• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Het tweede schrijfhutje van Betje Wolff. Een ontdekking?

24 april 2022 door Marita Mathijsen 1 Reactie

In Beverwijk staat een replica van het schrijfhutje dat Betje Wolff gebruikte in de tijd dat ze daar samen met Aagje Deken het fraaie landhuis Lommerlust bewoonde. Aagje had een eigen koepeltje, Betje trok zich voor het schrijven terug in wat ze het ‘kluisje’ noemde, of het ‘Geldersch huisje’. Er is een mooie gravure van ‘Het rieten kluisje’ gemaakt door Caspar Philips Jacobsz. Die dateert uit 1804, maar is nog tijdens het leven van de schrijfsters vervaardigd, na een bezoek van hem aan Lommerlust.

Het is een hutje zoals kinderen zich een hutje voorstellen: één verdieping, nietig, met een puntdak dat met riet afgedekt is. De klapdeur bestaat uit twee delen, en binnenin ziet men tegen alle muren dichte rijen boeken staan, verder is er een tafeltje met daarop een schrijfcassette en een ganzenveer, en dan nog een stoel en een voetenbankje. Twee portretten hangen voor de boeken, misschien van Jean-Jacques Rousseau en van Laurence Sterne.[1] Voor het huisje liggen damesschoenen: zo te zien deed Betje die aan als ze het huisje binnenging. Het voorwerp ernaast moet wel een schoenenschraper zijn, om schoenen te ontdoen van modder.   

Elisabeth Bekker, zoals we haar nu zouden noemen, naar haar meisjesnaam en niet met de toch wat familiaire voornaam Betje, creëerde al meteen in het begin van haar schrijfcarrière `a room of one’s own’. In de pastorie van de Beemster liet ze een stuk van de zolder voor zich afschermen, zodat ze zich daar kon terugtrekken. ‘Kipperust’ noemde ze haar domein. In De Rijp, waar ze met Aagje Deken kwam te wonen na het overlijden van dominee Wolff, had ze slechts een kleine woning, waarschijnlijk te klein om er een eigen plekje af te zonderen. Maar toen de dames dankzij een erfenis Lommerlust konden kopen, liet Elisabeth er dat schrijfhuisje bouwen, dat helemaal paste in de opkomende mode van Engelse tuinen. Een beetje Engelse tuin had een kluizenaarshut, al dan niet bewoond door een echte kluizenaar. Lommerlust verlieten Wolff en Deken in 1788 om politieke redenen – ze trokken naar Frankrijk en vonden een prachtig kasteelachtig landhuis in Trévoux. Château de Corcelles heet het, het staat op de monumentenlijst en het bestond in elk geval al in de zeventiende eeuw.

Chateau de Corcelles, foto MM

Zondag 10 april 2022. Met mijn vriend was ik in de buurt van Trévoux. Ik haalde hem over om eens te gaan kijken bij het Château de Corcelles. Hoog boven de Saône ligt het, verscholen tussen eeuwenoude bomen. Het bordje ‘propriété privé’ negeerden we, en ook drukten we niet op de bel om de bejaarde zusters Dominicanessen die daar een rusthuis hebben niet te storen. We dachten dat de nonnen op zondagochtend toch wel in huis zouden blijven en wilden alleen de sfeer opsnuiven. We liepen om het schitterende landhuis heen, bewonderden de ligging en de rust die ervan uitging. Wolff en Deken moeten er genoten hebben van de ruimte, het uitzicht, de vogels, de bomen en het monumentale huis. Aan de achterkant zagen we een huishoudster, en die vertelden we waarom we daar rondliepen. Ze haalde de abdis erbij, soeur Agnès Madeleine. Ja, Elisabeth en Agatha, daar had ze weet van, ze kende het gedenkbordje in het centrum van Trévoux en mijn hoogleraarstitel deed de rest. Vergenoegd troonde ze ons mee naar de pronkzaal en haalde er nog een zuster bij, Soeur Marie Bernade, die nog meer van de historie wist dan zij. De grote zaal was in de negentiende  eeuw beschilderd met jachttaferelen, maar was verder nog in dezelfde staat als vroeger.

