Leeslogboek oktober 2025
Waarom zouden lezers zich zo richten op verse boeken? Je kunt nog zeggen dat een boek van 100 jaar geleden wat lastiger te lezen is, maar een boek van 10 jaar geleden kan toch net zo aangrijpend of onderhoudend zijn als een boek van nu? Het is bovendien vaak goedkoper – je kunt het zo uit de minibieb meenemen – en de papierkwaliteit en de redactie van boeken waren tien jaar geleden nog niet in zo’n crisisstemming gestort als nu.
En toch lezen mensen liefst recente boeken.
Ook ik. In ieder geval deze maand, valt me op, las ik bijna alleen maar boeken die het afgelopen jaar verschenen zijn; al was een ervan dan de hertaling van Vondels klassieker Gijsbrecht van Amstel. De enige uitzondering was de (aanbevelenswaardige) roman van de Griekse romanschrijver Amanda Michalopoulou Why I killed my best friend. Dat verscheen oorspronkelijk in 2003, de vertaling die ik thuis heb komt uit 2012, ik denk dat dit het jaar is dat ik het ook heb gekocht. Bij vlagen wordt mijn leven gekarakteriseerd door een af en toe aan het ondraaglijke grenzend verlangen naar Griekenland. 2012 was zo’n jaar – het jaar dat de bankencrisis zo’n beetje werd ‘opgelost’ doordat Griekenland allerlei zware economische maatregelen nam. Why I killed my best friend kwam toen tegemoet aan dat verlangen, en dat doet het nu nog steeds. Het beschrijft het leven van twee vriendinnen van ongeveer dezelfde leeftijd, die ook ongeveer de mijne is, wat betekent dat ze in hun vroege jeugd nog onder de junta leefden en daarna met elkaar wedijverden in hoe links ze wel niet waren én hoe artistiek.
Het boek geeft vooral een inkijkje in een vriendschap die voor een belangrijk deel bestaat uit wederzijdse jaloezie, en daarnaast in het bestaan van deze specifieke generatie van kunstenaars en activisten. Maar vooral spatte voor mijn in 2012 van iedere bladzijde Athene af, de sfeer in die stad, de voortdurende demonstraties over wat dan ook, het leven, het eten, en dat deed het nu weer. En ik ben dol op Athene.
Er is dus eigenlijk niets fijners dan herlezen. Je weet wat je te wachten staat, je kunt je boek dus veel nauwkeuriger afstemmen op je stemming en je behoeften. Maar vaak wint dan toch weer de vloek van de zucht naar het nieuwe, van steeds meer, wat de katholieke kerk noemt de hoofdzonde van de onmatigheid (Gula), die er ook voor zorgt dat het lijstje ‘gekocht of gekregen’ iedere maand weer net wat langer is dan het lijstje ‘gelezen’ in mijn overzicht hieronder. En die verantwoordelijk is voor zoveel meer van wat er mis is in deze wereld.
In dit interview (in het Engels) geeft Amanda Michalopoulou haar visie op (tips voor) Athene.
De harde feiten
| Gelezen | Gekocht of gekregen | Nu aan het lezen |
| Lotte Dodion. Verzachtende omstandigheden Manon Garcia. Vivre avec les hommes Arnon Grunberg. Het aanwezige been Nino Haratischwili. Europa, wach auf! Texte und Reden Jehona Kicaj. Ë Ruthline Margarita. Verboden taal Anja Meulenbelt. Niet van gisteren Amanda Michalopoulou. Why I killed my best friend Andrea Moro. Lucretius and the Bat with Blue Eyes Stan van Pelt. Sloppy Science Gaea Schoeters. Het geschenk Rosan Smits. Dit is fascisme Joost van den Vondel. Gijsbrecht van Amstel Christine Webb. The arrogant ape Zhang Yueran. Huize Zwaan | Camille Bordas. Des inconnus à qui parler Lotte Dodion. Verzachtende omstandigheden Frederik van Eeden. Van de koele meren des doods Manon Garcia. Vivre avec les hommes Arnon Grunberg. Het aanwezige been Thomas Heerma van Voss. De prullenmand heeft veel plezier aan mij Guzel Jaĥina. Zulejka malfermas la okulojn Nico Keuning. Een innerlijk vuur Jehona Kicaj. Ë Harm Kloosterhuis en Carel E. Smith. Vijf minuten rechtsfilosofie Ruthline Margarita. Verboden taal Nisrine Mbarki. Kookpunt Anja Meulenbelt. Niet van gisteren Agnès Michaux. Huysmans vivant Andrea Moro. Lucretius and the Bat with Blue Eyes Eliza Orzeszkowa. Ĉe nemano Stan van Pelt. Sloppy Science Miklós Radnóti. Nachthemel, waak Dina Rubina. La blanka kolombino de Kordovo Gaea Schoeters. Het geschenk Rosan Smits. Dit is fascisme Ludmila Ulickaja. Daniel Stein, interpretanto Joost van den Vondel. Gijsbrecht van Amstel Christine Webb. The arrogant ape Zhang Yueran. Huize Zwaan | Antjie Krog, Die binnerym van bloed |
“toch lezen mensen liefst recente boeken”
Is dat zo?
