Verwarwoordenboek Vervolg (187)
Door Jan Renkema
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
reeks / serie
De woorden worden door elkaar gebruikt, maar verschillen soms heel subtiel in betekenis.
reeks rij van opeenvolgende elementen, eerder met nadruk op ‘gelijksoortig’
- De opeenvolging van getallen waarbij elk getal de som is van de twee voorafgaande staat bekend als de reeks van Fibonacci (0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, enz.).
serie rij van opeenvolgende elementen, eerder met nadruk op ‘bij elkaar behorend’
- Wat zijn de laatste vier cijfers van het serienummer van uw fiets?
Sommige taalgebruikers voelen verschil in duur tussen een reeks van jaren en een serie van jaren. Een reeks zou dan langer zijn dan een serie, maar dit verschil vinden we niet terug in het gebruik op internet. Toch zit dit verschil ‘langer – korter’ misschien wel in het woordpaar boekenreeks – boekenserie. Een ander miniem verschil is misschien duidelijker. Kunnen reeks en serie in de volgende zinnen worden verwisseld?
- Studentenvereniging moet groentijd anders inrichten na een reeks incidenten.
- Rode Kruis haalt medewerkers terug na een serie incidenten.
Ja, de woorden zijn inwisselbaar. Maar bij een reeks zou het dan eerder gaan om gelijksoortige incidenten, in dit geval geweld en vernedering van eerstejaars. Bij een serie zou het dan eerder gaan om diverse, maar bij elkaar behorende incidenten: beschieting van ziekenhuizen, weigeren diplomatiek paspoort, kaping van ziekenauto’s, enz. Het verschil ‘gelijksoortig – bij elkaar behorend’ zou dan wellicht ook kunnen verklaren waarom we niet spreken van een tv-reeks of een reeksmoordenaar. We spreken over een tv-serie want het gaat hier niet om de gelijksoortigheid van de diverse afleveringen, maar om het feit dat ze bij elkaar horen. En een seriemoordenaar pleegt misschien wel moorden die op elkaar lijken, dus gelijksoortig zijn, maar het gaat er hier eerder om dat de diverse moorden bij elkaar horen omdat ze afkomstig zijn van één dader. En nu maar hopen dat dit vermoeden van onderscheid een reeks (gelijksoortige) bevestigingen of anders een serie (diverse maar bij elkaar horende) commentaren oplevert, opdat dit mogelijke verschil verder kan worden verhelderd.
Afbeelding van Erik Stein via Pixabay
Jacobus Revius
Gouden calf.
Dat Joden woeckeren met copen en vercopen
En is niet alte vremt: want, sedert datse sopen
Het gruys vant gulden calf, soo brant haer inde borst
Eylaci, na het gout een eyndelose dorst,
Een eyndelose dorst, diese niet connen lesschen
Als wt der Christenen cantoren ende tesschen.
—
Een nogal antisemitisch gedicht, zacht gezegd. Maar vooral een bizarre theologie: door het drinken van gemalen goud ga je lijden aan goudkoorts. Maar gelukkig, strenge calvinisten lijden niet aan gelddorst. Maar het ging mij om dat “eylaci”, dat ik al eerder elders heb gelezen en waarover ik mij afvroeg: waarom die vorm “eylaci”?
We hebben het wel over een tv-serie en niet over een tv-reeks, maar weer wel over een boekenreeks, of een stripboekenreeks (De Blauwe reeks – Suske en Wiske) en niet over een boekenserie.
‘(…) waarom we niet spreken van een tv-reeks (…)
Dat moest ik even opzoeken, want ik meende toch echt dat ik TV-reeks wel eens voorbij had horen en zien komen,net als realityreeks en hoorspelreeks. En jawel:
https://www.grenspark-groot-saeftinghe.eu/actueel/1427847.aspx
https://veeteelt.nl/nieuws/tv-reeks-boerenjaar-trok-340000-kijkers
http://vlaamswoordenboek.be/definities/term/tv-reeks
Klopt. Ook al meermaals gehoord.
Incidenten rondom een studentenvereniging zijn in het algemeen gelijksoortiger dan incidenten rondom het Rode Kruis. Dat ligt aan de betrokken organisaties en hun plaats in de maatschappij, dus niet aan de woorden reeks en serie. Vandaar dat bij deze voorbeelden de woorden reeks en serie toch inwisselbaar worden genoemd.
‘reeks van Fibonacci’ is wiskundig gezien onnauwkeurig. Het is de RIJ van Fibonacci.
Aanmeren en afmeren, twee woorden die vaak voor verwarring zorgen. Wat is de betekenis volgens jullie?
Tiens. Hier in Vlaanderen spreken we wél van tv-reeks! Tenminste, in elk geval toen ik een kind en tiener was (jaren ’60 en ’70), maar volgens mij nu nog. Ik heb zelf al 30 jaar geen tv meer, dus ik ben er niet 100 % zeker van, maar ik denk van wel!
Ik zou graag het vrschil tussen ALTIJD en STEEDS behandeld willen zien. Zo’n dertig jaar geleden had ik hierover een meningsverschil met mijn leraar Duits die vond dat altijd en steeds naar believen vertaald konden worden met immer en stets.
Zelf was ik van mening dat er een verschil is tussen altijd en steeds: altijd geeft voor mijn gevoel een doorlopende periode aan, terwijl steeds een repeterend / terugkerende gebeurtenis suggereert.
Dank voor de aanvullingen en commentaren. Het woord ‘eylaci’ valt (helaas) buiten deze ‘serie’, want het verschil lijkt alleen historisch. De paren ‘aanmeren-afmeren’ en ‘altijd-steeds’ voeg ik toe aan de lange ‘reeks’ nog wachtende verwarparen. En ‘rij’ is inderdaad meer ‘wiskundig’.
Ja, ‘stripboekenreeks’ en ‘stripboekenserie’ komen beide voor. Gaat het bij een ‘reeks’ dan toch eerder om verschillende ‘series’? Dat zou dan een tegenargument zijn bij het onderscheid dat ik suggereer tussen ‘reeks’ (eerder ‘gelijksoortig’) en serie (eerder ‘bij elkaar horend, maar toch divers’). En inderdaad, veel belangrijker lijken de concepten of organisaties waarop de woorden ‘reeks’ en ‘serie’ betrekking hebben.
Dan ‘tv-reeks’! Mijn observatie was onjuist. Excuus. Ik had even op internet moeten kijken. Wel komt het veel minder vaak voor dan ‘tv-serie’. En nu maar hopen dat ik door deze reeks/serie/rij commentaren minder verward raak in mijn ‘ontwarmanie’. Nogmaals dank aan iedereen!
Naar mijn gevoel ligt bij serie de nadruk op de volgorde. Een serienummer bijvoorbeeld is het volgnummer van het product in de serie van de serieproductie. Bij “een reeks incidenten” is de volgorde waarin die incidenten plaatsvonden van geen belang. Het betekent zoveel als “een heleboel incidenten”.