• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Search
    Generic filters
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Forum

historische taalkunde

Smots en Smodzje

24 februari 2023 door Peter Alexander Kerkhof 4 Reacties

Smeerboel in het zeventiende-eeuwse Nederlands en Fries In het recente boekje Alle Amsterdamse Akten: Ruzie, rouw en roddels bij de notaris, 1578-1915 uit 2022 staat een prachtig artikel van Nicoline van der Sijs over scheldwoorden in de Amsterdamse notarisakten van de zestiende tot de achttiende eeuw. Hierin wordt beschreven dat vrouwen meestal met het … [Lees meer...] overSmots en Smodzje

Een oud woord voor ‘donker’

26 oktober 2022 door Olivier van Renswoude 1 Reactie

Het wordt heden verondersteld dat Engels dun ‘bruingrijs’, voorheen ‘donker’, ontleend is aan het Keltisch, een taal waarvan vormen ooit in heel Brittannië gesproken werden. Er zijn echter aanwijzingen dat het wel degelijk een Germaans woord is, met vermoedelijke evenknieën in Nederlandse achternamen als Donders en Dunning. Gebruik in Engeland Het … [Lees meer...] overEen oud woord voor ‘donker’

De r in de ontwikkeling des Nederlands

13 oktober 2022 door Olivier van Renswoude Reageer

ijk als de verscheidenheid in uitspraak van onze r thans is, vroeger ging zij vooral met de tip van de tong. Die gewoonte heeft de nodige sporen achtergelaten in allerhande Nederlandse woorden. Hoe dan ook hebben weinig medeklinkers in de geschiedenis van onze taal zo op hun omgeving ingewerkt als de r. Een bonte verzameling Enkele jaren terug kon de … [Lees meer...] overDe r in de ontwikkeling des Nederlands

Lezingenreeks en cursussen Centrum voor Historische Talen

24 september 2022 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Programma cursussen en lezingenreeks najaar 2022 In 2019 werd het Centrum voor Historische Talen (CHT) opgericht, een onafhankelijke vzw die als bedoeling heeft de kennis over en de studie van historische talen en taalvormen te bevorderen. Zie de website www.historischetalen.be. Naast de cursus Latijn voor Beginners en een Lezingenreeks, zijn er vanaf 2022 ook cursussen … [Lees meer...] overLezingenreeks en cursussen Centrum voor Historische Talen

Een niet gereduceerde reductievocaal

11 september 2022 door Renaat Gaspar 7 Reacties

Enige overwegingen en onderstellingen naar aanleiding van­­­ een nieuwe vindplaats van de helder gerealiseerde sjwa I. De stand van zaken Sinds Caron in 1952 op grond van onder meer de Spreeckonst van Montanus (1635) had verkondigd dat de sjwa in het Holland van de 17e eeuw werd uitgesproken als een heldere klinker [e.], en bijvoorbeeld het bepalend lidwoord [dǝ] klonk … [Lees meer...] overEen niet gereduceerde reductievocaal

Het ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk

11 juni 2022 door Roland de Bonth Reageer

Voor de uitgave van tien voorredes bij taalkundige werken uit het begin van de achttiende eeuw heb ik ontelbare uren doorgebracht in de Nijmeegse universiteitsbibliotheek. Daar bevond zich namelijk een exemplaar van het indertijd nog niet geheel affe Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Het zoeken in de papieren versie van dit grootste woordenboek ter wereld was … [Lees meer...] overHet ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk

Romeinen die heel soms Germanen verstonden

7 juni 2022 door Yoïn van Spijk Reageer

De Germaanse talen kun je zien als nichtjes van de Romaanse. Ze delen kenmerken die ze hebben geërfd van hun gemeenschappelijke voorouder. Ons woord moeder heeft bijvoorbeeld dezelfde oorsprong als het Spaanse madre, en het Duitse (sie) sind gaat op dezelfde oervorm terug als het Franse (ils) sont. Zulke gelijkenissen kunnen helpen bij het leren … [Lees meer...] overRomeinen die heel soms Germanen verstonden

Attitudes, Arabisch en nieuwkomer in Nederland

12 april 2022 door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

Hoe denken kinderen over verschillende talen? Daar hebben we het in deze aflevering over in Vers van de Pers. Daar vertel ik je over een recent onderzoek over meertalige kinderen. Dit keer gaat het om een onderzoek dat is uitgevoerd in Friesland, een meertalige regio waar naast het Nederlands ook het Fries en het Engels in het onderwijs wordt gebruikt. Het is ook een … [Lees meer...] overAttitudes, Arabisch en nieuwkomer in Nederland

3e Lou Spronck-lezing online

29 november 2021 door Redactie Neerlandistiek Reageer

De derde Dr. Lou Spronck-lezing staat online! Dr. Michiel de Vaan, Universitair docent Historische Taalkunde, Universiteiten van Bazel en Genève spreekt over De geboorte en de dood van het Maastrichts Een historisch-taalkundige blik: https://mediasite.maastrichtuniversity.nl/Mediasite/Play/d8a20df040dd4cbebf844496c78db7811d Toelichting 3e Dr. Lou Spronck-lezing In de … [Lees meer...] over3e Lou Spronck-lezing online

