• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De principiële smartlappen van Sophie Straat

30 juli 2021 door Tom Withaar Reageer

Van smartlap tot boerenpummelrock (7)

Deze tekst is het resultaat van de Olympiade van PlusNederlands, die dit jaar in aangepaste vorm doorging. Leerlingen konden individueel deelnemen aan een Onderzoekslab, waarbij ze onder begeleiding van een of meerdere onderzoekers van een Nederlandse of Vlaamse universiteit met een eigen project aan de slag gingen. Tom Withaar uit vwo 5 van het Praedinius Gymnasium in Groningen was een van de enthousiaste deelnemers. Samen met zijn begeleiders Kristel Doreleijers (Tilburg University/Meertens Instituut) en Jos Swanenberg (Tilburg University) verdiepte hij zich de afgelopen maanden in de motivaties voor artiesten om in dialect te zingen. In deze blogserie bespreekt hij de belangrijkste resultaten van zijn taalkundige verkenning. Vandaag in deel VII de zesde en laatste casestudy: Sophie Straat.

Casestudy 6: Sophie Straat (Amsterdam, 2020 tot heden)

Tweede Tweede Kamer […]
Ik stem niet meer op jou […]
Tweede Tweede Kamеr […]
Ik stem op een vrouw! […]
Tweede Tweede Kamer […]
Oh, ik krijg het niet meer uit mijn kop […]
Tweede Tweede Kamer […]
Rot maar lekker op!

Tweede Kamer – Straat, 2021

Na de rurale dialectpop gaat de laatste casestudy over de Amsterdamse muziek van Sophie Straat, met specifieke aandacht voor haar keuze voor de smartlap en het Amsterdamse dialect.

Sophie Straat, haar eigenlijke naam is Sophie Schwartz, noemt haar eigen nummers ‘principiële smartlappen’. Smartlappen zijn van oudsher vaak romantisch en pathetisch: de teksten gaan over hevige tranen, liefdesverdriet en andere zwaarten des levens. Sophie Straat geeft een politieke draai aan het genre en gebruikt de stijl om te zingen over racisme, seksisme (‘Honderd jaar kiesrecht / Jij bepaalt nog steeds voor mij’, woningnood (‘Moet ik dan nu naar Lelystad, Almere of Parijs / Ik blijf optimistisch, maar sta onderaan de lijst’) en gentrificatie (‘Snap echt niet wat ik deed / Voor ik mijn bakfiets kreeg / En zo langzamerhand / Kijk je toe hoe ik je stad overnam.’) Zo vermengt ze een lokaal Amsterdams genre met een globale, geëngageerde boodschap. Sophie Straat is thuis absoluut niet opgegroeid met de Amsterdamse smartlap en ze was voor ze zelf zulk soort levensliederen ging maken ook bepaald geen fan van het pathetische genre. Voor haar afstudeerproject over gentrificatie in Amsterdam besloot ze de smartlap echter als medium te gaan gebruiken: bij een Amsterdams onderwerp hoort een Amsterdams genre. Sindsdien is ze volledig overgegaan op de smartlap en zijn haar liedjes, zoals ‘Tweede Kamer’, een groot succes.

Bij een Amsterdams genre hoort op zijn beurt weer het Amsterdamse dialect. Ook daar is Sophie Straat van huis uit niet mee opgegroeid: haar ouders voedden haar in het Engels op. Net zoals Marlene Bakker, hoorde Sophie Straat op jonge leeftijd wel veel dialect in haar omgeving: ‘als je in Amsterdam opgroeit, zit dat accent gewoon in je.’ Jos Verdonk schrijft in een artikel voor MUG Magazine het volgende over Sophie Straats manier van spreken als ze niet aan het zingen is: ‘Als je met Sophie Schwartz praat, hoor je accentloos Nederlands of Engels. Maar Sophie Straat zingt haar smartlappen met een vette Amsterdamse tongval.’ Ze spreekt dus van nature Standaardnederlands. Het Amsterdamse dialect is een vormkeuze om een bepaalde sfeer en een bepaald imago te creëren en is geen natuurlijke keuze (zoals de taalkeuze van bijvoorbeeld Gerard van Maasakkers dat wel is). Sophie Straat laat zien dat er niet alleen een verlangen naar lokalisatie bestaat op het platteland en dat ook mensen in de stad zo nu en dan wel eens wat dialect – of op z’n minst lokale tongval – kunnen gebruiken.

In de laatste bijdrage vergelijken we de zes casestudy’s: wat zijn de overeenkomsten en verschillen? Waarom kiezen artiesten ervoor om in dialect te zingen?

Literatuur

Bosch, S. (20 november 2020). Zangeres Sophie Straat (26): ‘Met de smartlap kan ik schreeuwen wat ik denk’. Trouw. https://www.trouw.nl/cultuur-media/zangeres-sophie-straat-26-met-de-smartlap-kan-ik-schreeuwen-wat-ik-denk~b8aaf810/
Straat, S. (18 juni 2020a). Geluk. Genius. https://genius.com/Sophie-straat-geluk-lyrics
Straat, S. (18 juni 2020b). Groen Amsterdam. Genius. https://genius.com/Sophie-straat-groen-amsterdam-lyrics
Straat, S. (5 februari 2021). Tweede kamer. Genius. https://genius.com/22200286
Straat, S. (z.d.). Muziek. Sophie Straat. https://www.sophiestraat.com/
Verdonk, J. (5 januari 2021). Sophie Straat: ‘Ik wil terug naar huis!’. MUG Magazine. https://www.mugmagazine.nl/sophie-straat-ik-wil-terug-naar-huis/

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: dialecten

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De taal

Die Taal sluit meer, meer ziel, meer wijsheid in,
Dan Platoos school, dan heel Atheen bevatten;
Houdt Waarheid, ja, en echten hemelzin,
En ’t inbegrip der ons verleende schatten.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LOOPMUIS

Niet eenzamer, maar even eenzaam,
welk huis hij kiest of welke plaats,
zijn poten laten hem niet los,
hij loopt, soms eet hij uit zijn poot,
hij loopt,
tot hij zijn graf haalt, inderhaast.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1777 Nicolaas Anslijn
1910 Jo Daan
1941 Ton van der Geest
sterfdag
2013 Marijke Spies
➔ Neerlandicikalender

Media

Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

9 mei 2025 Door Arnoud Kuijpers Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d