• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Neerlandici waren Greta Thunberg voor

12 juni 2022 door Jeroen Dera 2 Reacties

Greta Thunberg. Bron: Wikimedia

In de neerlandistiek lijkt aandacht voor het klimaat iets van de laatste jaren. In de Bibliografie van de Nederlandse Taal- en Literatuurwetenschap (BNTL) is het ‘literaire klimaat’ zelfs een populairder onderwerp dan – laten we zeggen – het natuurlijke klimaat. Onder het trefwoord thema klimaat zijn slechts acht publicaties te vinden, waarvan er maar één voor 2019 geschreven is (en dat is een artikel van Marijke Meijer-Drees uit 1996 over de beeldvorming van Holland en Hollanders gedurende de zeventiende eeuw, dat slechts zeer zijdelings over het thema lijkt te gaan).

Nu is de BNTL bepaald niet alomvattend. Zo ontbreekt het nieuwste boek van Geert Buelens, Wat we toen al wisten: De vergeten groene geschiedenis van 1972 (2022), voorlopig in deze bibliografie. Ook het uitstekende overzichtsartikel over klimaatfictie in Nederland van Marieke Winkler en Marjolein van Herten, in 2020 verschenen in Armada, is niet in de BNTL opgenomen. En dan zijn er nog talloze bijdragen op het terrein van de ecokritische literatuurwetenschap die niet van een klimaattrefwoord zijn voorzien, terwijl ze zich daar uitstekend voor hadden geleend. Denk bijvoorbeeld aan Claudia Zellers analyse van de klimaatpoëzie van Dominique De Groen (Internationale neerlandistiek, 2021 – volgens de BNTL wel goed voor de thema’s arbeid en kapitalisme), de reflecties van Bram Ieven en Esther Op de Beek op Lieke Marsmans roman Het tegenovergestelde van een mens (Journal of Dutch Literature, 2019) en aan mijn eigen hoofdstuk over poëzie, ecologie en natuurwetenschap in mijn boek Poëzie als alternatief (2021).

Ook deze publicaties zijn echter van recente datum, zoals ook de hausse aan klimaatliteratuur onderstreept hoezeer het nu menens is als het gaat om de meest urgente uitdaging van deze eeuw. Toch werd er binnen de neerlandistiek al eerder om aandacht voor de problematiek gevraagd, en wel in de hoek van de vakdidactiek. Op de 8e Conferentie van Het Schoolvak Nederlands (HSN), waarvoor we terugmoeten naar 1994, spraken Ronald Soetaert, André Mottart en Luc Top over ‘milieu-geletterdheid’ binnen het schoolvak Nederlands. In hun lezing, die ze omwerkten tot een artikel in de bijbehorende congresbundel, gaven zij aansprekende voorbeelden van lessenreeksen rondom (1) het landschap in de schilderkunst en de literatuur en (2) de doorwerking van Robinson Crusoë in de Europese literatuur, met aandacht voor het aspect ‘milieu’.

Toen Soetaert, Mottart en Top deze bijdrage presenteerden, was ik 7 of 8 jaar oud. Het is wrang als 35-jarige te moeten constateren dat de openingszin van hun tekst (‘Aandacht voor het milieu staat tegenwoordig hoog aangeschreven’) voor bepaalde politici nog altijd niet meer is dan dat: een onderwerp dat er nu eenmaal bij hoort. Wrang voelt ook dat de invalshoek van Soetaert, Mottart en Top kennelijk zo weinig navolging in het onderwijs heeft gekregen, dat hedendaagse lesmethodes nauwelijks literaire teksten met reflecties op natuur en klimaat bevatten.

Tijdens dit jubileum van Neerlandistiek staat de vraag centraal welk inzicht uit ons vakgebied je aan iedereen zou gunnen. Op basis van het bovenstaande noem ik er twee. Ten eerste: neerlandici zijn – anders dan columntongen wel eens beweren – uitdrukkelijk betrokken bij de cruciale vragen van vandaag. Ten tweede: sommige van hen schreven al over het thema klimaat voor de geboorte van Greta Thunberg én de aanmaak van het lemma in de BNTL. Hun viel echter de vergeetput ten deel. De komende dertig jaar kunnen we dat niet nog eens laten gebeuren.

Jeroen Dera is universitair docent Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Neerlandistiek voor de klas Tags: BNTL, Jubileum, Jubileum30, letterkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. Bert Mostert zegt

    13 juni 2022 om 12:05

    In 1962 werd “Silent Spring” (Rachel Carson) gepubliceerd over de verwoestende gevolgen van het gebruik van pesticiden. Naar aanleiding hiervan schreef Meta van IJzer haar gedichten die gebundeld werden in “Aantekeningen bij een stille lente” (1970). Deze zouden goed kunnen dienen als lesmateriaal.
    Op mijn site plaatste ik al eens werk van haar.

    Beantwoorden
  2. Melchior Vesters zegt

    14 juni 2022 om 22:28

    Het klopt dat in lesmethodes weinig staat over thema’s in hedendaagse literatuur. Dat wil echter niet zeggen dat alerte docenten hun leerlingen niet met zulke thema’s in aanraking laten komen. Ik geef mijn leerlingen een (jaarlijks geüpdatete) lijst met thema’s en daarbij een aantal boeken om uit te kiezen. Natuurlijk komt zo niet elke leerling met elk thema in aanraking, maar dat heeft te maken met het gebrek aan tijd.

    Als ik een lesmethode zou maken, zou ik die niet thematisch opzetten. Ik geef liever een update van wat Dautzenberg al deed: paragrafen over theoretische begrippen (t.b.v. analyse, literatuur als denkvaardigheidsonderwijs) en paragrafen over historische periodes (nodige contextuele kennis). Als je thema’s gaat voorschrijven, dreig je een zedenmeester te worden: het verschil tussen leerlingen eigen gedachten leren vormen resp. ze aanleren wat ze ‘moeten’ denken.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d