Taalhistoricus Michiel de Vaan hield recentelijk de derde Lou Spronck-lezing over de geboorte en de dood van het Maastrichts. Vanwege corona was die lezing alleen via internet te bekijken en te beluisteren. Het voordeel daarvan is dan weer dat voor wie dat wil de lezing nu ook op een later tijdstip te volgen is. En dat is de moeite waard. Michiel de Vaan weet op een begrijpelijke manier taal-wetenschappelijke inzichten voor leken te verklaren.
Over de geboorte van het Maastrichts valt meer te vertellen dan over de dood. Want van dat laatste is pas sprake als de laatste spreker daarvan de pijp uit is. En zelfs dan kan men de sporen van het Maastrichts nog nagaan in alles wat daarover geschreven en gezongen is. Maar zover is het gelukkig nog niet en volgens Michiel de Vaan valt ook moeilijk te voorspellen wanneer dat wel het geval zal zijn. Als over een paar eeuwen Holland in zee is gezakt en al die mensen hierheen komen, zou het Maastrichts zoals het nu is wel eens voorgoed gaan veranderen; of al die Hollanders gaan natuurlijk een soort Maastrichts spreken.
Maastrichts als stadstaal
Over het verleden van de taal die in Maastricht gesproken werd kan uit documenten uit de zesde eeuw worden opgemaakt dat na het verdwijnen van het Latijn van de Romeinen hier toen een soort Germaans opkwam. Maar die taal verschilde waarschijnlijk nauwelijks van wat er in de omgeving van de stad gesproken werd. En dat is tot ver in de Middeleeuwen zo gebleven. Het ontstaan van het Maastrichts als stadstaal kan pas in de negentiende eeuw getraceerd worden. Met de industrialisering en de daarmee gepaard gaande sociale gelaagdheid kan men voor het eerst constateren dat de klanken en de woorden in Maastricht een andere toon kregen als die van de dorpen eromheen.
Accepteren dat taal verandert
Wie het Maastrichts als zijn kindje beschouwt wil natuurlijk niet dat het komt te overlijden voordat hij of zij zelf aan de beurt is. Maar, zo zegt Michiel de Vaan, men moet zijn kind ook los kunnen laten en accepteren dat het zijn eigen weg gaat. Volgens hem zou het de levensduur van de Maastrichtse taal wel eens kunnen verlengen als niet te veel wordt voorgeschreven hoe het zou moeten zijn en wordt geaccepteerd dat een taal nu eenmaal verandert in de loop der tijd. Maar daarmee zal menige Maastrichtenaar toch wel wat moeite hebben.
Wie de complete lezing nog eens wil bekijken en beluisteren, hoeft enkel hier te klikken. Er zijn ook een paar gedrukte versies van de lezing te bestellen bij Leonie Cornips van de Universiteit Maastricht.
Laat een reactie achter