Ik zou me namelijk kunnen voorstellen dat vooral professionele lezers (neerlandici, literaire critici…) een voorkeur hebben voor recent materiaal, dat immers een licht op de eigen tijd werpt. Maar voor mij, amateurlezer, is lezen gewoon genot, en geen gids door de actualiteit. Ik heb een voorkeur voor wat ouder materiaal. Vestdijk, Yourcenar, Greene: het zijn evergreens, die je zelden teleurstellen.
Zonder plagerij: ik zou je stelling weleens onderbouwd willen zien. Het is een interessante kwestie die met de uitleenstatistieken van de openbare bibliotheek beter te onderbouwen is dan met de verkoopcijfers van de boekhandel.
De uitleencijfers (of in ieder geval de top-100) zijn openbaar: geen Vestdijk, wel Rob van Essen. De oudste boeken in de top-100 stammen allebei uit 2009 en zijn jeugdboeken van nog populaire schrijvers (dus het is waarschijnlijk dat die ontdekt zijn via recente titels en dat men dan alles van die schrijver wil lezen).
Maar natuurlijk kun je ook naar verkoopcijfers van de boekhandel kijken. Het oudste boek in deze top-100 stamt uit 2012 (‘Baby ziet’ van Chez Pitall, een ‘kijkboek met spiegeltje’). Dan zou je nog kunnen zeggen: ja, maar amateurlezers lezen vooral tweedehandsboeken. We hebben daar geen cijfers over, maar we kunnen observeren dat in de meeste steden antiquaren lijken te verdwijnen. Het zou me echt hogelijk verbazen als Boekwinkeltjes dit compenseert. Ook het bestaan van de talloze minibiebs met tweedehandsboeken lijkt me niet per se een teken dat iedereen die tweedehandsboeken leest.
Het is ook de ervaring van de meeste schrijvers en uitgevers. Reve zei fameus al dat een schrijver tien jaar na zijn dood niet meer gelezen werd. En Van der Heijden heeft er wel eens op gewezen dat schrijvers tegenwoordig vooral schrijvers zijn van één boek: hun laatste. Over de rest wordt eigenlijk niet meer gesproken.
Of neem een eenvoudige proef en neem pakweg de winnaars van de Libris-prijs vanaf de instelling van deze prijs en zie welke ervan nog in de schappen liggen. Ik heb vorig jaar een reeks gemaakt over Nederlandstalige romans sinds 2000, van ieder jaar twee boeken. Van de eerste tien jaar waren nog maar heel weinig boeken in de reguliere handel. Een enkel boek was wel als e-book te krijgen, vaak in een vrij slechte digitalisering; maar heel veel waren alleen via Boekwinkeltjes te krijgen.
Met andere woorden, ik denk dat er buiten jouw particuliere voorkeur geen enkele aanwijzing is dat de gewone lezer juist een voorkeur heeft voor oudere boeken, en dat er genoeg aanwijzingen zijn voor het tegendeel.
Tot slot: ik ben ook een amateurlezer in iedere betekenis van het woord. Behalve voor het lezen van boeken over taal en taalkunde heeft het lezen van boeken nooit tot mijn baan behoord. Je kunt uit de overzichten die ik hier maandelijks plaats ook afleiden dat er geen speciale lijn in zit behalve mijn eigen interesses.
Dank je wel Marc! Je overtuigt me.
merk op dat veel oude boeken niet meer te koop zijn bij de boekhandel! En op een gegeven moment ook niet meer te leen bij de bieb. Ik wilde laatst ‘Nooit meer slapen’ van W.F. Hermans aan iemand cadeau geven, maar dat kon ik niet krijgen bij de boekhandel. En ‘De laatste roker’ ook niet.
Ik lijd aan tsundoku: sneller kopen dan je met lezen kunt bijhouden. Ik lees dus al jaren “subrecent” maar kon dankzij pensionering en een tv die kapot ging en nooit meer is vervangen die leesachterstand inlopen van 7 naar 4 (vakliteratuur) resp. 3 (belletrie) jaar.
Mijn leesvoorkeuren zijn nog steeds bepaald door de literatuurlessen in Nederlands, Duits, Engels en Frans op de HBS. Ook voer ik een tijdje op het kompas van Kees Fens. Top tien doet me al jaren niks. Kwaliteit bewijst zich wel na een aantal jaren/herdrukken. Momenteel op het tafeltje naast mijn stoel
– pirandello: geluksvogels
– grosman: leven en lot
– daanje: de herinnerde soldaat
– martin du gard: kijken door het sleutelgat
– dorna: laten we vader er uit gooien.
Tenslotte
Ik denk dat er behalve het “popvenster” van Leo Blokhuis ook zoiets bestaat als een “literatuurvenster”