Yn Fryslân meie minsken Frysk prate, ek by de húsdokter. Dochs dogge in soad minsken dat net, ek al wolle se dat wol graach. As ik yn myn hûsdokterspraktyk kom, dan stean ik foar in kar: praat ik as ûnfertochte Friezinne út de Legeaën Frysk of Nederlânsk. Foar dy kar steane al of net bewust hiel wat Friezen en Friezinnen. Dy kar wurdt maklik as de fiertaal yn de praktyk Frysk is, as de assistinten en de dokters Frysk prate, dan giet it allegearre fansels. Mar as ien of mear fan harren net Frysktalich is, wat dan? Dy fraach hold my al langer dwaande en dêrom haw ik der in taalsosjologysk ûndersykje nei dien.

Ik haw in enkête útset yn in part fan de gemeente Súdwest-Fryslân en minsken fragen foarlein oer harren taalhâlding en -gedrach as pasjint yn dokterspraktiken. Ut de enkête docht ûnder mear bliken dat mar eefkes 81 prosint fan myn respondinten de foarkar deroan jout om yn de praktyk Frysk te praten. By in dokter giet it oer jinsels, de ûnderwerpen dêr’t it oer giet, lizze ticht by jin. Dat hege persintaazje fernuveret my dan ek net, ik hie ferwachte dat Frysktaligen it leafst yn harren eigen taal mei de medikus oer harren ûngemakken prate. Dat de taalpraktyk lykwols oars is, docht bliken út it gegeven dat mar krapoan 39 prosint fan myn respondinten ek echt Frysk mei dokter praat. De reden dêrfan is twaliddich. Oan de iene kant geane se oer op it Nederlânsk omdat de hûsdokter net Frysktalich is. Yn Fryslân it Frysk falle litte as de petearpartner Nederlânsktalich is, kenne wy út de deistige praktyk. Oan de oare kant is by nochal wat pasjinten it Nederlânsk de fiertaal as gefolch fan ûnwissigens. It is gewoan ûnbekend oft dokter en assistinten Frysktalich binne. Men soe sizze kinne: it wisse foar it ûnwisse, dochs mar Nederlânsk prate.

It ferskil tusken wat minsken graach wolle en wat se echt dogge, hat dus te krijen mei oanpassing oan de húsdokter. Aldere minsken prate al faker Frysk yn de praktyk, mar alle leeftiden hawwe like folle foarkar foar Frysk. Dit soe komme kinne troch it gefoel fan fertrouwen en identiteit, net troch de leeftiid.

Leaver Frysk prate wolle, mar it by dokter dochs net automatysk dwaan. Neffens my is it krekt dêrom fan belang dat der yn de soarch mear omtinken foar it Frysk komt. Ferline jier wie der yn it sikehûs Nij Smellinghe (Drachten) noch in stúdzjedei oer it belang fan it Frysk yn de soarch. Doe waard ek al dúdlik dat it o sa fan belang is dat minsken harren eigen taal prate kinne as it oer harren lichem en geast giet. De sifers út myn enkête befêstigje dat byld. Minsken wolle graach Frysk mei dokter prate. It soe in goed ding wêze dat dokterspraktiken harren der bewust fan binne dat dat ferlet der echt is. Om te begjinnen soe it in lytse muoite wêze moatte om yn de praktiken dúdlik oan te jaan dat de fiertaal Frysk wêze kin.

Gelokkich is de Afûk al langere tiid dwaande om Frysk yn de soarch te befoarderjen. Sjoch foar mear ynformaasje op Fryske taal yn ’e soarch » Afuk Fries in de zorg.