Verschenen: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal

27 november 2021 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Nog in 1930 kondigden De Telegraaf en de Nieuwe Rotterdamsche Courant de ophanden zijnde ondergang van het Algemeen Beschaafd Nederlands aan, toch communiceren tegenwoordig meer dan 24 miljoen mensen in het Nederlands. Hoe ontwikkelde het Nederlands zich in de loop der eeuwen tot de op twee na grootste Germaanse taal? In zijn Grote geschiedenis van de … [Lees meer...] overVerschenen: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal

26 november 2021: Dr. Lou Spronck-lezing door Michiel de Vaan

22 oktober 2021 door Redactie Neerlandistiek Reageer

De Leerstoel TAALCULTUUR IN LIMBURG nodigt u uit de derde Dr. Lou Spronck-lezing bij te wonen, die in 2020 helaas niet door kon gaan vanwege Covid-19. Spreker:          Dr. Michiel de Vaan, Universitair docent Historische Taalkunde. Universiteiten van Bazel en Genève. Titel lezing:     De geboorte en de dood van het Maastrichts.Een historisch-taalkundige … [Lees meer...] over26 november 2021: Dr. Lou Spronck-lezing door Michiel de Vaan

De Zassen met hun Zasse taal

19 augustus 2021 door Olivier van Renswoude Reageer

Geworteld in Oost-Nederland en Noordwest-Duitsland zijn de nazaten van een volk en hun uiteengelopen taal die wij kennen als de Saksen en het Saksisch. Dat zijn echter naamvormen die betrekkelijk kort geleden van het Hoogduits zijn overgenomen. Zassen en Zas zijn de eigenlijke Nederlandse vormen. Afbakeningen Dit volk ontstaat in de … [Lees meer...] overDe Zassen met hun Zasse taal

Romeinen, Germanen, gemene woorden

31 juli 2021 door Olivier van Renswoude Reageer

Lang voordat geleerden inzagen hoe allerhande talen van Europa tot in India afstammen van een enkele taal, het Indo-Europees, was er verwondering over de overeenkomsten en verschillen tussen talen. Zo moet het ook gegaan zijn met Romeinen en Germanen, toen ze eenmaal elkaars spraak hoorden. Weinig gesprekken Bij de eerste grote ontmoeting tussen deze twee werelden in de … [Lees meer...] overRomeinen, Germanen, gemene woorden

Aardige en merkwaardige formuleringen in achttiende-eeuwse brieven

2 juni 2020 door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

Door Renaat Gaspar Bij het transcriptiewerk van enkele honderden laat achttiende-eeuwse brieven in de Doesburgse brievencollectie zijn enkele opmerkelijke, zelfs verrassende formuleringen tevoorschijn gekomen. Ook de opzet van de brief bleek niet altijd overeen te stemmen met wat wij helder en aanvaardbaar vinden. Het zou jammer zijn, mocht dat alles voor altijd in de massa … [Lees meer...] overAardige en merkwaardige formuleringen in achttiende-eeuwse brieven

Leerboek Historische grammatica deel 2

20 april 2020 door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

Door Cor van Bree In 2016 voltooide ik de tweede geheel omgewerkte en ook uitgebreide uitgave van mijn in 1977 verschenen Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands. Deze uitgave bleef beperkt tot de inleidende hoofdstukken en de klankleer. Intussen ben ik gereed gekomen met de hoofdstukken over de geschiedenis van de flexie; een hoofdstuk over de … [Lees meer...] overLeerboek Historische grammatica deel 2

Opnieuw Robert

13 januari 2020 door Marc van Oostendorp 4 Reacties

Hoe zit het nu met Robert? Vorige week schreef ik daar hier een stukje over, maar volkomen ten onrechte vergat ik daarbij de historische taalkunde. Gelukkig wees Cor van Bree, de mens geworden historische taalkunde van het Nederlands daarop, met een verwijzing zelfs naar de relevante paragraaf in zijn meesterlijke Leerboek voor de historische grammatica. Het Nederlands heeft … [Lees meer...] overOpnieuw Robert

Bezorgd om het Cor-van-Bree-effect

6 januari 2020 door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

Door Joop van der Horst Nicoline van der Sijs heeft weer eens een prachtig boek geschreven! Laat dat duidelijk zijn. Het heet 15 eeuwen Nederlandse taal, en het is niks minder dan een grondige en uitvoerige geschiedenis van het Nederlands, zowel de interne als de externe geschiedenis. … [Lees meer...] overBezorgd om het Cor-van-Bree-effect

Pas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje

30 oktober 2019 door Laura van Eerten Reageer

Komt een klimaatschieter op gewelddadige wijze op voor het milieu? Is een dwangzoen een typisch gevalletje #MeToo? En zijn kastelen in Spanje echt een bezoekje waard? In het nieuwe boek Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje bespreken Dirk Geirnaert en Roland de Bonth de betekenis en herkomst van ‘woorden die we wisten’. … [Lees meer...] overPas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje

Multatuli en de historische taalkunde: ‘alles gaat over in alles’

21 oktober 2019 door Freek Van de Velde Reageer

Door Freek Van de Velde Op de laatste dag van het jaar 1872 begint Eduard Douwes Dekker (Multatuli), die op dat ogenblik in Wiesbaden is, aan een brief aan Sicco E.W. Roorda van Eysinga, een koloniaal bestuurder in Nederlands-Indië, die (net als Multatuli) in vlammende geschriften tekeer ging tegen de Europese uitbuiting van de lokale bevolking. De brief gaat over heel … [Lees meer...] overMultatuli en de historische taalkunde: ‘alles gaat over in alles’

Was taal altijd hetzelfde?

