Verwarwoordenboek vervolg (298)
In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.
Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
humeur / stemming
De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er is soms een subtiel verschil.
humeur gemoedsgesteldheid; persoonsgebonden, meer specifiek
- Ondanks de hitte en de slechte bediening was iedereen in een vrolijk humeur.
- Die harde muziek van de buren, dat brengt mij echt uit mijn humeur.
stemming gemoedstoestand; ook tússen personen (sfeer), meer algemeen
- Het zicht op de oceaan en de volle maan daarboven bracht mij vanzelf in een romantische stemming.
- Wisselingen in stemming zijn soms ook een symptoom van een psychische aandoening.
Voor de verschillen in betekenisnuance wordt wel gewezen op drie aspecten.
1. De tijdsduur. Een humeur is vaak van kortere duur dan een stemming. Maar toch kan iemand ook vrij lang humeurig blijven en kan een stemming snel omslaan.
2. Duidelijker is het aspect ‘al dan niet persoonsgebonden’. Een humeur hoort bij een persoon. Dat zien we ook aan de etymologie van het woord. In humeur zit het woord ‘humor’. Daarbij moet je niet denken aan iets grappigs. Het gaat hier om het Griekse woord voor ‘lichaamsvocht’. Want volgens een oude theorie bepaalden de (vier) lichaamsvochten de ‘gesteldheid van een persoon’. Bij stemming kunnen we eerder denken aan een sfeer waarin een persoon zich bevindt, vaak ook met andere personen. Daarom zeggen we ook dat iemand een bepaald humeur hééft (de gesteldheid, hoe het er met je aan toe gaat) en dat iemand in een bepaalde stemming ís (de toestand, waar je je in bevindt). Bij stemming kun je ook denken aan de manier waarop een muziekinstrument is gestemd, ook samen met andere instrumenten.
3. Nog duidelijker is het aspect ‘meer of minder specifiek’. Bij humeur gaat het doorgaans alleen om iets vrolijks of iets negatiefs. Het woord stemming kent veel meer verschillende toestandsaanduidingen, bijvoorbeeld:
Dit bracht hem in een stemming van grote irritatie / gelatenheid / van ‘we gaan ervoor’.
Met deze onderscheidingen is nog lang niet alles verhelderd. Want waarom spreken we niet over humeurstoornissen of een feesthumeur? Waarom zeggen we niet: Toen sloeg het humeur om? Maar als je aarzelt tussen humeur of stemming, bedenk dan dat humeur vaak tijdelijker en specifieker is dan stemming. En als je op een feestje waar een vrolijke stemming heerst door een gesprekje met iemand uit je humeur raakt, bedenk dan dat dat iets heel persoonlijks is, en bederf dan niet de feeststemming.
Laat een reactie achter