Het ontslag dat de Britse filosofe Kathleen Stock een paar dagen geleden nam van de Universiteit van Sussex, gaf aanleiding tot veel discussie in mijn WhatsApp-groepjes die vroeger heetten mijn vriendenkring. Mij lijkt het duidelijk dat Stock is weggepest. Een paar weken geleden stonden er studenten tijdens een open dag van de universiteit folders uit te delen die opriepen tot haar ontslag. Eerder verscheen er een open brief waarin honderden filosofen uit binnen- en buitenland opriepen om haar geen prijs te geven. Zij schreven er weliswaar bij dat ze niet aan haar academische vrijheid wilden komen en niets zeiden over haar aanstelling, maar je moet in sterke schoenen staan om dan nog aan te blijven.
In discussies over dit soort onderwerpen gaat het al snel over cancel culture en terrorisme van woke, maar dat zijn uitgekauwde onderwerpen en ik geloof dat er een ander aspect zit die minstens even belangrijk is. Die ideologieën komen en gaan, maar er zijn een paar belangrijke kwesties die naar mijn smaak over het hoofd worden gezien. Een ervan wordt goed geïllustreerd in een interview met een van de studenten die tegen Kathleen Stock protesteerden, een zekere Tom Pashby:
Kathleen Stock’s work has been published freely on gender, so how can this be an issue of academic freedom? It’s a case of students who pay more than £9,000 a year to feel safe and free to be themselves when they walk onto campus.
Opstandige studenten
Dat noemen van die negenduizend pond, lijkt misschien een detail, maar ik geloof dat het heel belangrijk is. Dit is geen opmerking van een student, maar van een klant in een duur resort.: ik heb ervoor betaald, lever maar.
Pashby (die zich als nonbinair identificeert) ontleent aan het bedrag bovendien het recht om een hoogleraar te behandelen als een ondergeschikte. (Als in de oude grap over de leraar die tijdens een ouderavond zegt dat Tom zich onhebbelijk gedraagt, waarop de ouders zeggen: gek, thuis kan hen juist heel goed omgaan met het personeel.)
Ik zie het kortom vooral als verwend gedrag, een student die niks wil leren omdat hen alles al weet.
Je kunt het ook zien aan documentaires die er gemaakt zijn over de opstandige studenten van de Amerikaanse Evergreen State College in 2017, die met veel tumult hun universiteit bezetten en ook een docent wisten weg te werken omdat hij naar hun idee racistisch was:
De maker voegde allerlei anti-woke commentaren toe aan deze compilatie van beelden: als zouden brave, leergierige studenten die in aanraking komen met de verkeerde ideeën ineens veranderen in de hysterici die we hier zien. Mij lijkt het eerder omgekeerd: mensen met een aanleg tot hysterie zoeken daar een ideologie bij.
Controversieel
Mij lijkt dat je ook vooral ziet: een klein groepje vreselijke studenten (het commentaar noemt hen ‘de arroganten’) die precies weten wat goed is voor iedereen, en die in een dodelijke verstrengeling verzeild raken met een extreem bangelijke president, die op een bepaald moment in de documentaire zelfs bedeesd aan de studenten vraagt of hij even naar de wc mag. Hetgeen zij weigeren.
Want wie heeft hier nu eigenlijk negenduizend pond betaald?
En dan is er natuurlijk zoals altijd de grote groep van de zwijgers, van de mensen die het eigenlijk allemaal niks vinden wat er gebeurt, maar die er toch niks over zeggen. Dat is natuurlijk de andere verzwegen factor: de bangelijkheid van veel mensen en (dus) ook van veel academici, die onder geen voorwaarde ooit iets zullen zeggen van wat dan ook. Als ik voor iedere keer dat ik iets schrijf en iemand me meldt dat hij of zij het ermee eens was maar dat niet durfde zeggen, een euro kreeg, kon ik een week lang eten. Terwijl ik naar mijn smaak nooit iets echt controversieels schrijf.
