Geworteld in Oost-Nederland en Noordwest-Duitsland zijn de nazaten van een volk en hun uiteengelopen taal die wij kennen als de Saksen en het Saksisch. Dat zijn echter naamvormen die betrekkelijk kort geleden van het Hoogduits zijn overgenomen. Zassen en Zas zijn de eigenlijke Nederlandse vormen. Afbakeningen Dit volk ontstaat in de … [Lees meer...] overDe Zassen met hun Zasse taal
historische taalkunde
Romeinen, Germanen, gemene woorden
Lang voordat geleerden inzagen hoe allerhande talen van Europa tot in India afstammen van een enkele taal, het Indo-Europees, was er verwondering over de overeenkomsten en verschillen tussen talen. Zo moet het ook gegaan zijn met Romeinen en Germanen, toen ze eenmaal elkaars spraak hoorden. Weinig gesprekken Bij de eerste grote ontmoeting tussen deze twee werelden in de … [Lees meer...] overRomeinen, Germanen, gemene woorden
Aardige en merkwaardige formuleringen in achttiende-eeuwse brieven
Door Renaat Gaspar Bij het transcriptiewerk van enkele honderden laat achttiende-eeuwse brieven in de Doesburgse brievencollectie zijn enkele opmerkelijke, zelfs verrassende formuleringen tevoorschijn gekomen. Ook de opzet van de brief bleek niet altijd overeen te stemmen met wat wij helder en aanvaardbaar vinden. Het zou jammer zijn, mocht dat alles voor altijd in de massa … [Lees meer...] overAardige en merkwaardige formuleringen in achttiende-eeuwse brieven
Leerboek Historische grammatica deel 2
Door Cor van Bree In 2016 voltooide ik de tweede geheel omgewerkte en ook uitgebreide uitgave van mijn in 1977 verschenen Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands. Deze uitgave bleef beperkt tot de inleidende hoofdstukken en de klankleer. Intussen ben ik gereed gekomen met de hoofdstukken over de geschiedenis van de flexie; een hoofdstuk over de … [Lees meer...] overLeerboek Historische grammatica deel 2
Opnieuw Robert
Hoe zit het nu met Robert? Vorige week schreef ik daar hier een stukje over, maar volkomen ten onrechte vergat ik daarbij de historische taalkunde. Gelukkig wees Cor van Bree, de mens geworden historische taalkunde van het Nederlands daarop, met een verwijzing zelfs naar de relevante paragraaf in zijn meesterlijke Leerboek voor de historische grammatica. Het Nederlands heeft … [Lees meer...] overOpnieuw Robert
Bezorgd om het Cor-van-Bree-effect
Door Joop van der Horst Nicoline van der Sijs heeft weer eens een prachtig boek geschreven! Laat dat duidelijk zijn. Het heet 15 eeuwen Nederlandse taal, en het is niks minder dan een grondige en uitvoerige geschiedenis van het Nederlands, zowel de interne als de externe geschiedenis. … [Lees meer...] overBezorgd om het Cor-van-Bree-effect
Pas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje
Komt een klimaatschieter op gewelddadige wijze op voor het milieu? Is een dwangzoen een typisch gevalletje #MeToo? En zijn kastelen in Spanje echt een bezoekje waard? In het nieuwe boek Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje bespreken Dirk Geirnaert en Roland de Bonth de betekenis en herkomst van ‘woorden die we wisten’. … [Lees meer...] overPas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje
Multatuli en de historische taalkunde: ‘alles gaat over in alles’
Door Freek Van de Velde Op de laatste dag van het jaar 1872 begint Eduard Douwes Dekker (Multatuli), die op dat ogenblik in Wiesbaden is, aan een brief aan Sicco E.W. Roorda van Eysinga, een koloniaal bestuurder in Nederlands-Indië, die (net als Multatuli) in vlammende geschriften tekeer ging tegen de Europese uitbuiting van de lokale bevolking. De brief gaat over heel … [Lees meer...] overMultatuli en de historische taalkunde: ‘alles gaat over in alles’
Was taal altijd hetzelfde?
Door Marc van Oostendorp We beleven volgens sommigen bijzondere tijden. Zelfs gediplomeerde taalkundigen heb ik het weleens horen zeggen: ja, talen veranderen altijd en overal, maar in onze tijd gaat het wel heel hard. Mensen die dat zeggen geven vaak wel een verklaring waarom onze tijd zo anders zou zijn dan andere tijden (sociale media, de tweefasestructuur, de … [Lees meer...] overWas taal altijd hetzelfde?