Grote zaal Chateau de Corcelles. Foto MM

Soeur Marie Bernade werd steeds enthousiaster en nam ons mee naar alles wat nog onveranderd uit de achttiende eeuw stamde. De waterpompen, oude dubbele ramen, de plaats waar de koetsen aankwamen, enkele onveranderde schouwen, de spiegels waarin Betje en Aagje zichzelf bekeken moeten hebben. Ik keek naar mezelf in spiegels waarin ook zij naar zichzelf gekeken moeten hebben. Ik vroeg of er bomen waren die nog uit Betjes tijd konden stammen, en dat was zeker zo, volgens haar. Dus we gingen weer naar buiten. Bomen van onmetelijke hoogte, gezond, al flink in het lenteblad. Ze wees op de duiventoren die genoemd wordt in documenten uit de zeventiende eeuw.

‘Jullie moeten de cabane nog even bekijken,die is uit de achttiende eeuw’, zei ze en struinde naar de cabane verderop in het bos. Die was op dat moment omringd door tentjes met jonge verkenners die hun etenswaren in het huisje hadden ondergebracht. En toen ging er iets door me heen. Dit huisje kende ik toch al? Plotseling zag ik wat het was: Betje had op Corcelles een replica gecreëerd van haar schrijfhutje op Lommerlust.

Het tweede schrijfhuisje van Betje bij Château de Corcelles. Foto MM

Ben ik de eerste die dit kluisje zo beziet? Ik kwam er niets over tegen in andere stukken over het verblijf van Wolff en Deken in Trévoux of in Buijnsters’ biografie.[2]

Zo moet het gegaan zijn, verbeeld ik me. Betje moet op Corcelles ook behoefte hebben gehad zich af te zonderen in een eigen ruimte, midden in de natuur, tussen de vogels en het groen, om daar geconcentreerd te kunnen schrijven. Zij moet opdracht gegeven hebben om dat hutje te bouwen, en misschien een tekening gemaakt hebben als voorbeeld voor de aannemer: zo was mijn Geldersch huisje, mijn met riet bedekte huisje, zo wil ik het nu hebben. Riet was niet voorhanden in Trévoux, maar verder leek het huisje helemaal op dat wat we weten van het kluisje in Beverwijk.

Ga ik te ver in mijn veronderstellingen? Kom met bewijzen dat het niet zo is, en dan zal ik erkennen me te zeer te hebben laten meeslepen door Betjes voorkeur voor ‘a room of one’s own’.

Uitzicht op de Saône. Foto MM

[1] Deze twee namen noemt de dichter L. van Ollefen die in 1784 een ode aan het kluisje publiceerde onder de titel Het riete kluisje van mejuffrouw Elizabeth Wolff, Geb. Bekker, op Lommerlust, in de Beverwyk.

[2] P.J. Buijnsters, Wolff & Deken. Een biografie. Leiden 1984; Myriam Everard, ‘Twee “dames hollandoises” in Trévoux’. In: De Achttiende Eeuw 38 (2006), 147-167. In de roman van Kees ’t Hart, Ter navolging (Amsterdam 2004) heeft hij het over een prieel bij Corcelles maar hij verbindt daar geen consequentie aan. Of hij hetzelfde hutje gezien heeft als ik, weet ik niet.

Dit stuk verscheen eerder op het blog van Marita Mathijsen

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 18e eeuw, Elisabeth Wolff

Lees Interacties

Reacties

  1. Marcel Meijer Hof zegt

    25 april 2022 om 09:14

    Een bijzondere ontdekking ! Maar helaas, de afbeeldingen komen niet door – tenminste niet op mijn laptop (ook niet na opnieuw laden)

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

E. du Perron • Reisverhaal

De ander, die dikwijls sprak over de dood,
roemde de natuur, doorzocht alle hoeken,
en ademde diep; de een las in boeken
gedachten van derden, zijn dagelijks brood.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d