Door Siemon Reker

Het was een persconferentie op 6 mei – niet de eerste over de coronacrisis – waarvan allerlei details al in de dagen daarvoor uitgelekt waren. Is dat strategie? Hoort dat bij het strakkere regiem dat de minister-president had beloofd na die ene waarbij drie leden van het kabinet aanwezig waren en waar het achteraf al met al minder helder was wat de overheid exact van ons wilde? Zó had de premier het de Kamer op 26 maart voor de toekomst beloofd, het was zo ongeveer zijn eerste opmerking: “Wij proberen dat nu allemaal zo goed mogelijk te communiceren. Ik ga er zo nog meer over zeggen, maar ik wilde hier meteen het terechte punt tackelen. Het moet strakker. Nogmaals, we gaan meer tijd nemen voor de voorbereiding en we gaan er maximaal met z’n tweeën staan.”

Voorbereid kwamen de premier en de vice-premier van VWS naar de persconferentie van midden vorige week. Wat er vooraf aan brokjes was gelekt, dat droeg vast bij aan ongewoon grote hoeveelheden kijkers. Via NPO1 bijna 3 miljoen, via RTL 4 nagenoeg anderhalf miljoen en SBS6 droeg nog een half miljoen bij. Alleen al via lineaire televisie vijf miljoen kijkers uit Nederland! Die kregen een inderdaad strak geregisseerde show voorgeschoteld waarbij de premier (zo hoor je hem niet vaak) wat moeite had met zijn ademhaling in het eerste deel en ook na het tussengerecht van Hugo de Jonge was Mark Rutte in zijn tweede optreden hoorbaar gespannen. Hoorbaar: er zaten enkele versprekinkjes in zijn tekst en dat is een zeldzaam verschijnsel bij Rutte.

De tekst moet vooraf uitvoerig bekeken zijn: het zat vanaf het begin vol met structurerende opmerkingen die de toehoorder bij de les moesten houden. De beginvraag, nee, de hámvraag bij de opening was dit en dat en vervolgens: “Mijn antwoord begint met de opmerking dat…” Dat werd weer afgerond met “Dat is mijn eerste opmerking vooraf.” Daar volgden twee andere opmerkingen op en dan pas kwamen de concrete maatregelen…. áls ze kunnen.

Eenmaal aan het eind werd er opnieuw een heldere compositie gepresenteerd: “Ik sluit af met twee opmerkingen. Ten eerste dat…” en “Mijn tweede en laatste opmerking is…” Dat werd toch nog gevolgd door twee uitsmijters.

Als dat niet strak en sturend is!

Voor mij was de voordracht het bijzonderst. Ik had de grootste moeite, bij de les te blijven, zó veel accenten vuurde @MinPres op me af: hij tackelde mij samen met dat probleem van eerder in maart. Als deze kijker van die 12,13 minuten al bekaf is, hoe moet het dan gesteld zijn met de minister-president zelf? Rutte stond ook voor zijn tweede stuk klaar in de startblokken. Hij opende na de woorden van de vice-premier met “Dank je wel” en vergat te zeggen wat hij aansluitend aan Hugo’s optreden tot dusver zei: “Mooi!” Desondanks wisten we ook deze keer precies wie de aanvoerder was en wie de tweede man.

Kijk naar de opname, we beginnen na een kleine 12’ en we zouden kunnen eindigen net voor de 25ste minuut. Maar ik citeer alleen maar het begin, want daar is de overkill aan nadrukkelijke taal al duidelijk genoeg. De zwaar aangezette accenten zijn via bold gemarkeerd, gooit de premier er nog een schepje bovenop, dan staat er een streepje ónder.

Daarna volgt nog het laatste stukje inleiding om zelf mee aan het werk te gaan op basis van Youtube: de scholen beginnen binnenkort weer, ja?

Dank je wel. En dan is de hamvraag: wat mag er binnenkort weer? Hoe ziet de routekaart voor  de komende maanden er uit?

Mijn antwoord begint met de opmerking dat bijna alles wat ik hierna ga zeggen onder de voorwaarde is dat het ook kan. We hebben op basis van wat we nu weten beredeneerde inschattingen gemaakt en een voorzichtige planning tot één september. Maar per week moeten de cijfers voldoende ruimte bieden om die stappen ook daadwerkelijk te kunnen zetten. Het virus moet beheersbaar blijven. Dat is mijn eerste opmerking vooraf.

Ten tweede ligt er nu een advies van het Outbreak Management Team over het nut van het gebruik van mondkapjes buiten de zorg. Het onderstreept nog ‘es een keer dat het wetenschappelijk bewijs dat pleit vóór grootschalig gebruik, dun is. Tegelijkertijd zijn er studies die bij een juist gebruik van mondkapjes –  en ik onderstreep dat juiste gebruik – wel een beperkt positief effect laten zien. En daarom is het gebruik van mondkapjes denkbaar in situaties waarin anderhalve meter afstand houden onmogelijk is. Niet primair ter bescherming van jezelf, maar vooral om ervoor te zorgen dat jij niet degene bent die een ander besmet. De waarschuwing daarbij is dat medische mondkapjes echt gereserveerd moeten blijven voor de zorg. En dat wegen we allemaal mee in onze besluiten.

Mijn derde en laatste opmerking vooraf is dat we bij het opheffen van maatregelen twee belangrijke criteria gebruiken: de effecten op de zorg en de effecten voor de drukte op straat en in het verkeer. Want die twee criteria hangen samen en er zit natuurlijk ook nog een opbouw in. We beginnen met maatregelen die naar schatting het minste negatieve effect hebben en dan breiden we het vervolgens langzaam uit. En we zijn ook al langer in gesprek met allerlei sectoren over hoe ze het beste weer kunnen beginnen en welke praktische handvatten daarbij kunnen helpen. Dat is natuurlijk heel belangrijk. (…)

Dit stuk verscheen eerder op het blog van Siemon Reker