Persbericht KANTL
Uit onderzoek (PISA en PIRLS) blijkt dat het niet goed gaat met de leesvaardigheid van onze jongeren. De Vlaamse Regering wil een inhaalbeweging realiseren met een groot Leesoffensief.
Binnen het kader daarvan zal de KANTL (de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren)als voortrekker/pionier optreden bij de oprichting van een Leesfonds.
Context
In tien jaar tijd zijn de leesvaardigheid en leesmotivatie van onze jongeren dramatisch gedaald. Zo zakten we met het leesniveau van de 10-jarigen van de achtste naar de tweeëndertigste plaats in de internationale ranglijst (PISA/PIRLS). Geen enkele andere onderwijsregio ging in tien jaar tijd meer achteruit. Dat is alarmerend: het belang van lezen kan niet overschat worden. Lezen heeft een groot effect op de individuele ontwikkeling (persoonsvorming, (kritisch) denkvermogen, creativiteit, concentratie, communicatieve vaardigheden…) Daarnaast is leesvaardigheid ook een belangrijke voorwaarde voor volwaardige participatie in onze moderne kennis- en informatiemaatschappij. Lezen emancipeert en voedt het cultureel en maatschappelijk bewustzijn.
Toch is er hoop. Ierland bijvoorbeeld slaagde er in korte tijd in om een dalende trend spectaculair te keren. Geïnspireerd door het Ierse voorbeeld ging dit jaar een Vlaamse stuurgroep aan het werk om een heus Leesoffensief te ontwikkelen. Op 16 juli 2021 keurde de Vlaamse regering het 100 bladzijden tellend adviesrapport van het Leesoffensief goed om – met zijn 8 strategische doelstellingen, 30 operationele doelstellingen en 50 concrete acties – het tij te keren.
Wat?
Het Leesfonds zal, naar het voorbeeld van onder meer het Kinderarmoedefonds en het Erfgoedfonds, individuele burgers, geëngageerde bedrijven en verenigingen/organisaties oproepen om door middel van donaties of op een andere wijze bij te dragen aan leesbevorderingsinitiatieven voor kinderen en jongeren. Het Leesfonds wil een aanvulling zijn op het meer structurele, institutionele letteren- en leesbevorderingsbeleid.
Waarom de KANTL?
In 2015 lanceerde de KANTL met steun van Literatuur Vlaanderen (toen nog Vlaams Fonds voor de Letteren) voor het eerst een dynamische canon van de Nederlandstalige literatuur. De lijst bestond uit 50 (+1) werken die in Vlaanderen als essentiële werken uit de literatuur van onze taal worden beschouwd. De literaire canon, die elke vijf jaar wordt herzien, werd een leidraad voor leerkrachten en leerlingen, maar ook voor leesclubs, bibliothecarissen, uitgevers, ministers en andere lezers. Bovenal was hij bedoeld als een verbindende schakel in een ruimer beleid van leesbevordering. De literaire canon is voor de KANTL het vlaggenschip van een breder verhaal over literair erfgoed, literaire klassiekers, sterke verhalen en rijke teksten. De KANTL ontwikkelt – met steun van Literatuur Vlaanderen – tal van initiatieven om de literaire canon in te bedden in het literatuuronderwijs van ASO, BSO, KSO en TSO.
Samenwerking
De KANTL zal dit Leesfonds niet alleen vormgeven, maar zoekt samenwerkingsverbanden op met o.a. de Vlaamse fondsen en Iedereen Leest (dé referentieorganisatie rond lezen en leesbevordering), en ook met andere spelers, vanuit de overtuiging dat taal- en leesvaardigheid noodzakelijke sleutels zijn om op volwaardige wijze aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen.
Missie en visie
Het Leesfonds wil de leesvaardigheid en leesmotivatie van kinderen en jongeren in Vlaanderen versterken, met als doel hen te laten uitgroeien tot gemotiveerde, taalvaardige en literair competente volwassenen die succesvol kunnen deelnemen aan onze maatschappij. Het Leesfonds wil deze doelen bereiken door leesbevorderende en literatuureducatieve initiatieven te ontplooien of te ondersteunen die ertoe bijdragen de ‘doorgaande leeslijn’ te versterken, en dit door gericht – tijdens de fases in de leesontwikkeling waarin de leesmotivatie van kinderen of jongeren taant – positieve impulsen te geven om het leesvuur brandend te houden. Een centrale rol in de werking van het Leesfonds is weggelegd voor ‘sterke verhalen’ en ‘rijke teksten’: die kunnen de leesmotivatie versterken, en bieden kinderen en jongeren gelijke kansen op een goede taal- en denkontwikkeling. Het Leesfonds wil met zijn projecten een maatschappijbreed appel doen naar investeerders en filantropen.
Doelgroep
Naar leesvaardigheid Het Leesfonds focust vooral op de niet-lezers en zwakke lezers, en op een brede waaier doelgroepen voor wie het lezen extra veel struikelstenen inhoudt.
Naar taal De focus van het Leesfonds ligt op lezen in het Nederlands – in schoolse en buitenschoolse contexten, door wie het Nederlands volledig beheerst én wie een andere thuistaal heeft maar Nederlands leert, in Vlaanderen en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Naar leeftijd In eerste instantie zal worden gefocust op leerlingen van het secundair onderwijs (met extra aandacht voor TSO en BSO), in tweede instantie komen ook (jonge) kinderen aan bod.
Kanalen De lezers zullen in eerste instantie worden bereikt via hun leerkrachten (scholen en lerarenopleidingen). In tweede instantie zal worden gefocust op de begeleiders van lezers ((groot)ouders, opvoeders, kinderbegeleiders, vrijwilligers) en/of de organisaties (jeugdwerkorganisaties, socio-culturele organisaties) die voor elk van de doelgroepen een verschil kunnen maken.
Projecten
Het Leesfonds wil (financiële) ondersteuning bieden aan (langlopende) projecten die passen binnen de hierboven vermelde visie/missie en die een meerwaarde of aanvulling bieden op reeds bestaande projecten. De focus van de te ondersteunen projecten zal worden bepaald door de raad van advies van het Leesfonds, na afstemming met de belangrijkste spelers in het veld. Anderzijds wil het Leesfonds ook zelf projecten realiseren, die passen binnen de doelstelling ‘leesbevordering van en door literair erfgoed’, en die aansluiten bij volgende aanbeveling uit het recente rapport van de Commissie Beter Onderwijs: er moet ‘in het onderwijs vernieuwde aandacht komen voor, vertrouwdheid gecreëerd met en liefde ontwikkeld voor onze rijke kinder- en jeugdliteratuur en in de latere jaren een kennismaking opgezet met de klassiekers van de Nederlandstalige […] literatuur, met oog voor diversiteit in het aanbod’.
Laat een reactie achter