Een krant gaat in de overbeet
door Jan Stroop Taalkunde is niet de sterkste kant van De Volkskrant. Daar is ’t artikel van wetenschapsredacteur Maarten Keulemans, “Vroege mens deed het zonder v, w en f – want die kon zijn gebit niet aan” (14 maart), weer een mooie illustratie van. … [Lees meer...] overEen krant gaat in de overbeet
In dit ons land
Door Henk Wolf Het Nederlands is ergens in de twintigste eeuw een grammaticale mogelijkheid kwijtgeraakt. Hieronder wordt die geïllustreerd: "We hebben in dit ons Dichtwerkje, dat reedts voor die tyt afgedrukt was, met de Opdragt deszelfs, onder anderen, hartelyk gewenscht, dat ..." (Johannes van Boskoop, Het in Beginselen verhoogde Nederlandt, 1748) "Hoe zalig is dit myn … [Lees meer...] overIn dit ons land
Vacature: doctoraatspositie Historische Nederlandse Taalkunde
De betrekking wordt aangeboden binnen het project 'Hoe voorspelbaar is taalverandering?', onder supervisie van Prof. Dr. Freek Van de Velde, in de onderzoeksgroep QLVL (Taalkunde). QLVL legt zich toe op kwantitatieve benaderingen van taalvariatie en taalverandering. Project Hoewel er binnen en buiten de taalkunde pessimisme heerst over de voorspelbaarheid van … [Lees meer...] overVacature: doctoraatspositie Historische Nederlandse Taalkunde
Pas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200
The Low Countries are famous for their radically changing landscape over the last 1,000 years. Like the landscape, the linguistic situation has also undergone major changes. In Holland, an early form of Frisian was spoken until, very roughly, 1100, and in parts of North Holland it disappeared even later. The hunt for traces of Frisian or Ingvaeonic in the dialects of the … [Lees meer...] overPas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200
Hoe bestudeer je gesproken taal van vroeger?
Uit de tijdschriften (9) Het onderstaande stuk is onderdeel van de nieuwsbrief Neerlandistiek voor de klas. Anders dan andere stukken hier is het primair gericht voor gebruik in de les, door scholieren. Door Marten van der Meulen Niet iedereen praat hetzelfde. Mensen spreken totaal verschillende talen, en zelfs als ze dezelfde taal spreken, dan spreken ze vaak nog anders, … [Lees meer...] overHoe bestudeer je gesproken taal van vroeger?
Taal & Tongval 2017: Monolingual histories – Multilingual practices. Issues in historical language contact.
Op 1 december a.s. is in Gent het jaarlijkse colloquium van Taal & Tongval. Het thema is Monolingual histories – Multilingual practices. Issues in historical language contact. Met: keynote lezingen door Päivi Pahta (Tampere), Joseph Salmons (Madison, Wisconsin) en Marijke van der Wal (Leiden). Plus: veertien lezingen in parallelsessies. Het volledige programma is te … [Lees meer...] overTaal & Tongval 2017: Monolingual histories – Multilingual practices. Issues in historical language contact.
