De Dag van de Literatuurkritiek is er weer! deBuren en literair-kritisch platform De Reactor organiseren na een bijzonder 2020 met Berichten van de Literatuurkritiek voor de vijfde keer een nascholingsprogramma voor middelbareschooldocenten Nederlands. Het thema is dit jaar (on)voltooid toekomende tijd: hoe kun je in de klas aan de slag gaan met literatuur over de toekomst en … [Lees meer...] overSchrijf je nu in voor de Dag van de Literatuurkritiek
28 oktober / 2 november 2021: Dag van de Literatuurkritiek
De Dag van de Literatuurkritiek is er weer! deBuren en literair-kritisch platform De Reactor organiseren na een bijzonder 2020 met Berichten van de Literatuurkritiek voor de vijfde keer een nascholingsprogramma voor middelbareschooldocenten Nederlands. Het thema is dit jaar (on)voltooid toekomende tijd: hoe kun je in de klas aan de slag gaan met literatuur over de toekomst en … [Lees meer...] over28 oktober / 2 november 2021: Dag van de Literatuurkritiek
Het beste Nederlandstalige protestalbum: Boudewijn de Groot (1966)
Top 20 van de Nederlandstalige Protestalbums: 1. Boudewijn de Groot, Boudewijn de Groot (1966) Vraag willekeurig wie om een Nederlandstalig protestnummer te noemen, en je kunt vrijwel gegarandeerd één antwoord verwachten: ‘Welterusten, mijnheer de president’ van Boudewijn de Groot. Dit anti-Vietnamnummer was in 1966 de eerste oorspronkelijke protesthit van Nederlandse bodem, … [Lees meer...] overHet beste Nederlandstalige protestalbum: Boudewijn de Groot (1966)
Typhoon, Lobi da basi (2014)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 2. Typhoon, Lobi da basi (2014) We zien een zwarte man, vastgebonden aan een boom met ontbloot bovenlijf. Een witte man in een tropenpak, een zweep losjes bungelend in de hand, komt uit de verte naar hem toegestapt. Wie zijn filmklassiekers heeft bijgehouden, voelt al aan wat er gaat volgen: een gruwelijke marteling. In Twelve … [Lees meer...] overTyphoon, Lobi da basi (2014)
Braak, Suite voor een hypochonder (1980)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 3. Braak, Suite voor een hypochonder (1980) Kort voordat de Nederlandstalige muziek een tijdlang spectaculair populair werd – 1981-1984, de jaren van Doe Maar, Klein Orkest, Het Goede Doel, Toontje Lager, VOF De Kunst en ga zo maar even door – maakte de Utrechtse band Braak haar eerste langspeelplaat Suite voor een hypochonder. Het … [Lees meer...] overBraak, Suite voor een hypochonder (1980)
Opgezwolle, Eigen wereld (2006)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 4. Opgezwolle, Eigen wereld (2006) Het Parool meldde op 1 december 2020 dat luisteraars in Nederland graag muziek van eigen bodem luisteren. Het jaarlijkse overzicht van meest gestreamde artiesten op Spotify wees dat uit: de top 5 van meest beluisterde artiesten via deze muziekdienst bestond uit Snelle, Boef, Frenna, Lil’ Kleine en … [Lees meer...] overOpgezwolle, Eigen wereld (2006)
Armand, Armand (1967)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 5. Armand, Armand (1967) Armand is de Simon Vinkenoog van de Nederlandse popmuziek. Beide kunstenaars – die overigens bijna twintig jaar in leeftijd scheelden – beleefden hun finest hour in de flowerpowertijd en groeiden daarna uit tot cultfiguren, bekender vanwege hun onverstoorbare hippie-identiteit en hun propaganda voor … [Lees meer...] overArmand, Armand (1967)
Door mekaar, Voor mekaar (1978)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 6. Door mekaar, Door mekaar (1978) Wie kent Door mekaar nog? Deze groep is, anders dan de andere bands die ik in deze Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums bespreek, nauwelijks geworteld geraakt in de Nederlandse popgeschiedenis. En dat terwijl deze groep met Voor mekaar een pioniersplaat maakte en aan de basis stond van de … [Lees meer...] overDoor mekaar, Voor mekaar (1978)
Podcastreeks Andermans Veren over protestliedjes
Kick van der Veer en Laurens Ham maakten voor de podcast Andermans Veren een reeks van vier afleveringen over Nederlandstalige protestliedjes. De laatste aflevering verscheen zojuist online (over verleden en toekomst in het protestlied); beluister ook de eerdere afleveringen over armoede en crisis, over racisme en vluchtelingenproblematiek en over protestliedjes waarvan je je … [Lees meer...] overPodcastreeks Andermans Veren over protestliedjes
