Een van mijn guilty pleasures is het hardop meezingen van het nummer ‘Heel even’ van Shirley Zwerus uit 1981, een bewerking van het Italiaanse ‘Ancora’ dat dat jaar het festival van San Remo won. Ik moet daar wel wat voor overwinnen want het refrein bevat een ongrammaticale zin. Ziet u hem?

Heel even denk ik soms ineens aan jou
En mijn dromen krijgen vleugels
Fantasieën zonder teugels
En ik ben weer in jouw armen
Ben opnieuw bij jou

Maar wat ik zo nu en dan
Toch wel eens weten zou
Waarom ik nog steeds zo heel veel van je hou

Als je het nummer hoort, valt de fout bijna niet op, maar het is alsof Jules de Corte in die andere Nederlandse klassieker zou zingen:

Ik zou wel eens weten waarom zijn de bergen zo hoog

Uit deze tekst heb ik natuurlijk willen weggehaald en precies dat werkwoord ontbreekt ook in de voorlaatste zin bij Shirley Zwerus.

Om het probleem op te lossen zouden we dus willen toe kunnen voegen aan de tekst. Dat gaat bij Jules de Corte goed (ik zou wel eens willen weten), maar bij Shirley Zwerus niet echt. Met de twee extra lettergrepen heeft dat niet zoveel te maken, want de foute zin bevat maar liefst acht woorden die niet erg informatief zijn (maar zo nu en dan toch wel eens even) dus daar mogen er best een paar plaatsmaken voor het werkwoord willen. Dan krijg je bijvoorbeeld:

maar wat ik zo nu en dan
toch willen weten zou

Onmogelijk is het niet, maar heel fraai ook niet. Vanwege het rijm hebben we zou aan het eind van de zin nodig, maar dat hulpwerkwoord staat daar niet zo graag. Je zegt in het Nederlands eerder wat ik zou willen weten dan wat ik willen weten zou of wat ik weten willen zou. Daarin onderscheidt zullen zich van andere hulpwerkwoorden zoals hebben, zijn en worden die in beide volgordes voorkomen; je hebt zowel wat ik heb gezegd als wat ik gezegd heb. Voor zou is die laatste positie nogal onnatuurlijk. Dat probleem is er al in het origineel, maar het effect wordt nog sterker als we er een werkwoord als willen aan toevoegen. We zouden dus nog kunnen overwegen om in plaats van een extra werkwoord het bijwoord graag te gebruiken met ongeveer dezelfde betekenis: wat ik zo nu en dan toch graag weten zou. Die zin is in elk geval grammaticaal.

Het goede nieuws is dat je in plaats van de vormen met zou in het Nederlands vaak ook gewoon de onvoltooid verleden tijd kunt gebruiken, in dit geval dus wou in plaats van zou willen. Dat is gewoon één lettergreep dus er hoeft verder niks te veranderen (al blijft de volgorde ook met wou aan het eind moeizaam). Ik denk eigenlijk dat zou willen ‘per ongeluk’ is vervangen door zou in plaats van wou. Misschien wilde de tekstschrijver, Tineke Beishuizen, wou vermijden omdat dat, in tegenstelling tot zou willen, een ‘gewone’ verleden tijd kan zijn. Daarmee zegt Shirley dan dat ze het vroeger graag wou weten, maar dat het antwoord op de vraag haar intussen echt niet meer kan boeien. Of Beishuizen vond wou een ordinaire variant van wilde – maar ja, dan kun je dat hele rijm op je buik schrijven, dus dan maar liever zou.

Ik heb altijd gedacht, zo ongeveer vanaf 1981, dat ik de enige was die zich er druk over maakte dat in deze tekst zou staat in plaats van wou, maar nu ontdek ik dat Simone Kleinsma in 1995 tot dezelfde conclusie kwam. (In datzelfde jaar nam Shirley Zwerus het nummer nog een keer op als duet met Gerard Joling, maar zij houden het stug bij zou.) In haar eigen versie van het nummer zingt Kleinsma namelijk:

Maar wat ik zo nu en dan toch wel eens weten wou.

Er is op internet nog een andere uitvoering van het nummer te vinden, van Tamara Tol. Die gebruikt net als Kleinsma wou in plaats van zou, maar die heeft toch vervangen door soms. Dat lijkt me na zo nu en dan wat overbodig. Maakt niet uit, ik kan vanaf nu geheel grammaticaal ‘Heel even’ meezingen met Simone Kleinsma.

Dit stuk verscheen ook in de nieuwe Vaktaal.