Programma cursussen en lezingenreeks najaar 2022

In 2019 werd het Centrum voor Historische Talen (CHT) opgericht, een onafhankelijke vzw die als bedoeling heeft de kennis over en de studie van historische talen en taalvormen te bevorderen. Zie de website www.historischetalen.be. Naast de cursus Latijn voor Beginners en een Lezingenreeks, zijn er vanaf 2022 ook cursussen Naamkunde, Dialectologie en Paleografie. Voor meer inlichtingen en inschrijvingen zie de website www.historischetalen.be

Latijn voor Beginners

Het doel van de lessenreeks Latijn voor Beginners is mensen die nooit of zeer kort met Latijn hebben kennisgemaakt, binnen te leiden in een taal ‘waarin geen woord vergeefs weerklinkt’ (R. Torfs). Misschien hebt u kinderen die op school Latijn leren, en wilt u wel weten waarmee die eigenlijk bezig zijn? De cursus wordt gegeven in Antwerpen door Jan Verheyen op dinsdagen van 10u. tot 12.15u. vanaf 27 september in Brasserie Hulstkamp (De Keyserlei 23, Antwerpen). Een eerste module bevat 12 lessen; als u de smaak te pakken hebt gekregen, kunt u zich inschrijven voor een vervolg.

Dialectologie

De traditionele dialectologie doet onderzoek naar de historische taalvormen, die ons vanuit een ver verleden vooral mondeling zijn overgeleverd. De cursus is bedoeld voor taalkundig geïnteresseerden met een belangstelling voor taalgeschiedenis. Na een aantal inleidende lessen over taalkunde (klankleer, vormleer, zinsleer, woordleer/betekenisleer) wordt een overzicht geboden van de stand van zaken in de traditionele dialectologie. De cursus wordt georganiseerd in samenwerking met ‘Variaties vzw. Koepelorganisatie voor Dialecten en Oraal Erfgoed in Vlaanderen’.

De cursus wordt gegeven door em. prof. dr. Jacques Van Keymeulen, die tot 2018 historische taalkunde van het Nederlands en dialectologie doceerde aan de UGent. Er worden 12 lessen  gegeven op 12 zaterdagen (van 24/09/2022 tot 10/12/2022), telkens van 11u. tot 12.30u. (locatie: Liberas, Kramersplein 23, 9000 Gent).

Naamkunde

Waar komen onze plaatsnamen, voornamen en familienamen vandaan? Dat zijn de centrale vragen waar de naamkunde of onomastiek een antwoord probeert op te geven. Om zich te kunnen oriënteren, heeft de mens altijd al namen gegeven aan plaatsen in zijn omgeving. Die plaatsnamen werden niet zomaar uitgevonden, maar gaan terug op elementen uit de toen gangbare, dagelijkse woordenschat, waarmee een zinvolle, beschrijvende uitdrukking tot stand kwam. De studie daarvan is de toponymie. De antroponymie is dan de studie van eigennamen voor mensen. We leren de oorspronkelijke betekenis van familienamen bloot te leggen en hoe we die kunnen indelen in categorieën.

De cursus wordt gegeven door Brecht Persoons, die in 2008 aan de UGent afstudeerde als master in de historische taal- en letterkunde met een scriptie over de toponymie van Sint-Goriks-Oudenhove tot 1650. Vanaf 2017 was hij directeur van het atheneum van Geraardsbergen en hij is nu beleidsmedewerker onderwijsontwikkeling en kwaliteitszorg bij de Odisee Hogeschool. Ondertussen blijft hij historisch en toponymisch onderzoek uitvoeren voor onder meer het Zottegems Genootschap voor Geschiedenis en Oudheidkunde. Er worden 11 lessen voorzien (van 28/9/2022 tot 14/12/2022), telkens op woensdag van 19u. tot 20.30u. (geen les op woensdag 02/11/2022) (locatie: Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren, Koningstraat 18, Gent)

Paleografie

Hoe kwamen manuscripten en administratieve documenten in het verleden tot stand? Wie schreef, en waarom? Paleografie is een van de belangrijkste hulpwetenschappen om handgeschreven teksten uit het verleden te leren ontcijferen en die binnen hun ontstaans- en gebruikscontext te leren begrijpen.

De lessenreeks, die tot stand kwam in samenwerking met het Henri Pirenne Instituut voor Middeleeuwse Studies en het Archief Gent biedt een introductie tot de paleografie van handgeschreven (Middel)Nederlandse teksten van de middeleeuwen tot de 19^de eeuw. Aan de hand van een tiental teksten van uiteenlopende aard – literaire werken maar ook praktijkbronnen als oorkonden, rekeningen en recepten – die geschreven zijn in zowel geposeerde als cursieve schrifttypes, wordt stilgestaan bij specifieke paleografische problemen. Na een introductieles waarin de terminologie van de letteronderdelen en de meest courante afkortingen en cijfervormen worden toegelicht gaan we klassikaal aan de slag met het transcriberen van de teksten. Elke week komt een nieuw manuscript of archiefstuk aan bod.

De cursus wordt gegeven door prof. Els De Paermentier, die sedert 2013 is verbonden aan de Vakgroep Geschiedenis en het Henri Pirenne Instituut voor Middeleeuwse Studies. Haar onderzoeksinteresse gaat uit naar documentaire schrijf- en schriftpraktijken en pragmatische geletterdheid in onze gewesten tijdens de middeleeuwen en naar de geschiedenis van de gravinnen van Vlaanderen. Ze is verantwoordelijk voor de vakken Paleografie en Oorkondeleer (Diplomatiek) en doceert daarnaast ook (middeleeuwse) gendergeschiedenis. Er worden 12 lessen  gegeven op 12 maandagen (van 26/09/2022 tot 19/12/2022), telkens van 18u. tot 19.30u. (locatie: Archief Gent, Zwarte doos, Dulle Grietlaan 12, Gentbrugge).

Lezingenreeks: 12 Germaanse Talen in historisch perspectief

De lezingenreeks over de moderne Germaanse talen heeft als bedoeling een geïnteresseerd publiek kennis te laten maken met de geschiedenis van Nederlands, Duits, Engels, Fries, IJslands, Zweeds, Deens, Noors, Faeröers, Afrikaans, Luxemburgs en Negerhollands. Alle lezingen hebben plaats op donderdagavond om 20u. vanaf 29 september 2022 in het Liberaal Archief (Liberas, Kramersplein 23, 9000 Gent). Ze duren ongeveer anderhalf uur.

Jacques Van Keymeulen

voorzitter Centrum voor Historische Talen

www.historischetalen.be