Ik mag niet langer zwijgen. Als het aan de huidige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ligt, blijft er straks geen Nederlandse universiteit meer over. Of althans, instituties met namen als de Universiteit van Amsterdam of Erasmus Universiteit Rotterdam zullen we blijven bestaan, maar ze zullen verworden tot instellingen waar volwassenen na het vwo nog een paar jaar onderwijs volgen in een ‘breed pakket’ aan vakken, zonder enige vorm van diepgaande specialisatie.

Er is vermoedelijk ook een onbedoeld effect op het taalbeleid: het Engels zal alleen maar sterker worden. Dat klinkt misschien paradoxaal. Het beleid lijkt gericht op het geleidelijk afschaffen van alle talen, waaronder Engels, Frans, Duits, Swahili, Arabisch, enzovoort. Het expliciete doel van de minister is zelfs om het Engels terug te dringen. Gisteren hoorde ik dat er in bestuurlijke kringen serieus rekening mee wordt gehouden dat er uiteindelijk nog slechts één Engelstalig bachelorprogramma per Randstadsuniversiteit overblijft. Aan universiteiten in de zogenoemde periferie is er iets meer speelruimte – aangezien hun ligging in ‘krimpregio’s’ of nabij de landsgrenzen als aanvullende criteria worden meegewogen – maar dit zal geen groot verschil maken.

Deze maatregelen zullen enorme schade aanrichten. Veel medewerkers zullen hun baan verliezen, waaronder veel getalenteerde docenten die met hun gezin vanuit het buitenland naar Nederland zijn gekomen, in de hoop hier een bestaan op te bouwen. Zij hebben niets anders gedaan dan hun talenten inzetten voor onze universiteiten. Als deze strijd tegen het Engels nog gepaard zou gaan met ófwel meer investeringen in de Nederlandse taalvaardigheid, ófwel een grotere kennis van andere talen, dan zou het tenminste nog iets opleveren. Maar zelfs de opleidingen Nederlands worden niet ontzien. Het lijkt erop dat de extra financiering die zij kregen om de problemen op te lossen, de zogeheten Neerlandistiek-gelden, niet wordt voortgezet. En waar het de andere talen van de wereld betreft – talen uit de wereld waar wij onderdeel van zijn, en waarop we zo afhankelijk zijn – is het beeld ronduit somber. Ik denk dat het echt niet overdreven is om te zeggen dat er binnenkort nog maar een handjevol talen wordt bestudeerd in Nederland: Frans, Duits, Spaans, Chinees, en dan waarschijnlijk ieder aan slechts één universiteit. Dit legt grote obstakels op voor studenten die misschien leraar willen worden in een van die talen, maar niet bereid of in staat zijn om door het hele land te reizen. Zodat het lerarentekort in de talen toeneemt, en er steeds minder scholieren een van die talen leert.

De enige taal die van dit alles profiteert, is het Engels. De aantrekkingskracht van die taal op Nederlandse scholieren, die al lang zichtbaar is in de populariteit van tweetalige vwo-opleidingen en Engelstalige young adult-boeken, zal niet afnemen. Het gevolg laat zich eenvoudig voorspellen: ouders die het zich kunnen veroorloven, zullen hun kinderen naar het buitenland sturen. Dit zal uiteindelijk ook negatieve gevolgen hebben voor de Nederlandse universiteiten. Engels blijft sowieso de enige bloeiende talenstudie, die bovendien in het Engels mag worden gegeven, een vanzelfsprekende uitzondering op de strikte taalwet. Hierdoor zal de studie aan prestige winnen, en studenten die zich geen studie in het Verenigd Koninkrijk kunnen permitteren, zullen voor deze opleiding kiezen om toegang te krijgen tot de internationale arbeidsmarkt. Daarnaast is de strijd tegen alle vreemde talen gebaseerd op de veronderstelling dat we die talen niet nodig hebben en dat Engels voldoende is om ons wereldwijd te redden. Wie echter niet genoeg geld of talent heeft voor een buitenlandse beurs, zal gedwongen worden in het Nederlands te studeren. De al immense fascinatie voor het Engels zal hierdoor echter alleen maar verder toenemen.

Op 14 november begint om 13.00 een landelijke demonstratie tegen de afbraak van het hoger onderwijs in Utrecht.
Kom ook en teken de petitie.