Het weblog aller Nederlandse weblogs is natuurlijk Frontaal Naakt van Peter Breedveld: meestal vermakelijk en soms steek je er ook nog wat van op. Zoals gisteren toen hij aandacht besteedde aan een weinig benoemde eigenschap van de slur, het smaadwoord, de invectief.

Over dat soort woorden valt sowieso van alles op te merken (ik heb daar een paar jaar geleden ook al over geschreven). Een daarvan is dat een smaadwoord erg blijft, ook als je het ontkent. Neem mof. Dat betekent zoveel als ‘Duitser en ik haat Duitsers’. De volgende twee zinnen hebben ongeveer dezelfde betekenis:

• Johann is een mof.
• Johann is een Duitser en ik haat Duitsers.

Maar als je de eerste zin ontkent (‘Johann is geen mof’) dan ontken je alleen de Duitse nationaliteit, je weerzin blijft staan. Zoiets geldt ook als je er een vraag van maakt (‘Is Johann een mof?’) De haat valt niet te ontkennen of te bevragen in het geval van smaadwoorden.

Breedveld bespreekt op zijn blog de tweet van Thunberg waarover ik een paar dagen geleden ook schreef (zij het over een ander aspect ervan, zelden heeft zo’n korte tekst zoveel teweeg gebracht qua close reading):

Het gaat Breedveld om het small dick energy, de energie van kleine piemels. Hij verbaast zich erover dat mensen die doorgaans tegen bodyshaming zijn, deze tweet ineens enorm waarderen. Want wat doe je anders door iemand toe te voegen dat hij een kleine piemel heeft, dan diens body te shamen? Zeg je hiermee niet dat mannen die kleine piemels hebben minderwaardig zijn, dat ze grote auto’s kopen ter compensatie?

Ter verdediging van Thunberg zeiden mensen op het sociale netwerk Mastodon: ja, maar die Tate heeft het ernaar gemaakt. Of: maar Thunberg wist toch evident niets over de piemellengte van Tate?

Maar het punt is iets anders (en ik weet niet of dat in de taalkundige literatuur weleens is opgemerkt): door een woord te te gebruiken als invectief, laat je zien dat je de desbetreffende karakterisering negatief vind. Als ik een wildvreemde op straat begin uit te schelden voor flikker is dat homofoob. Ik red me er dan niet uit door te zeggen dat ik toch immers niets weet over de seksuele voorkeur van de wildvreemde, en ook niet door te beginnen over diens morele karakter. Het is homofoob omdat ik door te schelden met flikker laat weten ‘jij bent gay en ik haat gays’. Het eerste valt te ontkennen, maar het tweede niet.

En zoiets geldt ook voor de tweet van Thunberg. Ze zegt ermee ‘jij hebt een kleine piemel en kleine piemels zijn stom’. Dat het eerste onwaar is valt eventueel te bewijzen, maar het tweede blijft staan. Er valt op geen enkele manier te ontkennen dat hier gedaan wordt aan body shaming.