• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De kerk: onderweg naar een depreciërend achtervoegsel

18 december 2021 door Siemon Reker 5 Reacties

Kerkbanken; links vooraan Piet de Jong. (Anefo/Wikimedia)

Woorden hebben stuk voor stuk hun eigen geschiedenis, natuurlijk.

Zo kun je begrijpen dat kerk en kurk ondanks hun gelijkenis twee verschillende verledens hebben. Kerk heeft Griekse roots met een betekenis die verband houdt met het woord kurios ‘heer en meester’, eventueel met hoofdletter ‘Heer’. Kurk mag erop lijken, het bezit een relatie met het woord voor ‘schors, bast’ (cortex) en is dus in derdaad iets heel anders.

Tussen en binnen talen variëren de uiterlijke vormen – ons kerk wordt dus net even anders uitgesproken dan het Engelse tsjurtsj (church), ons kurk klinkt over de Noordzee als kork (cork).

Wie in de Tweede Kamer luistert, kan horen, hoe ook de inhoud van een woord als kerk binnen het Nederlands kan verschuiven. Dat is bij voorbaat verrassend, want een kerk staat in de Nederlandse cultuur nog steeds voor de Christelijke geloofsgroepen, de moskee of de synagoge is bijna in contrast daarmee een gebedshuis van andere religies. Toch heeft kerk ook een algemenere notie, getuige enkele citaten van Wybren van Haga (Groep Van Haga) en Martin Bosma (PVV) waarin zij zich leerlingen tonen van Pim Fortuijn die ooit begon over de linkse kerk:

Vorige week was ik echt heel blij, want het CDA, nota bene een coalitiepartij, weliswaar van de coronakerk, stemde toen vóór een motie van de heer Kuzu van de firma DENK en mijzelf om niet te sturen op het aantal positieve PCR-tests, maar om te sturen op de bedbezetting.

Van Haga

De klimaatkerk geeft ons nog vier jaar om de wereld te redden.

Bosma

Hier wordt kerk gebruikt in een betekenis die Van Dale nog niet heeft opgenomen. Met de protestantse of katholieke religie heeft een woord als coronakerk of klimaatkerk niets te maken. Het rechterlid van deze samenstellingen drukt nu iets uit in de sfeer van een gezamenlijk beleden standpunt of liever nog visie en waar door de spreker (fel) afstand van genomen wordt. Kerk heeft hier zeer duidelijk een negatieve, ja anti-betekenis die iets weergeeft uit de sfeer van drijvers, drammers. Dit –kerk heeft wel een zeer onaangename inhoud.

Een partij als de SGP zit in de kamerbankjes dicht bij de groep Van Haga en niet minder in de buurt van de PVV. Ik weet niet of Kees van der Staaij en de zijnen al hoorbaar verzet hebben aangetekend tegen wat zij toch als het kapen van een dierbaar begrip zouden kunnen beschouwen. Het lastige voor hun positie is dat ze bij het linkerlid corona– en klimaat– juist in een vergelijkbare hoek van de Tweede Kamer zitten, ook inhoudelijk.

Dit stuk verscheen eerder op het eigen blog van Siemon Reker.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht

Lees Interacties

Reacties

  1. Andries Krugers Dagneaux zegt

    18 december 2021 om 20:05

    Ik vraag me al jaren af waarom kerk bijna altijd in het enkelvoud gebruikt wordt. Ook als het om verschillende kerkgenootschappen betreft.

    Beantwoorden
  2. C.W.+Schoneveld zegt

    19 december 2021 om 15:11

    Niet om het een of het ander, maar maar church wordt in het Engels niet als [tsjursj uitgesproken maar als [tsju:tsj] en “cork” wordt in het Engels niet als [kork] uitgesproken, maar als [ko:k]. En nu de klimaat conferentie is afgelopen, heeft ongeveer de helft van de Nederlandse presentatoren ontdekt dat Glasgow niet wordt uitgesproken als [gla:sgauw] maar als [gla:zgoo].

    Beantwoorden
    • Bessel Dekker zegt

      20 december 2021 om 13:36

      Inderdaad is de slotmedeklinker in “church” hetzelfde affricaatfoneem als de beginmedeklinker. De /r/ in zowel “church” als “cork” is overigens optioneel: in rotische variaties komt hij uiteraard, per definitie, juist wel voor.

      De geleende uitspraak van Britse geografische benamingen is een onderwerp op zich, waaraan een heel artikel gewijd zou kunnen worden. Vaak zijn dat de facto exoniemen geworden. Maar hetzelfde geldt voor de gedekolonisaliseerde uitspraak van Indonesische namen.

      Beantwoorden
  3. René Appel zegt

    19 december 2021 om 15:45

    Al veel langer wordt er in negatieve zin gesproken over ‘de linkse kerk’.

    Beantwoorden
    • Bessel Dekker zegt

      20 december 2021 om 13:29

      Ja; het aardige is dat het woord nu lijkt op te schuiven uit de NP naar het rechterelement in samenstellingen. Maar “achtervoegsel” (titel) lijkt mij een hachelijke term: een gebonden morfeem is “-kerk” nog lang niet.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

René Smeets • Miljardenmeppers

Het is een goed moment om in te stappen
zei mijn private banker.
De beurzen stonden wel al hoog
maar alles liet geloven
dat het nog hoger kon.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

PARKEREN

Met glazen ogen staan zij zij
aan zij te wachten voor de huizen,
soms start één schor en stottert weg.

Bron: datering: omstreeks 1967; in Een schrijvende partikulier, postuum verschenen, 1982

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1878 Jan Knuttel
➔ Neerlandicikalender

Media

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d