Schaamlap
Ik moet erbij zeggen dat ik nog nooit het idee heb gehad dat een student mij als personeel behandelde. Dat komt misschien doordat studenten in Nederland minder het idee hebben dat ze rechtstreeks aan mijn salaris meebetalen. Maar ook op de overgrote meerderheid van de Amerikaanse en Britse campussen blijft het natuurlijk iedere dag rustig: je hebt een nare mix van persoonlijkheden nodig om zoiets te laten gebeuren. De zwijgers zijn overal en van alle tijden.
Als ik eerlijk ben, lijken de discussies over de ideologie me alleen maar af te leiden: zowel van de noodzaak om een goede en voortgaande discussie te hebben hoe we met elkaar moeten omgaan, maar vooral van iets anders: hoe mensen eigenlijk altijd met elkaar omgaan, of ze daarbij ideologieën nu als schaamlap gebruiken of niet.
Ik denk dat je de spijker op de kop slaat.
“Dat is natuurlijk de andere verzwegen factor: de bangelijkheid van veel mensen en (dus) ook van veel academici, die onder geen voorwaarde ooit iets zullen zeggen van wat dan ook.”
Het zit dieper. Personeel wordt erop geselecteerd. De onuitgesproken eerste wet in elke organisatie is dat je vermijd dat je baas kritische vragen gaat stellen. Geen sollicitatiecommissie stelt ooit iemand aan waarvan bekend is dat hij uitgesproken standpunten heeft, want zo iemand zorgt voor gedoe. Mensen als Rens Bod en Remco Breuker van WOinActie zouden, als ze nu zouden solliciteren, nooit een aanstelling krijgen; meegaande mensen daarentegen wel. Daardoor wordt het wanbeleid van OCW nu al vijfendertig jaar gewoon uitgevoerd, is het personeel medeverantwoordelijk aan de academische crisis en zijn de mensen die nu werken aan een universiteit ongeschikt om de problemen nog op te lossen. Je ziet het aan de passiviteit van de KNAW.
***
“Als ik voor iedere keer dat ik iets schrijf en iemand me meldt dat hij of zij het ermee eens was maar dat niet durfde zeggen, een euro kreeg, kon ik een week lang eten.”
Het meest dodelijke commentaar op de universitaire praktijk dat ik ooit kreeg te lezen, was in een recensie van een van mijn boeken, waarin iets stond als “ja, hij kan het zeggen, hij werkt niet aan een universiteit”. Dan zeg je in feite dat de universiteit intellectueel en moreel failliet is. Zo erg is het nog niet, maar in sommige vakgebieden lijkt dat me wel een te overwegen standpunt.
Ik weet niet of het aannamebeleid van de universiteiten een ‘diepere’ verklaringsgrond is dan de menselijke natuur, maar ik houd het op het laatste. En als ik een specifieke groep zou moeten aanwijzen die dit gedrag cultiveert, zijn dat niet de academici (integendeel, je vindt op de universiteit nog altijd meer kritische zin dan gemiddeld in de samenleving, en dat lijkt me een aanwijzing dat de selectie juist gunstig werkt voor kritische personen), maar de Nederlandse cultuur, waar het idee van consensus altijd heeft betekent dat veel mensen hun antennes uitsteken om te voelen wat de meeste andere mensen vinden om het daar vervolgens zo snel mogelijk mee eens te zijn.
Hoe kun je hier een stukje over schrijven zonder ook maar iets van de achtergrond te laten zien? Of misschien ken je die achtergrond niet? Mevrouw Stock heeft eerst een belabberd boek geschreven over gender — niet haar vakgebied — waarin ze zogenaamd “genderkritisch” is — newspeak voor “transgender mensen bestaan niet, en ze zijn ook heel gevaarlijk”. Nu doceerde ze in Engeland, waar in vrijwel iedere krant gemiddeld _twee_ anti trans stukjes staan. Gemiddeld twee per dag. Laat dat even op je inwerken — als je je dat kun voorstellen.
