Onderwijs aan iedereen, voor jongens en meisjes en voor kinderen uit alle rangen en standen. Daarvoor pleitte pedagoog en onderwijshervormer Jan Amos Komensky (Moravië, 1592–Amsterdam, 1670), beter bekend onder zijn gelatiniseerde achternaam Comenius. Middelbare scholen in Capelle aan den IJssel, Hilversum, Leeuwarden, Naarden, Stadskanaal en Amsterdam-Slotervaart eren zijn gedachtegoed door Comenius op te nemen in de naam van hun scholencollege of lyceum.
Oud portaal
Een van de belangrijkste en beroemdste werken van Comenius is de Janua Linguarum Reserata (1631), ‘De talenpoort geopend’, ‘De geopende talenpoort’, ‘De geopende deur der talen’. Het werk is in twaalf Europese en enkele Aziatische talen vertaald. Er verscheen ook een Nederlandse vertaling van, onder de titel De Guldene ontslootene deure der taalen. Omdat Comenius zich hier als eerste concentreert op praktische zaken in plaats van alleen abstracte grammatica als basis voor het leren van een taal en daarmee het talenonderwijs vernieuwde, geldt hij nog steeds als grondlegger van het moderne taalonderwijs, aldus Wikipedia.
De metafoor van de deur zien we ook terug bij een ander onderwijsboek van Comenius: het Portael der saecken en spraecken (1658). Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal (s.v. PORTAAL, 1, c) wordt portaal hier gebruikt in de figuurlijke betekenis van ‘ingang, toegang, begin’. Bij boektitels was het gebruik ervan volgens dat woordenboek verouderd.
Nieuw portaal
Maar in de eenentwintigste eeuw is portaal aan een nieuw leven begonnen. Onder invloed van het Engelse woord portal ‘toegangspoort, ingang’ zullen de meeste mensen bij het woord portaal denken aan een website waarop veel links naar andere sites over een bepaald onderwerp te vinden zijn.
Hoe je een portaal gaat noemen dat verwijst naar onderwerpen op het gebied van taal ligt natuurlijk voor de hand: taalportaal! Als je de nieuwe betekenis van portaal kent, is het voor een gebruiker direct duidelijk dat daar tal van interessante verwijzingen naar aan taal gerelateerde websites zijn te vinden. Dat de twee delen van de samenstelling rijmen maakt het woord onweerstaanbaar voor naamgevers.
Taalportaal 1
Tot voor kort was mij alleen de Engelstalige website Taalportaal bekend. Die heeft informatie over de grammatica — dat wil zeggen de klankleer, vormleer én zinsleer – van het Nederlands, Fries en Afrikaans op een toegankelijke en wetenschappelijk verantwoorde manier bij elkaar geplaatst (zie Taalportaal op ivdnt.org) . De primaire doelgroep van Taalportaal zijn (internationale) onderzoekers, maar ook voor taalkundig minder onderlegde gebruikers kan de informatie interessant zijn.
Taalportaal 2
Enkele weken geleden maakte ik tijdens een gesprek met Joop Veld en Maaike Koffeman kennis met een website van het Nationaal Platform van de talen, die – onafhankelijk van de vorige – ook Taalportaal gedoopt is! Toch zal er niet snel verwarring ontstaan want afgezien van de naam verschillen beide portalen duidelijk van elkaar. De laatste is namelijk Nederlandstalig, gaat over meer dan alleen grammatica en richt zich op docenten Nederlands, moderne vreemde talen en klassieke talen.
Aan ideeën om zelf aantrekkelijk en uitdagend lesmateriaal te ontwikkelen ontbreekt het de meeste docenten Nederlands – om me te beperken tot deze specifieke groep – niet; creativiteit is volop aanwezig. Meestal is het gebrek aan ontwikkeltijd de voornaamste belemmerende factor. Gelukkig bestaan er tegenwoordig tal van initiatieven om het curriculum van het schoolvak Nederlands aansprekender te maken. Momenteel bestaan er dertig verwijzingen naar informatiebronnen en projecten voor leerlingen en docenten die betrekking hebben op Nederlands. Net als bij Comenius’ ‘geopende taalpoort’ het geval was, opent dit Taalportaal de deur naar nieuwe werelden.
Laat een reactie achter