Alle relevante informatie voor 2024 op een rij

Nu de eindexamenperiode weer in zicht komt, leek het ons, verantwoordelijken voor de centrale schriftelijke examens (CSE) Nederlands havo/vwo, zinnig om kort alle informatie over deze examens in 2024 op een rij te zetten – opdat hopelijk geen relevante informatie aan de aandacht ontsnapt.

1. Verplaatsing CSE Nederlands vwo 2024-1

Ten eerste: het CSE Nederlands vwo 2024, eerste tijdvak, is naar voren gehaald in het examenrooster, namelijk van maandag 27 mei naar woensdag 15 mei 2024. Dit heeft te maken met de correctielast. In de examenperiode 2023 konden docenten vmbo gl/tl, havo en vwo meedoen aan een onderzoek naar de correctielast van hun examens. Uit dit onderzoek blijkt dat het examen Nederlands behoort tot een kleine groep ‘zeer correctie-intensieve’ vakken. Het College voor Toetsen en Examens (CvTE) heeft om die reden besloten het examen Nederlands vwo vooraan in het examenrooster te plaatsen.

2. Pre- en testcorrecties havo/vwo 2024

De verplaatsing van het vwo-examen bood de mogelijkheid de oorspronkelijk geplande pre+-correctie van dit examen te vervangen door een testcorrectie. Deze vindt plaats op donderdag 16 mei 2024. Bij een testcorrectie bespreekt een groep docenten het voorlopige correctievoorschrift aan de hand van de antwoorden van hun leerlingen, wat uitmondt in aanbevelingen voor aanscherping van dat correctievoorschrift. Vakexperts van het CvTE en Cito bekijken deze aanbevelingen en passen het voorlopige correctievoorschrift waar nodig aan. Om dat te kunnen doen, wordt het definitieve correctievoorschrift niet op de examendag zelf openbaar gemaakt, maar op vrijdag 17 mei 2024 om 17.00 uur.

Voor het havo-examen Nederlands (eerste tijdvak) is in februari 2024 al een precorrectie gehouden. Op basis van hun vakinhoudelijke expertise – en aan de hand van eigen antwoorden op de examenvragen – heeft een groep docenten Nederlands aanbevelingen gedaan voor aanscherping van het voorlopige correctievoorschrift. Vakexperts van het CvTE en Cito hebben deze aanbevelingen inmiddels bekeken en het correctievoorschrift geoptimaliseerd.

3. Vraagvernieuwing

Ander relevant nieuws over de examens Nederlands havo/vwo 2024 bereikte al eerder dit medium (Project leesvaardigheid Nederlands havo en vwo afgerond). De examens voor 2024 zullen onderdelen bevatten die gedeeltelijk afwijken van de gebruikelijke werkwijze. In aansluiting op het Advies examens Nederlands (Nederlands Nu! & Sectiebestuur Nederlands Levende Talen, 2018) en na onderzoek van het CvTE en Cito (Evers-Vermeul et al., 2022) naar de mogelijkheden voor uitbreiding van vraagtypen binnen de huidige wettelijke kaders, kunnen vanaf mei 2024 nieuwe vraagtypen in de examens voorkomen waarmee tekstbegrip op een bredere, meer eigentijdse manier bevraagd wordt. Deze uitbreiding stuurt onder meer aan op een bredere opvatting van:

• wat gelezen moet worden, met een grotere diversiteit aan teksten;
• wat lezen is, met onder andere oog voor ‘authentiek lezen’ binnen betekenisvolle contexten en voor het beoordelen van en reflecteren op de tekstinhoud.

Online is meer informatie en een docenthandleiding beschikbaar over deze nieuwe vraagtypen. Daar staan ook oefensets om leerlingen bekend te maken met deze vraagtypen.

4. Implementatie vraagvernieuwing in 2024: enkele aanvullingen

In de zogenaamde septembermededelingen, raadpleegbaar via Examenblad.nl, hebben we er al op gewezen dat de vraagvernieuwing in de vwo-examens van 2024 in grotere mate te merken zal zijn dan in de havo-examens van 2024. Vwo-kandidaten kunnen – naast de gebruikelijke lange teksten met de reeds bekende vraagsoorten – nu ook meerdere relatief korte teksten over één onderwerp verwachten, waarbij ze (al dan niet aan de hand van een situatieschets) vaker over tekstgrenzen heen moeten kijken. In de havo-examens zal de implementatie van de vraagvernieuwing geleidelijker plaatsvinden, met dit jaar alleen nog her en der een nieuw vraagtype.

Ook de lay-out van de examens Nederlands vwo 2024 kent een wijziging, die bij havo pas in 2025 wordt doorgevoerd. Om te voorkomen dat vwo-kandidaten onnodig bladeren, staan tekstfragmenten en andersoortige bronnen bij de vwo-examens niet meer in het opgavenboekje, maar in de bijlage bij de overige teksten.

De resultaten van de eerder afgenomen pretest van het vwo-examen 2024 waren bemoedigend. De vragen-nieuwe-stijl bleken betrouwbaar te meten en waren niet duidelijk moeilijker of makkelijker dan ‘traditionele’ opgaven. Daarnaast differentieerden ze goed tussen vaardige en minder vaardige lezers.

5. Uitgebreide vragenlijst over het vwo-examen

Het CvTE en Cito zijn altijd benieuwd wat docenten van de examens vinden. Vandaar dat docenten de mogelijkheid krijgen om een korte vragenlijst in te vullen als ze de resultaten invoeren in Wolf (het centrale examenadministratieprogramma). Die mogelijkheid zal er ook dit jaar zijn, voor zowel de havo- als de vwo-examens.

Bij het CSE Nederlands vwo willen we dit jaar daarnaast via een extra vragenlijst uitgebreider achterhalen wat docenten van het examen (eerste tijdvak) vinden, juist om de vraagvernieuwing (met andere soorten vragen en teksten) goed te kunnen evalueren. Deze vragenlijst wordt in juni afgenomen, na afloop van de normering van het eerste tijdvak. Docenten Nederlands die door de examensecretaris van hun school voor 2023-2024 geregistreerd zijn als docent met een vwo-examenklas zullen hier per mail een uitnodiging voor krijgen. We nodigen u alvast van harte uit uw indrukken over het examen via deze vragenlijst kenbaar te maken.

Dr. Jacqueline Evers-Vermeul is voorzitter van de Vaststellingscommissie Nederlands havo/vwo van het CvTE en werkt als Universitair Hoofddocent Taal & Communicatie aan de Universiteit Utrecht.
Dr. Patrick Rooijackers is als toetsdeskundige bij Stichting Cito verantwoordelijk voor de constructie van de vwo-examens Nederlands.
Corien Stevens (MA) is als toetsdeskundige bij Stichting Cito verantwoordelijk voor de constructie van de havo-examens Nederlands.
Drs. Marjo van Vliet is clustermanager talen havo en vwo bij het College voor Toetsen en Examens.