Nou staan die stukjes niet op zich: en dit is ook geen academisch debat (net zomin als er een akademisch debat is over de wenselijkheid van het verbeteren van het menselijk ras door gerichte fokprogramma’s). Het doet alleen maar een beetje alsof. Het is een hetze.
Achter deze hetze zitten organisaties als de Heritage Foundation maar ook ultra-conservatieve roomse organisaties die ons, trans mensen, gebruiken om hun conservatieve family-first ideologie te pushen. Daar gebruiken ze stropoppen voor als the Engelse LGB Alliance (let op het ontbreken van de T) die op hun laatste conferentie niets deed voor de LGB community, maar alleen antitrans presentaties hield. Stock is een trustee van deze organisatie. Die trouwens ook extreem-rechtse bloggers uitnodigde.
En dan gaat deze mevrouw haar academisch onzinnige meningen uitdragen binnen haar universiteit.
Geen wonder dat studenten vonden dat daar paal en perk aan gesteld moest worden. De hetze waar zij zo enthousiast aan bijdraagt kost levens. Wij worden vaker vermoord dan gemiddeld, ons wordt de zorg die we nodig hebben ontzegd, we moeten leven in een klimaat waar we dagelijks te horen krijgen dat we niet bestaan maar wel gevaarlijk zijn.
Studenten die klaagden over Stock zijn geen watjes, geen snowflakes die alleen maar eisen hebben en niet tegen academisch debat kunnen: ze hadden een terechte klacht. Universitaire docenten moeten geen feitenvrije ideologie verkondigen die erop gericht is een groep nog verder in de marge te duren.
Bespreking van Stock’s boek: https://criticallegalthinking.com/2021/10/08/review-of-helen-joyces-trans-when-ideology-meets-reality-london-oneworld-2021-pp-311-rp-16-99-and-kathleen-stocks-material-girls-why-reality-matters-for-feminism-london-fle/#_ftn24
Stock is trustee van de LGBA: https://www.theguardian.com/society/2021/oct/13/shadow-minister-criticises-kathleen-stock-for-being-lgb-alliance-trustee
Transvrouwen zijn gevaarlijk: https://openletter.earth/an-open-letter-to-the-bbc-regarding-an-article-published-by-catherine-lowbridge-9223a3ca
Geen enkel feitelijk verwijt aan het adres van Kathleen Stock zelf, alleen maar irrelevante ‘guilty by association’-opmerkingen en de gebruikelijke insinuerende hyperbolen (“De hetze waar zij zo enthousiast aan bijdraagt kost levens”). Zo voer je toch geen discussie? De vraag die je zou moeten beantwoorden is deze: in welke geschriften heeft Stoch zich laakbaar uitgelaten over transgenders (wat dus iets anders is dan kritiek) en in hoeverre rechtvaardigen die eventuele passages de ‘cancelende’ reacties?
“ontleent aan het bedrag bovendien het recht om een hoogleraar te behandelen als een ondergeschikte” – is een mogelijke interpretatie, maar een andere is dat het meer om een redelijke/eerlijke verhouding (wat bij Aristoteles vlgns mij ‘verdelende rechtvaardigheid’ heet) tussen vergoeding (studiekosten) en dienstverlening (o.a. gedrag van leerkrachten) gaat. Uiteindelijk is een student toch onvermijdelijk een soort klant, als studeren (veel) geld kost. En er komt nog bij dat een student (en zijn familie) mogelijkerwijs veel moeite heeft het geld voor de studie op te brengen – en dan ligt de zaak nog gevoeliger.
Algemeen ben ik ermee eens dat hier (en ondanks misschien niet eens kwade bedoelingen) een kleine groep te agressief optreed. Een beetje zoals we bij Gorman/Rijneveld hebben gezien.
Wat heeft dit onderwerp met neerlandistiek te maken?