Tussen kleedhokje en zwembad maakte ik deze foto. ‘Loopt niet lekker’, appte ik aan mijn collega. ‘Dat heb je bij natte vloeren’, appte hij terug, maar hij was het met me eens dat ook de tekst op het bordje wat moeizaam is.
De bedoeling van het bordje is duidelijk, dus wat is precies het probleem?
De vloer is glad als hij nat is, zoveel is zeker. Je bent dus geneigd om vloer op te vatten als het onderwerp van glad. Bovendien staan die twee woorden netjes naast elkaar op de tweede regel:
vloer glad
Alleen, als je die woorden interpreteert als de vloer is glad, dan kom je in de problemen met de ontleding van de zin. Die vloer hoort namelijk bij natte op de eerste regel, want anders hangt dat bijvoeglijk naamwoord natte in de lucht: bij natte is incompleet zonder een zelfstandig naamwoord. Een natte wát? Je moet de tekst natuurlijk begrijpen als volgt:
bij natte vloer
glad
Als het poëzie was, zouden we de wat onhandige afbreking na natte op het bordje een enjambement noemen. Die stijlfiguur past ook mooi bij de inhoud: als je niet oppast, glij je op dat punt in de tekst even uit. Het is ook een vondst van de dichter om vloer tegelijkertijd te laten fungeren als deel van de voorzetselgroep bij natte vloer én als onderwerp van glad.
Alleen, buiten de poëzie gaat het mis. Als we vloer eenmaal opvatten als onderdeel van de bepaling bij natte vloer, dan kan die vloer niet zo goed óók nog het onderwerp van glad zijn. Als we er een volledige zin van maken, dan kan dat wel:
Pas op: als de vloer nat is, dan is hij glad.
Hier is het duidelijk dat hij terug kan verwijzen naar de vloer. Maar als we van die als-zin een bij-bepaling maken, dan wordt dat lastig:
Pas op: bij een natte vloer is hij glad.
Ineens lukt het niet meer zo goed om hij terug te laten verwijzen naar die vloer. Die hij moet dan iets of iemand anders zijn, de zool van je badslipper of een badmeester of zo. Zo’n bij-bepaling is dan ook prima als glad een eigen onderwerp heeft, zoals de rijplaten op dit bordje:
Als er helemaal geen onderwerp bij glad staat, zoals op het zwembad-bordje, dan kun je dat onderwerp niet uit de bij-bepaling halen. Kijk, van mij mag het maar de grammatica van het Nederlands lijkt zich ertegen te verzetten. In het Engels zeg je gewoon slippery when wet en dat levert geen enkel probleem op. Sterker nog, het klinkt zo goed dat het ooit de titel van een album en een wereldtournee van Bon Jovi was; dat zie ik met Bij natte vloer glad nog niet zo snel gebeuren.
Die Nederlandse zin kan eigenlijk alleen dit betekenen:
Als de vloer nat is, is het hier glad.
Het onderwerp van de zin is dus het wat vage en onpersoonlijke het. Dat is op zich prima, dus die vloer hoeft niet per se het onderwerp van glad te zijn maar omdat het toch die vloer is die glad is, word je even op het verkeerde been gezet en dat is in deze context niet ongevaarlijk.
Is “natte” hier niet veeleer een zelfstandig naamwoord, gevormd naar analogie van “droogte”? “Bij natte: vloer glad.” Leve de neologismen!
Goed bedacht, die had ik nog niet. En interessant dat naast ‘droogte’ er eigenlijk geen zelfstandig naamwoord ‘natte’ is (dus – bijna – niemand zal deze interpretatie zien).
“Slippery when wet” is inderdaad overduidelijk en lekker kort. Maar dat kunnen wij toch ook? “Glad als het nat is”.
Dat is inderdaad een goede vertaling van ‘slippery when wet’, maar ik heb die Nederlandse tekst nog nooit op een bordje gezien. Het kan trouwens nog korter: ‘Nat is glad’, ‘Nat? Glad!’
Ik vind die toevoeging van die natte vloer trouwens ook niet per se nodig (we hebben het over een zwembad, mensen), dus alleen ‘glad!’ zou ook niet per se gek zijn.
Bij nattigheid glad!
Wat je ook enigszins op het verkeerde been zet is denk ik dat je twee als-dan-betekenissen op elkaar hebt: als de vloer nat is dan is het glad, en als dat zo is moet je (dus) oppassen. Ook dat ‘pas op’ lijkt overigens wel overbodig, want gladheid is op zichzelf al een reden tot voorzichtigheid.
Bij “vloer tegelijkertijd te laten fungeren als deel van de voorzetselgroep bij natte vloer én als onderwerp van glad”: Over stijlfiguren gesproken, die fictieve dichter van het enjambement heeft op die manier een tweede stijlfiguur gecreëerd, namelijk een apokoinou – een zeldzaamheid in moderne letterkunde (hoewel?).