Verwarwoordenboek vervolg (288)

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

druk / editie / oplage      

De woorden worden door elkaar gebruikt. Maar kenners van de geschreven media maken wel een duidelijk onderscheid.

druk               dat wat gedrukt is,editie, oplage

• Van een woordenboek kun je beter een tweede druk kopen; dan zijn er al heel wat foutjes uitgehaald.

• Let op, een herdruk is niet hetzelfde als een herziene druk.

editie               nieuwe uitgave die verschilt van de vorige, verwante uitgave, volgend periodiek evenement

• Van de Schrijfwijzer verscheen in 2020 de zesde editie.

• Het Eindhovens Dagblad kent tegenwoordig zes regio-edities.

• Kijk, dit is een luxe editie van het allereerste Asterix-album.

• De achtste editie van de Cello Biënnale kent een geheel andere opzet.

oplage             aantal exemplaren, afdrukken van drukwerk (krant, brochure, boek)

• Brochures in een kleine oplage van 240 exemplaren kunnen binnen een etmaal worden geleverd.

• Door de stijging van digitale abonnees is de papieren oplage fors gedaald.

Het woord druk duidt heel algemeen aan: dat wat gedrukt is. In sommige gevallen is dat te weinig specifiek. Als een nieuwe druk sterk verschilt, spreekt men van een nieuwe editie. Uitgevers kunnen hiermee ook suggereren dat de vorige ‘druk’ verouderd is, en dat een nieuwe uitgave moet worden aangeschaft. Als er alleen wordt bijgedrukt, spreken we van een oplage.

Aan de algemene betekenis van druk worden zo de aspecten ‘nieuw’ (editie) of ‘hetzelfde’ (oplage) toegevoegd. Bij slechts enkele verbeteringen (spelfouten, enz.) spreekt men ook van oplage of herdruk of eventueel bijdruk. Bij oplagen of oplages (beide meervouden zijn goed, die met -n klinkt iets deftiger) gaat het dus om het aantal exemplaren dat in één keer wordt gedrukt. Bij een editie gaat het niet alleen om een verschil in tijd, een nieuwe editie verschijnt uiteraard ná de vorige editie, maar ook om een verschil in plaats: een krant met verschillende plaatselijke edities. Ook wordt editie gebruikt voor een luxere uitvoering of voor een volgende ‘aflevering’ van een periodiek evenement. Dus een nieuwe editie is interessanter dan een volgende druk, en bij een nieuwe oplage is er gewoon bijgedrukt.

Het woord druk kent ook nog andere betekenissen, zoals zo mooi blijkt uit een puntdicht van Constantijn Huygens, een van de vijf grote dichters uit de zeventiende eeuw (naast Vondel, Hooft, Bredero en Cats):

Mijn drukker leeft in droeve druk;

Want ’t drukken drukt hem weinig druk:

’t Waar geen bedrukte drukker,

Viel ’t drukken maar wat drukker.