Eppo Bruins is de Mike Pence van Nederland: diepgelovig en altijd bereid tot afschuwelijke sloopmaatregelen. Er zijn natuurlijk ook verschillen: Pence lijkt me politiek een stuk handiger, en hopelijk blijft Bruins het gebrul en de dreigementen van zijn radicaal-rechtse bondgenoten bespaard, waar Pence uiteindelijk aan ten onder ging.

Morgen stemt de Eerste Kamer over Bruins’ rampbegroting. Het ziet ernaar uit dat zijn christelijke vrienden van CDA en ChristenUnie – partijen waar hij ooit zelf lid van was – hem een steuntje in de rug zullen geven. De afgelopen weken werd al duidelijk dat belangrijke opleidingen als aardwetenschap aan de VU, technische natuurwetenschap in Twente en onderwijswetenschap aan de OU moeten verdwijnen. En de écht harde klappen moeten nog komen.

Bewonderde leiders

Ondertussen knabbelt Bruins ook op andere plekken aan het fundament van kennis. De enige omroep in Hilversum met als expliciete missie om kennis, wetenschap en cultuur toegankelijk te maken – de NTR, opvolger van Teleac – moet volgens hem verdwijnen. Bij de aankondiging van dit plan zou hij gemompeld hebben dat het “tijd werd dat andere geluiden ook gehoord worden”. Hij bedoelt vermoedelijk het soort geluiden dat zich tegen wetenschap en redelijkheid keert – waarvoor eerder al Ongehoord Nederland, WNL en PowNed zijn toegelaten tot het bestel. Onzin kan immers niet in overvloed aanwezig zijn.

Ooit zond Teleac cursussen uit over kwantummechanica, Chinees, Indonesisch, macro-economie – zodat iedere Nederlander zich kon verdiepen in kennis. Zijn er tegenwoordig andere manieren om zulke dingen te leren? Wie weet. Maar als ze er zijn, investeert de overheid er niet in. En nu wordt het laatste beetje kennisdelen – het Klokhuis, DOCs – ook nog weggegooid.

Het wordt steeds moeilijker om geen agenda te zien achter deze plannen: een combinatie van het neoliberale ideaal van een uitgeklede publieke sector waarin bedrijven alles bepalen, en het radicaal-rechtse ideaal van een volk dat nergens meer over nadenkt – want de waarheid is al bekend, bij de bewonderde leiders.

Gevaar

Beleid voert deze regering nauwelijks, maar ze legt wel een fundament van chaos, en ze normaliseert het geluid van extreemrechts – mensen die vinden dat ze zelfs met ON, WNL en PowNed nog niet gehoord worden. Dat roept herinneringen op aan de regering waar Pence deel van uitmaakte. In de VS kunnen we inmiddels zien waar zoiets toe leidt: de destructie van wetenschap, democratie en samenleving.

Een lastige consequentie bij dit alles is ook nog eens dat klassiek rechts – liberalisme, conservatisme – volkomen weg wordt gedrukt: het rechts dat voor beschaving is en daarmee ook voor kwantummechanica op de televisie en voor colleges over kunstgeschiedenis of Italiaans. Het rechts dat staat voor waarden – religieuze waarden, humanistische waarden, maar in ieder geval: waarden. Lange tijd is de universiteiten verweten dat de mensen die er werkten overwegend links of D66 stemden. We zien nu waarom dat zo is: links en D66 zijn de enigen die bereid zijn om voor de zoektocht naar de waarheid te staan. Helaas, want het zou beter zijn als er ook nog een beschaafd rechts bestond.

Het is inmiddels moeilijk voorstelbaar dat Bruins niet weet welke beweging hij voedt. Maar zelfs als hij werkelijk gelooft dat je alles kunt slopen en het dan toch goed komt, is zijn optreden een gevaar van formaat. Tijd voor een opstand!