De Gerrit Komrij-prijs 2021 gaat naar Katinka Polderman en Sophie Reinders voor hun boek Zwerfgoed. Zwerfgoed is een soort anarchistische literatuurgeschiedenis die zomaar ergens begint en ook zomaar ergens eindigt, de tussenliggende delen zijn ook zomaar tussenliggende delen. Kortom, dit is het voorbeeldboek, het antwoordmodel, het correctievoorschrift, het nec plus ultra van wat popularisering van oudere letterkunde moet zijn. Zwerfgoed is krankzinnigheid ten top, het is de totale gekte van de literatuurgeschiedenis. Of liever: het is over the top literatuurgeschiedenis on steroids.

Alles wat naar heiligheid neigt, dient ontheiligd te worden. Iedere vorm van macht dient geridiculiseerd te worden, anders bestaat het gevaar dat de macht zich absoluut gaat vinden. De macht van de literatuur moet altijd bevraagd worden. Wat is literatuur? Waarom is dit literatuur? Wat is dan geen literatuur? En heb je daar dan argumenten voor? Wat literatuur is, wordt niet democratisch besloten, maar het wordt ook niet besloten door een select groepje hogepriesters. Wat dan wel? Geen idee, iets ertussenin of zo?

Literatuur kent vele definities. ‘Literatuur zijn die teksten die tijdens de literatuurles behandeld worden’ is er een van. Maar ook: ‘Literatuur is net een beetje te moeilijk voor je.’ Of: ‘Literatuur is tegen herlezen bestand.’ En sinds dit jaar: ‘Literatuur bestaat uit die teksten die belachelijk worden gemaakt in Zwerfgoed.’

Als je Zwerfgoed oppervlakkig leest (kun je dit boek eigenlijk wel lezen?) dan lijkt het erop dat literatuur niet bestaat, of dat misschien alles wel literatuur is. Wie het boek nogmaals doorbladert, kan niet anders tot de conclusie komen dan dat – door de totale ontheiliging van de literatuur – de literatuur juist enorm gesacraliseerd wordt. Hier wordt me toch een partij wierook op het altaar van de literatuur gebrand, dat de honden er geen brood van lusten. Het is genieten van de slechte smaak, het is atonale jazzmuziek van een carnavalskapel. Zwerfgoed gaat niet over literatuur, het ís literatuur.

In 2012 is de Gerrit Komrij-prijs opgericht om de popularisatie van de oude letteren te eren. Komrij was gek op oude literatuur en hij heeft veel gedaan deze onder de mensen te brengen. De Gerrit Komrij-prijs gaat naar die persoon (of instantie) die het best / leukst / origineelst / etceterast de oudere literatuur over het voetlicht weet te krijgen.

Vorige winnaars van de Gerrit Komrij-prijs:

2012: Ingrid Biesheuvel
2013: Rick Honings en Peter van Zonneveld
2014: Annemiek Houben
2015: Odilia Beck
2016: Elvis Peeters
2017: www.schrijverskabinet.nl.
2018: René van Stipriaan
2019: Sander Bink
2020: Christianne Muusers en Marleen Willebrands