Anna Maria van Schurman: Fake feiten in Trouw

Op vrijdag 12 november verscheen er in Trouw een interview van Lodewijk Dros met  filosoof Erno Eskens over Hugo de Groot en Anna Maria van Schurman. Helaas stond het artikel vol feitelijke onjuistheden. Ik schreef een ingezonden brief aan de krant waarin ik er enkele noemde: Van Schurman studeerde niet in Franeker maar in Utrecht; het was Voetius die voor haar toelating zorgde; niet zij maar De Labadie werd door Huygens een ezeltje genoemd; ze kende niet zeven maar veertien talen; zij zat niet in een hok, maar in een loge van de collegezaal; pas na DNA-onderzoek weten we of Van Schurman als mummie in de grafkelder van Wieuwerd ligt. Etc. Interessant om waar te nemen hoe dit artikel laat zien dat zelfs met de beste bedoelingen fake feiten in de wereld komen en zich verder verspreiden.

Na heel wat heen en weer geschrijf met Erno Eskens,  bleek dat hij geen zeventiende-eeuws Nederlands machtig was, en onkundig is van de literatuur over Van Schurman. Hij erkende de mist ingegaan te zijn. Maar Trouw plaatste de lezersreactie niet, hield het minimaal op 1 rectificatie, namelijk die van het ‘ezeltje’. Was men bang dat het de indruk zou wekken van: de krant brengt de leugens in het land? Shame, en dat in de krant van  Follow the Money.  Al die andere fouten in het stuk ga ik niet hier in detail weerleggen, dat komt nog. Maar als je je fouten op een podium als Trouw uit blakert, moet je die ook durven toegeven op eenzelfde podium en niet alleen in een privébrief.

Wat er nu achter zit? Erno Eskens blijkt de uitgever van de herdruk van de Dissertatio van Anna Maria van Schurman. De eerste druk in het Nederlands van de gedeeltelijke Dissertatio in 1996 had ik nog namens Roothaan en Ter Haar mogen aanbieden aan een lid van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht, aan mevr. Van Vucht Tijssen. Toen er op 28 mei 2021 op Facebook door Angela Roothaan werd aangekondigd dat er een herdruk kwam, had ik blij gereageerd en geschreven dat ik hoopte dat ze de zeer degelijke tweetalige Latijn-Duitse editie van de Dissertatio van Michael Spang uit 2009 plus de vele literatuur die er sinds 1996 verschenen is in verwerkt had. Maar Roothaans bericht op Facebook over de herdruk van de Dissertatio dat ik op de dag van  het interview in Trouw nog las, vrijdag 12 november 2021, was de zaterdag erna al verwijderd.   

Ik moet de eerste (1996) en tweede druk (2021) van de Nederlandse vertaling van de gedeeltelijke Dissertatio nog woord voor woord gaan vergelijken, maar zo op het eerste oog, lijkt er zeer weinig veranderd, Schuurman is Schurman, maar de allang achterhaalde indeling van de boventoon in Van Schurman leven, eerst kunst, dan wetenschap dan vroomheid, staat er nog net zo, etc. etc.  De  bibliografie is slechts tot 1992  bijgewerkt, zelfs de zeer degelijke Nederlandse vertaling uit 1995 van Barbara Bulckaert is niet verwerkt,   nieuw zijn slechts een paar boeken over feministische theorie. Arme studenten en lezers!