in vijf rubrieken:

  1. Engels: train manager, me time, Leiden University Library (met ruime aandacht voor de afkorting).
  2. Kantoortaal: agile, hands on mentaliteit, in je kracht staan.
  3. Verkleinwoorden: collegaatjes, oudjes, echt wel een dingetje.
  4. Jongerentaal: fittie, hoodvloggers, huggen.
  5. Taalfouten: hun hebben (dat jeukt trouwens al veertig jaar) en andere voorbeelden in deze tekst.

Het overzicht is opmerkelijk. Want dit betekent dat al die inzenders (hoeveel waren dat er eigenlijk?) zich niet ergeren aan jargon (inflatiecorrectie), beledigend taalgebruik (kopvoddentaks), vaagtaal (De werkloosheid is 4 %), ontwijkend taalgebruik (In de politiek zeggen wij nooit nooit), onjuiste etymologieën (Bij ‘ontmoeten’ móét je niks), doelbewuste manipulatie (filebelasting), enz. Ook de indeling roept vragen op. Neem kantoortaal. Daar hoort toch ook het verkleinwoord collegaatje bij? En al dat Engels op kantoor? En waarom valt sprinter (voor stoptrein) onder kantoortaal?

Het is een mooie verzameling. Daar niet van. Maar als je wilt opzoeken of bilascrum wordt behandeld, dan lukt dat niet (bilateraaltjes verbaal tegen elkaar induwen als een vergadering stagneert). Want het boekje bevat geen register van de duizenden (zegt de achterflap)  woorden die worden besproken. Duizenden? Gemiddeld per pagina tien woorden, dus zo’n 1500. En de woordbehandeling is nogal oppervlakkig, bijvoorbeeld dat scrummen een rugby-term is met enkele pagina’s later de onduidelijke vraag of dit beter is dan ‘doorakkeren’! Nergens ook de vraag naar betekenisverschil: “Ja wij krijgen het als grootouders druk met kerst, ditmaal de kinderen mét de kids.”

Ik besef me heel goed dat ik me in mijn ergernis nogal heb laten gaan. Waarom heb ik niet meer naar Goethe geluisterd? “Nicht ärgern, nur wundern”. Ik ben zo verbaasd dat aan al die taalergeraars niet gevraagd is waaróm ze zich ergeren. Dat is toch prachtig onderzoek voor of vanuit het Instituut van de Nederlandse Taal, dat zegt ‘een virtueel netwerk instituut’ te zijn en dat wil fungeren als ‘spil voor initiatieven op het gebied van maatschappelijke valorisatie’!  Ik ben zo verwonderd dat de auteurs een missie formuleren. Op pagina 22 schrijven ze: “En misschien, héél misschien kunnen we zelfs wel een klein beetje ergernis wegnemen.” Ze besluiten hun boekje zelfs met “Geen taalhaat, maar taaltolerantie.” Als dat zou kunnen! Van taalvitter naar taalfitter. (Sorry, deze vind ik vréselijk aardig.)

Vivien Waszink & Laura van Eerten, Kids, koffietjes & comfortzone. Waarom taal soms zo irritant is. Amsterdam: AUP, pp. 144, prijs € 14,99. Bestelinformatie bij de uitgever.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Engels, jongerentaal, lexicografie, taalergernis, taalfouten, verkleinwoorden

Lees Interacties

Reacties

  1. Ladybug zegt

    30 november 2018 om 13:49

    Laatste alinea: “Ik besef me …..” :-((

    Beantwoorden
  2. Joke van Overbruggen zegt

    30 november 2018 om 14:33

    taalvitter, taalfitter prima…als je taaltwitter maar achterwege laat

    Beantwoorden
  3. Bert Mostert zegt

    30 november 2018 om 15:51

    Gun iedereen haar/ zijn eigen ergernissen en laten we niet teveel onderzoeken..

    Beantwoorden
  4. Wouter van der Land zegt

    30 november 2018 om 16:25

    In de zojuist verschenen Onze Taal van december wordt een aantal ‘spraakmakende taalgebruikers’ van minister tot professoren gevraagd naar het ergste woord van 2018. De woorden zijn: geldmaat, bindend studieadvies, kippenvel, kippenbotresidu, gepersonaliseerd leren, 21ste-eeuwse vaardigheden, internationalisation at home, learnings en winnen. De belangrijkste taalprofessionals van Nederland hebben dus een hekel aan leren, kippen en presteren.

    Beantwoorden
    • Peter-Arno Coppen zegt

      30 november 2018 om 16:39

      ‘spraakmakende taalgebruikers’ is niet hetzelfde als ‘belangrijkste taalprofessionals’, denk ik.

      Beantwoorden
  5. DirkJan zegt

    30 november 2018 om 16:35

    Kennelijk wordt de verkiezing van Weg met dat woord! nu niet meer georganiseerd. Verstandig.

    Beantwoorden
  6. Joop van Diepen zegt

    30 november 2018 om 21:26

    Staat: iets ophoesten er ook in? Wat onsmakelijk!

    Beantwoorden
  7. Atty van Delden zegt

    1 december 2018 om 16:31

    Noem ook: Japke-d Bouma en Paulien Cornelisse met hun taalergernissen!

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d