• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Krijg de amfibrach

18 januari 2022 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

De schrijver Gerard Reve verkondigde de theorie dat de bese schrijversnamen bestaan uit twee beklemtoonde lettergrepen die ieder gevolgd worden door een onbeklemtoonde: Multatuli, Hella Haasse, Gerard Reve, Stijn De Paepe. Zulke namen zou je beter kunnen onthouden. 

Je noemt zo’n versvoet van een beklemtoonde en een onbeklemtoonde lettergreep in de klassieke versleer een trochee, en die namen van twee trocheeën  vormen de kortst denkbare mars: zo komt een naam de canon ingewandeld.

Als je voor iedere beklemtoonde lettergreep een onbeklemtoonde zet, krijg je een andere versvoet. De amfibrach noemden de oude rederijkers die, en de beste boektitels hebben er dáár dan weer twee van: De kleine Johannes, Het wassende water, Op weg naar het einde, Het Gruuthuse-handschrift.

Buiten de titels zijn er in de geschiedenis van de Nederlandse literatuur te weinig amfibrachen geschreven. Het is een prettige vorm, met die kleine toevoeging aan de trochee die de mars verandert in een walsje met een opmaat. Vooral in de kinderliteratuur kunnen er denk ik niet snel te veel strakke metrische vormen gebruikt worden. Het ritme van de taal ontdekken leert je beter luisteren en beter lezen. Je ontdekt dat taal een vorm heeft, en wel een vorm die je alleen ontdekt als je een stem laat klinken – je ziet aan de letters niet of ze in een trochee of een amfibrach staan.

Maar er is hoop. In het kinderboek dat Stijn De Paepe schreef, Het lijkt wel een feestje, zijn alle gedichten metrisch onberispelijk, en daaronder zijn er tientallen die je kunt lezen als amfibrachen. Daarmee is het totaal aantal amfibrachen in de Nederlandse kinderliteratuur enorm gestegen, een heldendaad die nog niet voldoende gevierd is.

De titel komt uit een gedicht dat een geweldige inleiding geeft in de amfibrach. Lees het gedicht met een kind en het vergeet nooit meer hoe de taal zingt. Het begint zo: “Ik zit hier al uren / te staren, te turen / naar vogels in bomen / in tuinen van buren’. Hier is iedere amfibrach een groepje woorden ‘ik zit hier’, ‘al uren’, enzovoort). Verderop wordt het ingewikkelder, en trekt de dichter de grens tussen twee amfibrachen precies binnen in een woord (fladderend): ‘Elk musje, elk meesje / elk fladderend beestje / is aardig en vrolijk. / Het lijkt wel een feestje!’ Daarop volgen nog wat metrische complicaties, maar het gedicht eindigt weer regelmatig: ‘Want wie zit te gluren? / De poes van de buren. / Ze nadert. Ten aanval! / Het feest blijft niet duren.’

Sinds Willem Wilmink zijn er geen kindergedichten geschreven die metrisch zo sterk waren. Maar Wilmink beheerste de driekwartsmaat niet zo goed. De afgelopen anderhalf jaar heb ik mijn dochter geleerd dat je in taal kunt marcheren en walsen – dankzij Stijn De Paepes Het lijkt wel een feestje.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: kinderliteratuur, metriek, Stijn De Paepe

Lees Interacties

Reacties

  1. Irina zegt

    18 januari 2022 om 19:37

    Mijn (ook schrijvers-)naam is juist andersom: tadám tadám. (Ik had een heleboel andere mogelijkheden maar heb deze gekozen omdat dat het beste bekte)

    Beantwoorden

Laat een reactie achter bij IrinaReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Sint Nicolaas

Zie eens, Mietje! wat al lekkers
U, Sint Nicolaas al bragt;
Omdat ge’ als gehoorzaam Meisje,
Uw verpligting hebt volbragt.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De koeien schemeren door de heg,
het paard is uit taaitaai gesneden,
in ieder duindal ligt dun sneeuw.

De branding vlecht een veren zee
waar zon over omhoog stijgt, licht waarin
geen plaats om uit te vliegen is.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

3 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Proefcollege Nederlands

11 december 2025: Proefcollege Nederlands

2 december 2025

➔ Lees meer
5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

28 november 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1946 Dick Wortel
➔ Neerlandicikalender

Media

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

2 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

30 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

29 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d