Het Nederlands gaat ons allen aan het hart, maar het is jammer dat het zomaar door onbevoegden kan worden gebruikt. Met de jaarlijkse wedstrijd de Nieuwe Taalregel probeert de hoofdredactie van Neerlandistiek we iets te doen aan deze ongewenste situatie. Geef de taal weer terug aan de deskundigen! Hiertoe nodigen we lezers uit om nieuwe regels voor te stellen die liefst zo tegenintuïtief mogelijk zijn en grote kennis, geleerdheid en uithoudingsvermogen vereisen om te kunnen worden doorgrond, laat staan om te worden toegepast.

De jury voor deze prijs, die bestaat uit een representatieve delegatie van de hoofdredactie van Neerlandistiek, zat dit jaar eerlijk gezegd wel enigszins in zak en as. Geen van de ingestuurde berichten verdiende de bijzonder begerenswaardige prijs. Zelfs in de gevallen waar een enkeling in de jury twijfelde of deze regel toch niet, mits voldoende opgepoetst, een plaatsje zou verdienen in ons fameuze Stijlboek, riepen de anderen die enkeling snel tot de orde.

Nu is het de gewoonte bij deze wedstrijd dat de jury zich opsluit in een afgesloten ruimte met alleen een kist met zure appels én alle reeds bestaande edities van het Stijlboek Neerlandistiek totdat er een beslissing gevallen is. We begonnen langzamerhand door de appels heen te raken en steeds meer over te hellen naar het idee dat we zelf onder pseudoniem een regel moesten bedenken om die dan maar te bekronen, toen er een brief binnenkwam. Hoewel deze dus strikt genomen na de deadline arriveerde én niet op de vereiste manier was ingediend (dat moest namelijk via het reactiepaneel), heeft de jury gemeend de prijs toch te moeten uitreiken aan Christiaan Baraya.

De inzending van Baraya valt onder andere in positieve zin op doordat hij spreekt van een ‘intuïtieve en simpele regel’ om vervolgens een heel complex aan noten en voetnoten voetnoten en noten noten en voetnoten aan de regel te hechten, die hem tillen naar een hoger niveau. Een groot voordeel van de regel is voorts dat tot nu te weinig sprekers van het Nederlands bewust zijn van het feit dat er natuurlijk een regel nodig is die bepaalt welke volgorde in conjuncties de (enig) juiste is. Men doet maar wat, en daar moet paal en perk aan worden gesteld.

De regel zal vanaf nu worden opgenomen in de Stijlgids Neerlandistiek. Wij verzoeken de lezers van dit tijdschrift om voortaan eenieder uit te lachen die zich niet aan deze regel houdt, vanwege verregaande domheid en gebrek aan scholing. Ook hopen we dat HR managers snel worden geïnstrueerd om sollicitatiebrieven waarin de regel van Baraya wordt overtreden, zonder verder te lezen terzijde te leggen. Wij hebben er weer zin in!

Opsomordening

“Vast en zeker” of “zeker en vast”? De eerste van de twee tautologieën wordt meer in Nederland gebruikt, de tweede meer in België. Maar welke van de twee is nou eigenlijk correct? Wij hebben het objectieve antwoord gevonden met een nieuwe regel voor opsommingen. Zo kunnen we de taal eenduidiger maken en de variatie verminderen.

We merken dat mensen grammatica vrezen, door de arbitraire en soms moeilijke regels. Vandaar hebben we een intuïtieve en simpele regel weten af te bakenen die altijd werkt.

Definitie

Opsommingen bestaand uit enkel naamwoordelijk* zinsdelen† moeten** worden geordend op lexicografische volgorde*** mits het aantal termen even is; bij een oneven aantal moet de omgekeerd lexicografische volgorde*** worden gebruikt.

Voorbeelden 

In de praktijk blijven heel veel opsommingen gewoon hetzelfde. Hier volgen idiomatische opsommingen die niet hoeven te worden gewijzigd.

• Jan en alleman.
• Dag en nacht.
• Dames en heren.
• Gratis en voor niets.
• Over en uit.
• En jawel hoor, ook: Vast en zeker. (Voor de Nederlanders althans)

Een aantal opsommingen is echter nu omgekeerd. Deze moeten zo spoedig mogelijk worden genormaliseerd:

• Bedrog en leugen.
• Donder en bliksem
• In tegen- en voorspoed.
• Vast en zeker. (Voor de Vlamingen)
• Wit-zwarttelevisie
• Steen, schaar, papier

* Deze regel gaat niet over de volgorde van zinnen, wiskundige vergelijkingen, dergelijke, bijzinnen en alinea’s.

** Dit is alleen※ het geval voor opsommingen, waar de volgorde willekeurig is. Bijvoorbeeld “vallen en weer opstaan” staat op chronologische wijze en valt dus niet onder deze regel.

***  De lexicografische volgorde*** is gelijk aan de alfabetische volgorde****, met uitzondering dat hoofdletters voor kleine letters komen*****.

**** Voor deze regel wordt de IJ als één letter gezien, en deze komt voor de Y als 25ste letter van het alfabet.

**** Dit geldt alleen voor woorden die altijd een hoofdletter hebben, niet alleen aan het begin van de zin. Anders zou de volgorde verschillen als deze aan het begin van een zin voorkomt.

****** Dus een omgekeerd alfabetische volgorde****, waarbij kleine letters voor grote letters komen.

† Lidwoorden of voorzetsels worden niet meegenomen in deze ordening. Dus “is uw achternaam Van Hout of De Vries“ hoort zo te worden geschreven.

※ De regel moedigt vooralsnog aan dat chronologische opsommingen deze opsomordening gebruiken, maar we zien in dat het in sommige gevallen verwarring kan oplopen. Bijvoorbeeld bij het aangeven van richtingen: “Om bij de bioscoop aan te komen, gaat u: en tenslotte rechtdoor, rechts, rechts, rechtdoor, links, dan rechts, eerst links”. Of “mijn telefoonnummer is: acht, acht, drie, drie, één, negen, nul, vijf, zes, zes, zeven”.