De Raggende Manne, Vijf sessies (1988) tot en met Zaad (1994)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 7. De vorige aflevering van de Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums opende ik met één van de bekendste gemeenplaatsen over de jaren negentig: het zou een ‘apolitieke oase van rust’ van geweest. Een ander cliché over dit decennium is dat het jaren waren waarin smakeloosheid en ‘foutheid’ hoogtij vierden: het was de tijd van … [Lees meer...] overDe Raggende Manne, Vijf sessies (1988) tot en met Zaad (1994)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 8. The Scene, Avenue de la Scene (1993)
De jaren negentig hebben in Nederland de reputatie een apolitieke oase van rust te zijn geweest: Paars zou stevig op haar zetel hebben gezeten, politieke onrust zou er niet zijn geweest, en alle Nederlanders zouden voldaan in een riant koophuis hebben zitten wachten op het aangroeien van het eigen vermogen. De glans van de jaren negentig mag in de jaren daarna dan wel vrij snel … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 8. The Scene, Avenue de la Scene (1993)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 9. Bots, Van kwaad tot erger (1975)
door Laurens Ham Onlangs hoorde ik van een GroenLinks-lid dat hij bij deze Kamerverkiezingen van plan was op BIJ1 te stemmen. Op zich geen heel verrassende keuze, want de partijen hebben een gelijkaardig ideologisch profiel: in een recent artikel beschreef de satirische website De Speld GroenLinks zelfs als ‘BIJ1 maar dan voor mensen die “fascist” toch wel “een heftig … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 9. Bots, Van kwaad tot erger (1975)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 10. De Niemanders, De Niemanders (2020)
door Laurens Ham 2020 was misschien wel het beste jaar van de Nederlandstalige popmuziek ooit. Nota bene in dit coronajaar, waarin de livescene volledig op zijn gat lag, kwam er een verbazingwekkend grote reeks verbazingwekkend goede albums uit. Popfans waren blij met nieuwe platen van Spinvis, Eefje de Visser, The Kik en Roosbeef; alternatiever ingestelde luisteraars … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 10. De Niemanders, De Niemanders (2020)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 11. Fresku, Nooit meer terug (2015)
door Laurens Ham Na Appa (plek 17 in de Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums) en Eva van Manen (plek 13) is Fresku de derde hiphopartiest die ik bespreek ik deze reeks. Ik verklap alvast: hij zal niet de laatste zijn die ter sprake komt, want als er één genre is dat zich in de 21e eeuw als protestgenre heeft gemanifesteerd, dan is het de hiphop wel. Het genre is … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 11. Fresku, Nooit meer terug (2015)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 12. De Kift, Krankenhaus (1993)
door Laurens Ham In maart 2020, kort na het uitbreken van de coronacrisis in Nederland en de start van de eerste lockdown, brachten vijf muzikanten een ode bij Verpleegtehuis Rosariumhorst in Krommenie (gemeente Zaanstad). Staande op de oprit van het verpleegtehuis, strategisch in een driehoek op geruime afstand van elkaar, zongen ze oud-trompettist en tehuisbewoner Jan … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 12. De Kift, Krankenhaus (1993)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 13. Eva van Manen, Politiek & liefde (2018/2020)
door Laurens Ham Wat is het toch dat we van vrouwelijke kunstenaars altijd een ‘hoofdstuk apart’ maken? Die rake aanduiding, die ik leen van Erica van Bovens proefschrift over de beoordeling van vrouwelijke schrijvers in de vroege 20e eeuw, werkt niet alleen goed om de literatuurgeschiedschrijving te karakteriseren, maar ook voor de manier waarop we over muzikanten … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 13. Eva van Manen, Politiek & liefde (2018/2020)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 14. R.K. Veulpoepers B.V., Diarree (1978)
