De landsgrens NL-BE trekt een duidelijke scheidingslijn doorheen het Nederlandse taalgebied voor wat betreft de huidige betekenis(sen) van een handvol woorden en uitdrukkingen; in deze gevallen gebruiken Nederlanders en Vlamingen dus dezelfde termen maar bedoelen ze er iets anders mee.
Het spreekt voor zich dat je hier een momentopname ziet, want zoals het een levende taal betaamt, is ook de onze altijd in beweging en vinden er met regelmaat talige uitwisselingen plaats tussen noord en zuid.

Deftig

Volgens reconstructies van het zogenaamde Oergermaans werd er rond het begin van onze jaartelling in Noordwest-Europa een woord gebruikt waarvan de grondbetekenis iets als ‘passend’ moet geweest zijn (zie: M. Philippa, e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam). Uit dat woord zijn in de loop van de tijd verschillende woordvormen en betekenissen voortgevloeid. ‘Deftig’ was er één van, een woord dat pas in de 18de eeuw de betekenis kreeg zoals beschreven in de hedendaagse woordenboeken Nederlands: plechtstatig, stijf, voornaam etc. De Vlaming van vandaag zal die woordenboekdefinitie ook hanteren wanneer het zo uitkomt, maar veel vaker bedoelt hij er heel andere dingen mee – en daarbij grijpt hij terug naar de betekeniswolk die ten tijde van het Oergermaans boven onze contreien zweefde!

Het woord heeft in de Vlaamse omgangstaal een grote semantische reikwijdte:

1) Een voorwerp is deftig wanneer het van goede en/of geschikte kwaliteit is.
2) Gedrag of acties zijn deftig als er sprake is van behoorlijkheid, geschiktheid of fatsoenlijkheid.

Voorbeelden:

Een deftige jas is degelijk en geschikt voor de actuele weersomstandigheden.

Een deftige fiets is goed in orde en geschikt voor de beoogde terreinomstandigheden.

Deftig eten is voedzaam en bevat voldoende calorieën om aan de energetische vereisten van de geplande activiteiten te voldoen.

‘Hier is zoveel lawaai, we kunnen hier niet deftig praten!’
We kunnen hier niet vlot praten.

‘Als ge geen deftig antwoord kunt geven, zwijg dan.’
Als je geen behoorlijk antwoord kunt geven, zwijg dan.

‘Als ge deze keuken deftig wilt kuisen, zijt ge daar toch een dik uur mee zoet.’
Als je deze keuken echt netjes wilt krijgen, ben je daar toch zeker een uur mee zoet.

Kinderen moeten veel sociaal contact hebben om zich deftig te kunnen ontwikkelen.
Ze moeten veel sociaal contact hebben om zich goed te kunnen ontwikkelen.

‘Zeg, is ‘t wel een beetje een deftig vakantiehuis?’
Zeg, is het vakantiehuis wel goed in orde?

Doorgaan

We zullen doorgaan
Met de stootkracht van de milde kracht
Om door te gaan
In een sprakeloze nacht

Mooie woorden van Ramses Shaffy, goed te begrijpen voor zowel NL’er als BE’er. Maar de Vlaming gebruikt het woord doorgaan ook als volgt; hij zegt ‘Ik ga door hé!’ wanneer hij ervandoor gaat.

Ziehier een bijzonder avontuur van Katrien de Vlaamse en Floor de Nederlandse:

Katrien de Vlaamse en Floor de Hollandse zijn geweldig lekker aan ’t sjansen in een dancing. Het wordt laat, en vroeg, de zon is daar. Zatte toestanden!

Katrien: ‘Floo….oor..ik kan niet meer…ik ga door!’
Floor: ‘Goed zo meid! Bekaf zijn maar toch doorgaan…je bent top Katrien!’
Katrien: ‘Euh…ja…gaat gij ook door?’
Floor: ‘Ja joh! Lekkerrrrrr!!’
Katrien: ‘Oké, dan zie ik u aan de uitgang goed?’
Floor: ‘Yes! Ga jij maar effe bij de uitgang dansen, leuke jongens daar!’

Floor blijft hevig dansen, terwijl Katrien ongeduldig bij de uitgang wacht. Ze trapt het uiteindelijk af natuurlijk.

Afbeelding van 3282700 via Pixabay

Vorige aflevering