Misschien wel het grootste monument dat de mensheid de afgelopen decennia heeft opgericht, vergelijkbaar met de middeleeuwse kathedralen: Wikipedia. Het is vermoedelijk de omvangrijkste encyclopedie die er ooit is samengesteld, en dat in een groot aantal talen, waaronder een aantal minderheidstalen. Het is doorgaans een zeer betrouwbare kennisbron. En het wordt vrijwel geheel gedragen door vrijwilligers.

Het internet is inmiddels meer dan dertig jaar geleden oud – in ieder geval als publieke dienst, het bestond al langer op universiteiten en in het leger – en Wikipedia is misschien wel de plek die de oorspronkelijke idealen van het internet het meest zichtbaar heeft waargemaakt: dat de mensheid vrijelijk informatie kon delen, dat alles wat iemand wist voor andere mensen óók beschikbaar zou zijn, en wel gratis. Eindelijk leek kennis haar bestemming te vinden. De betaalmuur moest nog worden uitgevonden. (Was er maar een online museum waar je kon ronddwalen alsof het weer 1995 was—iets zoals de Wayback Machine, maar dan interactief en compleet.)

Oorlog

Er valt van alles aan te merken op de Wikipedia, en op de organisatie, en er zijn allerlei enorme twisten geweest op dat medium, maar het heeft altijd zijn integriteit behouden. Alle informatie is voor iedereen toegankelijk, en zonder reclame. De inkomsten komen van donateurs, dus van gebruikers, die net zo goed lezers als schrijvers kunnen zijn. De opzet vereist een specifiek idee van wat ‘waar’ is, namelijk wat elders in een betrouwbare bron gepubliceerd is (dat betekent bijvoorbeeld dat je niet je eigen onderzoek kunt publiceren op Wikipedia, hoe goed ook: het moet eerst elders staan en dan kun je het citeren).

De duistere kapitalistische krachten die nu gaandeweg ook de overheden van allerlei landen in hun macht krijgen via de route van radicaal-rechts, hebben dit altijd met lede ogen aangezien: dat de mensen samen zouden bepalen wat er waar is, in plaats dat de kleptocraten het zouden mogen zeggen, dat is een onverdraaglijke gedachte. Het is niet voor niets dat Elon Musk de oorlog aan Wikipedia heeft verklaard.

In de gaten

Niet voor niets, maar wel heel gevaarlijk, gezien de enorme macht die Musk inmiddels heeft, en de grote onverschilligheid van veel mensen voor dit soort zaken. Er zijn nog altijd academici die gratis werken voor Musk door te posten op zijn website X.com, terwijl ze nooit zouden overwegen om hun kennis of tijd te investeren in een collectief project zoals Wikipedia. Het voelt voor veel mensen, geloof ik aan, alsof het internet inmiddels niet meer van ‘ons’ is, maar veilig in handen moet zijn van het grote geld: Mark Zuckerberg kan buigen voor autocraten wat hij wil, heel veel mensen zullen toch eerder hun overwegingen op Facebook plaatsen dan op een eigen website.

Ik geef onmiddellijk toe dat ik misschien ben blijven hangen in de jaren 90, het idealisme van die jaren, de gedachte dat de mensheid alleen vooruit komt door kennis te delen, het idee dat het internet ons aller leven zou kunnen verrijken, doordat we kennis zouden kunnen maken met allerlei interessante ideeën, en niet alleen de wezenloze complottheorieën die nu voor ‘kritisch denken’ doorgaan. Laten we daarom Wikipedia in de gaten houden, en het koesteren.