• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

‘Dagen van duisternis’ (1898)

18 april 2021 door Ewoud Sanders Reageer

Jeugdverhalen over joden (138)

In deze reeks publiceert Ewoud Sanders het ruwe materiaal voor een in 2022 te verschijnen boek met een analyse van dit materiaal.

Door Pieter Brouwer (1868-1926)
Oorspronkelijk Nederlands

Pieter Brouwer. Bron afbeelding: Timotheüs, geïllustreerd weekblad (1925-1926).

Herkomst en drukgeschiedenis

Pieter Brouwer was hoofdonderwijzer in Leerbroek, in de provincie Utrecht. Hij was van gereformeerde huize. Tussen 1897 en 1917 schreef hij een kleine twintig jeugdboeken. De meeste verschenen bij uitgeverij G.F. Callenbach in Nijkerk. Brouwer was ook werkzaam als journalist en uitgever. Vanaf 1904 gaf hij het Christelijk Zondagsblad, weekblad voor het huisgezin uit. Hij schreef dit grotendeels zelf vol. In 1911 werd hij hoofdredacteur van het Friesch Dagblad.

         Dagen van duisternis verscheen in 1898 bij Callenbach in Nijkerk en beleefde één druk. Het gaat om een historisch verhaal, dat speelt in de winter van 1794-’95, tijdens de Franse veldtocht in de Nederlanden. Brouwer volgt de belevenissen van twee Nederlandse mannen in Franse dienst. Het joodse personage is slechts een bijfiguur, die zij ontmoeten tijdens hun bezoek aan Amsterdam.

Samenvatting

Twee Nederlandse mannen die in het Franse leger hebben gediend, besluiten te vluchten. Op weg naar Den Bosch bezoeken ze in de Jordaan in Amsterdam een joodse uitdragerij. Zij willen er kleding kopen om zich te vermommen. De uitdragerij is gevestigd in ‘een onaanzienlijk, ja smerig woninkje’. De eigenaars zijn Izaäk en zijn vrouw Saar.Izaäk is ‘een man, dien geen zindelijke hollandsche huisvrouw met een tang zou hebben aangeraakt’. Zijn gezicht is ‘de laatste dagen met geen water’ in aanraking geweest.

‘Lange, vettige, glimmende haren keken vrijpostig onder een vies kalotje uit en dwarrelden in zijn nek en over zijn voorhoofd naar het hun lustte. Hij had een langen, kaal gesleten rok, die oorspronkelijk niet voor hem was gemaakt, want er had nóg wel zoo’n persoon in gekund. Bedoeld kleedingstuk glom van ’t vuil en was van voren onzichtbaar door een dikken, dichten baard, waar blijkbaar nooit een andere kam in kwam dan de vingeren van den eigenaar.’

            De uitdragerswinkel ‘zit bijna zoo vol als een worst’. Izaäk draagt kleding aan. ‘De Jood staat in de deemoedigste houding, maar met de gedachten van iemand, die een gans gaat plukken: er alles af te halen wat hij kan.’

            Izaäk prijst zijn kleding aan met mooie praatjes. ‘Hij kon wat los en vast was aan elkaar liegen. Wat natuurlijk een groote zonde is – hoewel Izaäk in dat opzicht een groote familie heeft.’

            ‘Kom, kom, Jood!’, zegt een van de mannen tegen Izaäk, ‘laten we voortmaken.’ Ze kiezen een paar kledingstukken. ‘En hoeveel wil je nu voor die vodden overvragen, Izaäk?’ zegt een van hen. Izaäk: ‘Overvragen doe ’k nooit, heeren. Da’s geen eerlijke handel – da’s valsch.’ De jood ‘smakt met de lippen, als iemand die in een perzik bijt die naar meer smaakt’. Nadat de mannen hebben betaald, verlaten ze de winkel. ‘Zonder een spier te verroeren steekt de Jood het geld op.’

Doelgroep en receptie

Volgens het gereformeerde tijdschrift De Bazuin was Dagen van duisternis geschikt voor de zondagsscholen.

         Ik vond drie besprekingen. ‘Een boek vol geestelijke moraal. Waarlijk, met genot hebben wij ’t gelezen’, oordeelde het Gereformeerd jongelingsblad in 1898. De Bazuin noemde het boek ‘uitnemend’, het Christelijk Schoolblad vond het ‘een zeer lezenswaardig boek, dat wij gaarne aanbevelen’. Wel had dit tijdschrift kritiek op het hier besproken hoofdstuk. ‘Dat de “Jordaan” te Amsterdam toen veel kinderen Israels herbergde, is niet geheel juist. Het doet evenwel in het verband, waarin het medegedeeld wordt, zeer weinig ter zake.’

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 19e eeuw, jeugdliteratuur, Jeugdverhalen over joden

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jacob Winkler Prins • Volle maan

Visschermeisjes waden langzaam mee:
Voeten scheemren onder donkere rokken
En weerspieglen in de blanke ree!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

NON VOYAGE

Het vermoeiende van reizen is het verdringen van het meemaken.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
10 oktober 2025: De dag van de biografie 

10 oktober 2025: De dag van de biografie 

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1962 Joseph Endepols
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d