• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Hoe X is dat!

14 oktober 2021 door Vivien Waszink Reageer

Ter gelegenheid van het afscheid van Arie Verhagen als hoogleraar aan de Universiteit Leiden publiceren we deze week elke dag een column uit Aries netwerk. Een constructicon (2016),

‘Dus hij ging zeg maar een half uur over zijn ex praten.’

‘Oh my God, hoe awkward is dat?!’

‘Ja weet je ik ben er ook echt wel klaar mee ofzo.’

‘Echt hè! Hé maar kaartjes voor Lowlands, hoe leuk is dat?’

Meisjes in de trein. Skinny jeans, jas met nepbontkraag, telefoon in de hand. Oude mensen kijken humeurig op van hun krant. Oh my god, zeg maar, awkward: ze scoorden allemaal heel hoog bij de Weg met dat Woord!-verkiezing. Dat is een verkiezing die het instituut waar ik werk, het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), sinds een paar jaar organiseert. Woorden waar je zeg maar echt klaar mee bent, wegstemmen, ofzo. De verkiezing wordt steeds populairder, want lachen om taalfouten is leuk, en lekker afkeuren wat vreemd, onnodig hip of nietszeggend is, ook. Dit jaar was awkward voor het eerst kandidaat, wat ook wel te verwachten was, want, bah, jongerentaal, en bah, Engels, maar ook good ol’ leuk werd voor het eerst met een hartgrondige passie afgekeurd. Interessant, want op dat woordje studeerde ik honderd jaar geleden af bij Ariane van Santen én Arie Verhagen. Leuk is anders besloeg zo’n 175 pagina’s, en achteraf wist ik nog niet helemaal wat leuk nou precies betekent, maar sinds mijn afstuderen gaat heel regelmatig de telefoon en willen, meestal redelijk hippe, radiostations en kranten ook graag weten wat leuk nou precies betekent.

Ariane en Arie, en later ook Fons en Piet, leerden me veel over woorden en hun betekenissen, maar Arie ook nog over iets anders: constructies. Even terug naar vorig jaar, diezelfde woord-verkiezing: opvallend veel inzenders ergeren zich aan constructies. ‘Dan heb ik zoiets van: woorden wegstemmen is zóóó gisteren/2002/last year.’ Constructies wegstemmen is zeg maar ook echt een ding. Hoe opvallend is dat? Maar ‘Weg met die constructie!’ bekt toch net wat minder goed, dus we blijven onze oude naam voeren.

We noemen het maar even de hoe X is dat?-constructie. Het is een vraag, maar ook weer niet. Het is zeker niet hetzelfde als ‘Was het vet/cool/lauw/moeilijk/leuk?’, want het is geen vraag aan iemand anders, maar meer een soort uitroep. Een retorische vraag eigenlijk. Maar ‘Hoe vet/cool/lauw/moeilijk/leuk is dat?’ drukt net iets meer enthousiasme uit dan alleen ‘vet!/cool!/lauw!/moeilijk!/leuk!’ zeggen, dus ‘Hoe X is dat?!’ met vraagteken én uitroepteken lijkt me een goede ‘oer’-vorm.

En de X is dan meestal een bijvoeglijk naamwoord, en dan meestal eentje die een bepaalde eigenschap uitdrukt. En het zijn vaak bijvoeglijk naamwoorden die jongeren fijn vinden: ‘Hoe wreed is dat?’ ‘Hoe moeilijk is dat?’ ‘Hoe ziek is dat?’ ‘Hoe dope is dat?’ En dat is allemaal heel positief. Open deur, maar ‘Hoe hout is dat?’ kan dus niet.

Soms duikt er na hoe ook weleens een ander soort woord op: op een hiphopconcert hoor ik zomaar live naast me luid en duidelijk ‘Wow! Hoe straat is dat?’ En op het forum Girlscene lees ik ‘Ik ben een bloggerhipster en ik heb niet eens een blog, hoe hipster is dat’. Journaliste Renske de Greef wees vorig jaar in de NRC ook al op vergelijkbare (maar toch net iets andere) uitingen, bijvoorbeeld ‘Zelfs zijn labradoodle had een knot. Hoe hipster kan je zijn?’ De Greef vindt het niks, en we mogen nooit meer ‘Hoe leuk is dat?’ zeggen. Ze vindt de constructie vooral niet precies genoeg, want hoe leuk dan precies? Dat weet je dus niet, maar dat komt vast ook door dat vage woordje leuk, denk ik dan gelijk. In ieder geval is de constructie niet onopgemerkt gebleven, hoe interessant is dat!

Maar Arie met pensioen, OMG, hoe jammer is dat!

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: constructies

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vroeg en laat

’t Knopjen zweeg en hoorde ’t aan;
Maar de middag kwam haar wreken,
Deed heur’ boezem opengaan,
En de volle roos verbleeken.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De leeuw is in het hout geboren,
wortels zijn poten, wortels zijn kop.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d