Hebban olla vogala uitgelegd door een taalkundige
Door Peter Alexander Kerkhof De Rochester proba pennae, ook wel bekend als het hebban-olla-vogala-gedichtje, is misschien wel het meeste bekende stukje Oudnederlands. Maar hoe spreek je het uit en hoe zit de taal precies in elkaar? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overHebban olla vogala uitgelegd door een taalkundige
Nederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Door Cora van de Poppe Recentelijk was in het nieuws veel aandacht voor de opmars van Engels in het wetenschappelijk onderwijs. Het merendeel van alle studies aan Nederlandse universiteiten wordt inmiddels al in het Engels gedoceerd. Deze trend wordt niet door iedereen met blijdschap ontvangen; de Taalunieraad pleit bijvoorbeeld juist voor een sterke positie van het Nederlands … [Lees meer...] overNederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Een Duits-Nederlands feestbundelfeestje
Door Miet Ooms Op 29 juni 2016 kreeg Luk Draye tijdens een mini-symposium de feestbundel overhandigd die was samengesteld naar aanleiding van zijn emeritaat vorig jaar. De bundel kreeg de titel Sprache in Raum und Geschichte, System und Kultur. Festschrift für Luk Draye. Ze vormt tevens de nummers 99 en 100 van het tijdschrift Leuvense Bijdragen, waarvan de gevierde al … [Lees meer...] overEen Duits-Nederlands feestbundelfeestje
Online: Cor van Bree, Historische Klankleer van het Nederlands
Kort geleden (april 2014) verscheen het eerste deel van het Leerboek voor de Historische Grammatica van het Nederlands. Het is een herziene en uitgebreide uitgave van het leerboek van 1977. Dit eerste deel bevat een beknopte grammatica van het Gotisch, inleidende hoofdstukken en de klankleer. In vergelijking met het boek van 1977 zijn de bibliografische aantekeningen … [Lees meer...] overOnline: Cor van Bree, Historische Klankleer van het Nederlands
Vergelijkende Taalwetenschap in nieuwe videogame over de steentijd
Door Peter Alexander KerkhofLangzaam kruip ik door het struikgewas. Het kreupelhout kraakt vervaarlijk en bezorgd kijk ik naar mijn prooi, een gigantisch hert dat bijna drie meter groot is. Het dier heeft me niet opgemerkt en gaat rustig door met grazen. Terwijl ik mijn boog span en voorzichtig aanleg, hoor ik de insecten om heen zoemen, de wind door de boomkruinen jagen en zie … [Lees meer...] overVergelijkende Taalwetenschap in nieuwe videogame over de steentijd
Een nieuw leerboek – maar niet ideaal
Door Marc van OostendorpEen neerlandicus kan maar beter geen Italiaanse taalgeleerde als vrouw hebben. Het kleinste uitstapje in de historische taalwetenschap wordt ongenadig afgestraft: zoiets als het Latijn hebben wij toch maar mooi niet.Toch is er inmiddels een redelijk stevige canon van kennis opgebouwd over de geschiedenis van het Nederlands. Een belangrijkste prestatie … [Lees meer...] overEen nieuw leerboek – maar niet ideaal
Recensie: Jozef van Loon, Historische fonologie
door Michiel de VaanHet handzame Historische Fonologie van het Nederlands, dat Jozef van Loon in 1986 uitgaf bij Acco in Leuven, was voor de geschiedenis van het Nederlands het enige in zijn soort. Een overzichtelijke bespreking van de belangrijkste klankveranderingen tussen het Proto-Germaans en het heden, met veel aandacht voor de structurele evolutie van klinker- en … [Lees meer...] overRecensie: Jozef van Loon, Historische fonologie
Hoe mensen taal veranderen
Door Marc van OostendorpEr is een nieuw tijdschrift: het Journal of Historical Sociolinguistics! De eerste nummers zijn gratis online te lezen. Hoera!'Historische sociolinguistiek' is een vreemde term. Een van de grote wonderen van de menselijke taal is dat ze nooit stil staat. Geen enkele menselijke taal werd ooit op precies dezelfde manier gesproken door oma als door … [Lees meer...] overHoe mensen taal veranderen
Vacature: Universitair docent Historische taalkunde, Universiteit Leiden
De BA-opleiding Nederlandse Taal en Cultuur en de MA-opleiding Neerlandistiek aan de Universiteit Leiden zoekt met ingang van 1 augustus 2015 een docent Historische taalkunde van het Nederlands. De werkzaamheden bestaan uit:Het verzorgen van Bachelor- en Mastercolleges over de geschiedenis van het Nederlands, taalverandering en taalvariatie in heden en verleden;Het begeleiden … [Lees meer...] overVacature: Universitair docent Historische taalkunde, Universiteit Leiden
19 December 2014: Historical sociolinguistics: (inter)national perspectives
Op 19 december 2014 zal Marijke van der Wal, hoogleraar Geschiedenis van het Nederlands aan de Universiteit Leiden, haar afscheidscollege geven. Voorafgaand daaraan organiseren het Leiden University Centre for Linguistics en de Opleiding Nederlandse Taal en Cultuur het afscheidssymposium ‘Historical sociolinguistics: (inter)national perspectives’.Programma13.30 Terttu … [Lees meer...] over19 December 2014: Historical sociolinguistics: (inter)national perspectives
