• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ambities en misbruik op een middelbare school

14 augustus 2022 door Peter Nissen Reageer

Romans over middelbare scholen, over leerlingen en leraren, vormen geen zeldzaamheid. Van Bint van F. Bordewijk tot Suezkade van Jan Siebelink: er zijn tal van mooie en soms ook beklemmende voorbeelden van. Katholieke scholen vormen vooral een dankbare locatie voor romans als er een internaat aan was verbonden: van De kleine republiek van Lodewijk van Deyssel tot Het hout van Jeroen Brouwers. Theo Engelen, emeritus hoogleraar historische demografie en oud-rector van de Radboud Universiteit, heeft met Het Cicero in 2020 een nieuw voorbeeld aan het genre toegevoegd. Theo Engelen is een bekend, ervaren en gewaardeerd auteur van jeugdboeken: veertien titels staan op zijn naam. Sinds enkele jaren schrijft hij ook romans voor volwassenen.

De roman speelt zich af in een katholiek gymnasium (zonder internaat) in het begin van de jaren zestig, in 1962 om precies te zijn. De wereld wordt in spanning gehouden door de Cubacrisis. Aan het Cicero College spelen twee andere zaken. Rector Ariëns is aan zijn laatste schooljaar bezig en we maken kennis met de ambities van zijn troonpretendenten. En, bijna onvermijdelijk in een roman over een katholieke school in die tijd: het gerucht gaat dat een van de docenten te ‘vriendschappelijk’ met enkele jongens omgaat, met ‘handtastelijkheden’. Misbruik dus. Ik ga de afloop van de roman natuurlijk niet verklappen. Maar die is wel tekenend voor de wijze waarop in veel milieus in de jaren zestig met misbruik werd omgegaan.

Theo Engelen beschrijft het leven aan de school vanuit het perspectief van een aantal docenten, de beide conciërges, de moderator (de franciscaan pater Laetus) en enkele leerlingen (de slachtoffers van de handtastelijkheden). Als de alwetende verteller kruipt hij steeds in het hoofd van een ander. Dat doet hij knap en het zorgt voor afwisseling in de roman.

Het gymnasium zal ergens in Zuid-Limburg liggen, want de leraar Duits koopt zijn maatkostuums in Aken, naar Luik is het een half uur rijden en een van de docenten leest het Limburgs Dagblad. Ik ben zelf van een middelbare schoolgeneratie later, maar ik kon veel herkennen van de school die Theo Engelen in de roman beschrijft. Ook aan onze middelbare school, ook in Limburg, hadden de meeste docenten in Nijmegen gestudeerd en ook bij ons waren er flink wat gepromoveerde docenten (in de roman gaat een van de docenten in Nijmegen promoveren op een proefschrift over Maria van Gelre en haar gebedenboek!). En ook wij zagen de wisseling van generatie onder de docenten: er kwamen jonge docenten die niet in Nijmegen hadden gestudeerd, maar bijvoorbeeld (God betere ‘t) in Leiden, of die van een MO-lerarenopleiding waren opgeklommen tot gymnasiumdocent. Ook wij zagen docenten die vol verlangen uitzagen naar hun pensioen en anderen die zonder de school nauwelijks een leven hadden. Zelfs de gebruikte schoolboeken roepen herkenning op: Schwere Wörter, een leerboekje uit 1922, dat enkele generaties en zo’n vijfentwintig drukken meeging (het zal bij ons mogelijk nog ergens op zolder liggen). En ook op onze school heetten de leerlingen uit de omringende dorpen bij de leerlingen uit de stad ‘boeren’; ik was er zo een.

Hilarisch is de beschrijving van de Nijmeegse promotie van een van de docenten van het Cicero. Als decaan, rector en oud-rector heeft de schrijver zelf heel wat promoties moeten voorzitten. Hij zal zeker situaties hebben meegemaakt als in de roman, waarin een jonge hooggeleerde ijdeltuit de promovendus verwijt dat hij het jongste onderzoek uit Frankrijk niet heeft verdisconteerd in zijn proefschrift. Dat de rector na de ijdeltuit, die overigens Vaessen heet, het woord geeft aan ‘de hooggeleerde Raedts’, is voor ingewijden een sympathieke knipoog naar zijn te vroeg overleden Nijmeegse oud-collega met die naam (die in 1962 zelf nog middelbare scholier was).

Hoe ook uw middelbare schooltijd is geweest en wanneer en waar die zich ook heeft afgespeeld, lees Het Cicero van Theo Engelen. U zult er geen spijt van hebben.

Theo Engelen. Het Cicero. Het Menuet, 2020. Bestelinformatie bij de uitgever.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d