• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Poëzie van gisteren

30 maart 2021 door Jos Joosten 2 Reacties

Over J.V. Neylen

Van jongs af ben ik fan van The Beatles, die eigenlijk van voor mijn tijd zijn. Het is zo altijd een bewondering hors concours geweest, los van de ontwikkeling van mijn muzieksmaak. Desondanks (of misschien juist daarom) geef ik werkelijk geen bal om The Analogues, die er hun missie van maakten om het werk van de late Beatles zo dicht mogelijk te benaderen. Marktplaats en dergelijke sites werden afgegraasd voor de originele jaren-zestig instrumenten om tot een zo authentiek mogelijke uitvoering te komen.

Als ik The Analogues hoor, denk ik altijd aan de fameuze uitspraak van de Duitse expressionist Edschmid: ‘Die Welt ist da. Es ware sinnlos, sie zu wiederholen’. En diezelfde gedachte bekruipt je al snel als je En niet bij machte leest van J.V. Neylen. Op Marktplaats lijkt de dichteres op zoek gegaan naar spulletjes om een zo authentiek mogelijk vintage product te assembleren: een tweedehands Achterbergtitel, wat losse regels Nijhoff, een handvol Rodenko, een paar zo goed als niet gebruikte regels Vasalis én Van Nijlen (ook handig als naam). Het eindresultaat is er naar: een bundel perfect in elkaar gezet als een IKEA-boekenkast. Geen schroefje of plankje over, alles past.

Als iemands inrichting louter bestaat uit zulke prefab meubelen kun je uiteindelijk, als je beleefd wilt zijn, een complimentje uitdelen over het mooi binnenvallende licht of iets vergelijkbaars. En dat komt dan van buiten. Maar zelfs zoiets lichtends is bij Neylen niet te ontwaren. Ik heb echt mijn best gedaan, gelezen en herlezen. Maar er staat in En niet bij machte niet één strofe, niet één regel die beklijft.

Dit huis werd niet met hartstocht maar met rede opgericht,
zijn stenen vloer is makkelijk te kuisen, zijn schoonheid
werd zorgvuldig met kanten doeken en tapijten bedekt.

Welbeschouwd is dit een wat stijlvollere variant op poëzie die je voor een tientje bij de Xenos haalt: ‘In dit huis hebben we plezier… / maken we fouten / zeggen we sorrie’. Veel van Neylens regels hebben de toon van dit soort next level tegelwijsheden. Nergens smakeloos, maar steevast even expressieloos, opzienbarend en fantasievol als een Volkswagen na een wasbeurt.

(…) Dan schrik ik op,

zie mezelf vastgelopen in de spiegel van de winkelruit
als genageld in een ogenblik: hier ben ik
met roze kleuterblik, een heel verleden

drukt zich door mijn benen. Ik lach op afstand, zeg me
ik kom, en loop de winkel uit. Draai me om en zie mezelf
weer dichtgelopen, in de spiegel wordt het stil.

De spiegel is natuurlijk stilaan een poëziecliché van het allerhoogst karaat (net als – noteert u maar – de gebroken spiegel, gebarsten spiegel, het spiegelende bus- of treinraam en de spiegelscherf) en verder zie je hier wat je overal in Niet bij machte ziet: poëzie van een onvoorstelbaar gebrek aan – om ook maar eens een modewoord te gebruiken – urgentie.

Met deze poëzie is niks mis, en dat is het grootste probleem.

Een dichter moet natuurlijk niets en hij of zij moet al helemaal niet als het TV-journaal bovenop het nieuws zitten. Maar iets meer rekenschap van de wereld waarin wij leven, ik leef, zij leeft, is toch wel wat je zeker nu van poëzie mag verwachten. En dus niet dit soort regels:

Ik dacht dat het een wachtkamer was,
maar een klok hangt hier niet. Niemand

komt me halen, als ik wandel
tussen etages gaan gezichten dicht.

Om dan te eindigen met:

Ik dacht dat het een wachtkamer was. Het is
mijn lotkamer, mijn slotkamer die op mij wacht.

Het is het solipsisme dat En niet bij machte zo criant oninteressant maakt.

Eerder deze maand werd niettemin bekend dat de bundel bekroond wordt met de Van der Hoogtprijs 2021, een aanmoedigingsprijs voor een auteur met één of twee publicaties op zijn of haar naam. Het is spijtig dat er, in een tijd met toch al zo’n beperkte professionele aandacht voor actuele poëzie, geen werk wordt aangemoedigd dat wat opzienbarender, sprankelender en levender is.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht

Lees Interacties

Reacties

  1. Hans Vandevoorde zegt

    1 april 2021 om 17:26

    Collega Joosten blinkt niet altijd uit in subtiliteit en als recensent moet hij zijn heil zoeken op facebook en het hele internet. Maar nu bakt hij het zo bruin en bar dat ik toch even wil reageren. Wat hij Joke Neylen verwijt, een gebrek aan urgentie, zou ik aan negenennegentig procent van de Nederlandse poëzie verwijten, maar niet aan déze bundel, die net wel van een noodzaak en dwang tot schrijven getuigt. ‘En niet bij machte’ toont een wanhopig, van binnenuit gestuwd gevecht met de buitenwereld om een eigen ik te behouden en te bevestigen. Is dat solipsisme?

    De referenties die Joosten opnoemt (Vasalis, Rodenko, Nijhoff) doen niet ter zake, omdat de dichteres in een Vlaamse traditie staat. Ik hoor Claus, Nolens, D’haen en zelfs Van Bastelaere. Om dat te kunnen horen moet je natuurlijk kunnen luisteren en niet op je klompen in een bundel te keer gaan.

    Niets lees ik hier bij Joosten over Neylens zin voor compositie (de doorwerking van tal van motieven), de diversiteit aan vormen en retorische figuren en ja, ook de beklijvende beelden kan hij niet opmerken. Ik citeer er enkele:
    ‘Ik ben groengeslapen, plat,
    ruik naar lente
    en vertrouw mijn bezittingen de wereld toe.’

    In poëzie is ritme alles en is alles beeld. Daar moet je als lezer gevoelig voor zijn of worden. Naar Sjostakovitsj in plaats van naar de Beatles luisteren, helpt daarbij.

    Beantwoorden
    • Jos Joosten zegt

      26 augustus 2021 om 09:36

      Ik zag nu pas de reactie die de zeer gewaardeerde Hans Vandevoorde op 1 april (waarschijnlijk toeval) plaatste. maar wat geeft dat? Poëzie is voor de eeuwigheid, nietwaar?

      Kennelijk ben ik dus op een paar, mij onbekende, netwerk-tenen gaan staan, anders kan de felle reactie niet verklaren worden alsook de curieuze verdediging waarin Neylens poëzie in een rij met een aantal dichters wordt geplaatst, waar haar gedichten, naar mijn zeer bescheiden mening, werkelijk geen fluit mee te maken heeft – ja misschien met het onverdragelijke solipsisme van Nolens (er althans vanuit gaande dat je Leonard bedoelt en niet David).

      En verder zal het inderdaad en uiteraard mijn te beperkte kennis zijn van de Vlaamse poëzie. Bedankt voor de leestips (Van Bastelaere spel je dat inderdaad met ‘ae’?).

      Overigens was de kwestie niet of ik de Beatles apprecieer – het gaat mij om de bloedeloze imitaties van hun songs. En ik houd óók van Sjostakovitch – maar niet als zijn 24 preludes op syntesizer worden uitgevoerd als achtergrondmuziek in de supermarkt.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d