14 juni 2019 door Marc van Oostendorp 10 Reacties

Door Marc van Oostendorp We beleven volgens sommigen bijzondere tijden. Zelfs gediplomeerde taalkundigen heb ik het weleens horen zeggen: ja, talen veranderen altijd en overal, maar in onze tijd gaat het wel heel hard. Mensen die dat zeggen geven vaak wel een verklaring waarom onze tijd zo anders zou zijn dan andere tijden (sociale media, de tweefasestructuur, de … [Lees meer...] overWas taal altijd hetzelfde?

Een krant gaat in de overbeet

18 maart 2019 door Jan Stroop 13 Reacties

door Jan Stroop Taalkunde is niet de sterkste kant van De Volkskrant. Daar is ’t artikel van wetenschapsredacteur Maarten Keulemans, “Vroege mens deed het zonder v, w en f – want die kon zijn gebit niet aan” (14 maart), weer een mooie illustratie van. … [Lees meer...] overEen krant gaat in de overbeet

In dit ons land

20 februari 2019 door Henk Wolf 7 Reacties

Door Henk Wolf Het Nederlands is ergens in de twintigste eeuw een grammaticale mogelijkheid kwijtgeraakt. Hieronder wordt die geïllustreerd: "We hebben in dit ons Dichtwerkje, dat reedts voor die tyt afgedrukt was, met de Opdragt deszelfs, onder anderen, hartelyk gewenscht, dat ..." (Johannes van Boskoop, Het in Beginselen verhoogde Nederlandt, 1748) "Hoe zalig is dit myn … [Lees meer...] overIn dit ons land

Vacature: doctoraatspositie Historische Nederlandse Taalkunde

15 juni 2018 door Redactie Neerlandistiek Reageer

De betrekking wordt aangeboden binnen het project 'Hoe voorspelbaar is taalverandering?', onder supervisie van Prof. Dr. Freek Van de Velde, in de onderzoeksgroep QLVL (Taalkunde). QLVL legt zich toe op kwantitatieve benaderingen van taalvariatie en taalverandering. Project Hoewel er binnen en buiten de taalkunde pessimisme heerst over de voorspelbaarheid van … [Lees meer...] overVacature: doctoraatspositie Historische Nederlandse Taalkunde

Pas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200

27 november 2017 door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

The Low Countries are famous for their radically changing landscape over the last 1,000 years. Like the landscape, the linguistic situation has also undergone major changes. In Holland, an early form of Frisian was spoken until, very roughly, 1100, and in parts of North Holland it disappeared even later. The hunt for traces of Frisian or Ingvaeonic in the dialects of the … [Lees meer...] overPas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200

Hoe bestudeer je gesproken taal van vroeger?

25 november 2017 door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

Uit de tijdschriften (9) Het onderstaande stuk is onderdeel van de nieuwsbrief Neerlandistiek voor de klas. Anders dan andere stukken hier is het primair gericht voor gebruik in de les, door scholieren. Door Marten van der Meulen Niet iedereen praat hetzelfde. Mensen spreken totaal verschillende talen, en zelfs als ze dezelfde taal spreken, dan spreken ze vaak nog anders, … [Lees meer...] overHoe bestudeer je gesproken taal van vroeger?

Volgende »

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Laura Broekhuysen • Personen

De vorige of eervorige moeder,
die spiralen rond het huis trekt.

De vader, die haar komen en gaan
aanvaardt als dat van een getijde.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Agenda

14 oktober 2023: Nedersaksisch symposium

14 oktober 2023: Nedersaksisch symposium

6 juni 2023

➔ Lees meer
15 juni 2023: Waar is de literaire arena?

15 juni 2023: Waar is de literaire arena?

6 juni 2023

➔ Lees meer
4 juni 2023: Presentatie Het n-woord van Ewoud Sanders

4 juni 2023: Presentatie Het n-woord van Ewoud Sanders

2 juni 2023

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1862 Foeke Buitenrust Hettema
1929 Wim Drop
➔ Neerlandicikalender

Media

Humor en dialect

Humor en dialect

6 juni 2023 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
De L zit in de lucht

De L zit in de lucht

5 juni 2023 Door Bas Jongenelen Reageer

➔ Lees meer
Het laatste voorjaar

Het laatste voorjaar

5 juni 2023 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Neerlandistiek

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Copyright © 2023 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Forum
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Search
    Generic filters