• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Top 40 van de Gouden Eeuw – 34a

15 augustus 2020 door Kees de With 1 Reactie

Door Margot Kalse en Olga van Marion

Nederlanders zingen heel veel, niet alleen in kerken en koren, maar ook op feestjes, bij bruiloften en onder de douche. Dat doen ze al eeuwen. Wie verliefd of verlaten is zingt een popliedje, wie in nood is het Wilhelmus of een psalm, en wie een kind in slaap sust een wiegenlied. Een gouden tijd voor het Nederlandse lied is de periode van de late zestiende en de zeventiende eeuw, wanneer al die liedjes verzameld in liedbundeltjes op de markt komen, geschikt voor jong en oud. Muzieknotatie is niet nodig, want de boekjes bevatten contrafacten: teksten van liedjes met aanduiding van de bekende melodie waarop ze gezongen kunnen worden.
Voor de Top 40 van de Gouden Eeuw hebben we de veertig populairste melodieën uit de Nederlandse Liederenbank geselecteerd, die destijds in het Nederlandse taalgebied het meest gebruikt zijn. Bij deze melodieën hebben we mooie, ontroerende en verrassende liedteksten uit die tijd gezocht om Nederlandstaligen van nu in staat te stellen kennis te maken met de rijkdom van dit cultureel erfgoed. Iedereen kan nu met behulp van de muzieknotatie of de midi-files de liedjes leren zingen. Van tijd tot tijd zullen we een exemplaar uit de Top 40 publiceren, tot we bij de allerpopulairste melodie op nummer 1 zijn.
In het boekje waarin alle liedjes verschijnen, willen we uw commentaar graag verwerken.

Het viel een hemelse dauw

In Een devoot ende Profitelyck Boecxken (1539), een liedboekje vol met geestelijke liederen, dat een belangrijke bron is voor de melodieën van de late zestiende en zeventiende eeuw, zijn alle melodieën in vereenvoudigde vorm weergegeven: zonder ritme en versieringen of loopjes. De aansprekende melodie van ‘Het viel eens hemels douwe’ is, mede daardoor, ingetogen, devoot. Ook de tekst is eenvoudig en vertelt het kerstverhaal uit Lucas 2, dat uitmondt in een gebed tot Maria als middelares.

Dit is die wise: Het viel eenen coelen dauwe ende gaet oock op die wise van Paep haer aert. Oft op die wise Vanden lodderliken pape

3. Al van des hemels throne
Sprac hem die enghel an:
‘O Joseph Davids sone,
O weerde salighe man,
Blijft alle beyde te gader
This boven natueren cracht
Dat God almachtich vader
In haer dus heeft gewracht.’

4. Corts daer na is comen
Een keyserlijck ghebot
Dat niemand uutghenomen
Hi en quame sonder spot
Van daer hi waer gheboren
Ende brachte sijn tribuyt.
Dat dede men daer horen
Ende roepen over luyt.

5. Maria en Joseph mede
Quamen te Bethleem waert,
Want dat was Josephs stede
Als ons de scrifture verclaert.
Sij en mochten nergens inne,
Men wijsdese altijt voort
Die hemelsche coninginne
En was daer niet ghehoort.

6. Int velt so hebben si vonden
Een huys seer dinne ghedaect,
Binnen so corten stonden
Hebben si daer logijs ghemaect.
Daer wert die maghet moeder
Al sonder wee oft sonder pijn,
Van smenschen sone een broeder,
Hoe mocht hi ons naerder sijn?

7. Uut moederliker minnen
Leyde si hem op haren schoot,
Haer herte verblide binnen,
Dat dede sijn mondeken root.
Si custe hem aen sijn wangen,
Hi suchte menichfout,
Daer hi quam sijn ghevanghen
Verlossen ionck ende out.

8. Maria suyver fonteyne
Daer God sijn ruste aen nam,
Bidt voer ons al ghemeyne
Ende versoent dat godlijck lam,
So dat wij moeten gheraken
Met hem int soete dal,
Daer vruecht is boven maten
Die eewelijck dueren sal.

Tener
nyenooit
ghincwas in verwachting
Gheen swaerheit en ginc haer anhet was voor haar geen last
Alstoen
versindebemerkte
wilse latenga haar verlaten
trecken mijnder stratenmijn eigen weg gaan
te gadersamen
dusop deze wijze
gewrachttot stand gebracht
uutghenomenuitgezonderd
sonder spotzeker
Van daernaar waar
waerwas
tribuytbelasting
te … waertnaar … toe
de scrifturede Heilige Schrift
wijsdesestuurde hen
voortweg
Die hemelsche coninginnenamelijk: Maria
seer dinne ghedaectmet een erg dun dak
stondentijd
mochtkon
binnenvan binnen
menichfoutvaak
Daeromdat
sijn ghevanghendegenen die gevangen zijn (in zonde)
fonteynebron (van genade)
Daerwaar
ruste aen namgenoegen in vond
versoentstem gunstig
godlijck lamnamelijk: Christus
int soete dalin de hemel

Tekst en melodie uit: Een devoot ende Profitelyck Boecxken, inhoudende veel gestelijcke Liedekens ende Leysenen, diemen to deser tijt toe heeft connen ghevinden in prente oft in gescrifte (Antwerpen: Simon Cock, 1539), fol. 10v.-11v . https://www.dbnl.org/arch/_dev001dfsc01_01/pag/_dev001dfsc01_01.pdf (pdf p. 21-22)

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Gouden Eeuw, Liedcultuur, liedjes, top40

Lees Interacties

Reacties

  1. M. Helder zegt

    18 augustus 2020 om 03:26

    ‘Van daer hi waer gheboren’: ik geloof niet dat ‘van’ ooit ‘naar’ betekende. Ook hier niet. Lees Lucas 2: Jozef verliet de plaats waar hij woonde en ging naar Bethlehem omdat dat de stad van David was, van wie hij afstamde; de formulering impliceert dat Jozef zelf daar niet geboren was. Dit deed hij omdat Augustus had verordonneerd dat ‘de hele wereld beschreven’ moest worden en ieder daarvoor naar ‘zijn eigen stad’ moest gaan. Dus hier staat wat er staat: ‘van waar hij was geboren’.
    ’tribuyt’: van belasting is in het bijbelverhaal geen sprake. Volgens het MNW werd ’tribuut’ ook overdrachtelijk gebruikt en dat geeft hier, ook vanwege de combinatie met ‘brachte’, een veel plausibeler interpretatie: Jozef voldeed aan zijn verplichting.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Paul Snoek • Een reus

Een reus kent zichzelf.
Hij zoekt een meisje zoet als een konijn
om weg te goochelen in en uit
de grote hoed van zijn hart.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d