door Laurens Ham Brabantse muzikanten hebben een sleutelrol gespeeld in de Nederlandstalige protestliedgeschiedenis, van de start van het Nederlandse popprotest in de jaren zestig tot aan vandaag. Vooral Eindhoven is onmogelijk uit de kritische muziekgeschiedenis weg te denken. Het was de woonplaats van Armand, met ‘Ben ik te min’ een van de grondleggers van het … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 14. R.K. Veulpoepers B.V., Diarree (1978)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 15. Carboon, Witste nog, koempel… (1976)
door Laurens Ham De afgelopen weken is er nog geen enkel Vlaams protestalbum ter sprake gekomen in deze Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums. Ik moet sommigen van u teleurstellen: dat zal er ook niet meer gebeuren. Geen Wannes Van de Velde de komende weken, geen Vuile Mong en zijn Vieze Gasten, niet de muziek van Arbeid Adelt!, Hugo Raspoet of Stikstof. Er is meer dan … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 15. Carboon, Witste nog, koempel… (1976)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 16. Cobi Schreijer, Brood en rozen (1978)
door Laurens Ham Dutch Rare Folk, zo heette het verzamelalbum dat ik jaren geleden van een bevriende muzikant kreeg. De tientallen liedjes die erop staan, zijn inderdaad deels van vergeten bands en muzikanten: wie luistert er nog naar Nederlandstalige folkgroepen als Tail Toddle, Chimera en Deining? (U niet, waarschijnlijk – maar u moet dat wel gaan doen! Volg de links: … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 16. Cobi Schreijer, Brood en rozen (1978)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 17. Appa, Straatfilosoof (2007)
door Laurens Ham Wanneer je luistert naar de hits van jonge Nederlandstalige muzikanten van dit moment, dan kun je om twee muzikale elementen niet heen: om de autotune en om de trap-beats. Autotune, eind jaren negentig geïntroduceerd als stembewerkingssoftware om valse noten te voorkomen, is inmiddels veel meer dan dat: zangers en rappers gebruiken het als ‘instrument’ om … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 17. Appa, Straatfilosoof (2007)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 18. Robert Long, Vroeger of later (1974)
door Laurens Ham Toen het intro van ‘Liefste, m’n liefste’ inzette, keek een volle zaal Robert Long welwillend aan. Hij was te gast bij het televisieprogramma Voor achten van Hans van Willigenburg. De muziek kabbelde zoetjes voort: tot zover niets aan de hand. Maar hoe zou de progressieve tekst vallen in deze zaal met KRO-publiek? Hij drukte zijn twijfels weg en begon te … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 18. Robert Long, Vroeger of later (1974)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 19. Klein Orkest, Het leed versierd (1982)
door Laurens Ham 1982 en 1983 waren doorbraakjaren voor de Nederlandstalige popmuziek. Een ongekend aantal Nederlandstalige artiesten bestormde de poppodia en de hitlijsten: van Het Goede Doel tot Toontje Lager, van De Dijk tot Drukwerk, van VOF de Kunst tot Frank Boeijen Groep. De absolute vaandeldrager van die jaren was natuurlijk Doe Maar, de groep die in deze jaren … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 19. Klein Orkest, Het leed versierd (1982)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 20. Marijke Nekeman en Ineke Verdoner, Van binnen naar buiten (1981)
door Laurens Ham Je moet het maar durven: je album Van binnen naar buiten noemen en er pontificaal een gestileerde afbeelding van een barende vrouw op zetten. Marijke Nekeman en Ineke Verdoner deden het op hun enige duoalbum uit 1981. Wie het geluk heeft een exemplaar aan te treffen – online kun je er bijna niets van terugvinden – zal dit album ongetwijfeld … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 20. Marijke Nekeman en Ineke Verdoner, Van binnen naar buiten (1981)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: inleiding
Door Laurens Ham Met Nederland en het protestliedje is iets vreemds aan de hand. Wanneer ik de afgelopen jaren aan mensen vertelde dat ik onderzoek deed naar Nederlandstalige protestliedjes, dan vielen de reacties grofweg in twee groepen uiteen. De ene helft van de mensen zei: ‘Bestaan die überhaupt, Nederlandstalige protestliedjes?’ De andere helft zei: ‘Bestaan die nog, … [Lees meer...] overTop 20 van Nederlandstalige Protestalbums: inleiding
