Onder wat Joseph Deleu nu weer allemaal naar boven heeft gehaald voor zijn poëzietijdschrift Het liegend konijn zitten opvallende 11 prozagedichten van Hanz Mirck. Prozagedichten zijn intrigerende stukjes tekst, zoals al blijkt uit de naam: normaliter zet je proza tegenover gedichten. Wat is dan een prozagedicht? Zo begint een van de kortere teksten van … [Lees meer...] overProzamolens
Over Marc van Oostendorp
Missen en ontbreken
Tot een van de intrigerendste eigenschappen van de mens behoort het vermogen om te praten over dingen die er niet zijn. We weten dat zelfs de beste chatbots nog steeds moeite hebben om met ontkenningen te werken. Als je het meest geavanceerde model van ChatGPT vraagt om een afbeelding van een 'vrouw zonder handtas' krijg je dit: Een mens van ouder dan een paar jaar zal … [Lees meer...] overMissen en ontbreken
Waarom we staken
Vorige week ging de kogel door de kerk. De vakbonden hadden een ultimatum gesteld aan minister Bruins van Onderwijs: trek de bezuinigingen terug, en anders gaan we staken. Op de dag van het ultimatum kwam er een antwoord: de minister trok de bezuinigingen niet terug. En dus gaan we staken. Waarom trok de minister de bezuinigingen niet terug? Ook in deze brief was het 't oude … [Lees meer...] overWaarom we staken
Een goede bestuurder beweegt mee
De return van de verleden tijd van lijken "Mensen!" zei Wouter Pieterse, inmiddels weer terug als hoogleraar Financiële Letterkunde, terwijl hij rondkeek. "Zoals jullie weten, beschouw ik jullie allemaal als mijn eigen cluppie." "Jaja," zei Marie, de specialist in de geschiedenis van de neerlandistiek tot 1800 die al enkele jaren officieel gepensioneerd was, maar naar … [Lees meer...] overEen goede bestuurder beweegt mee
Waarom is het Limburgs geen taal?
Het Fries is een taal, het Nedersaksisch een dialect en iemand die alleen af en toe ‘houdoe’ zegt heeft een accent. Maar wat is het verschil en wie bepaalt dat? Taalkundige Marc van Oostendorp legt het uit. … [Lees meer...] overWaarom is het Limburgs geen taal?
Wordt de taalindustrie weggeblazen?
Hoe staat de taalindustrie ervoor? Er zijn in ons taalgebied weinigen – herstel: er is niemand – die hier zo'n goed overzicht over heeft als Frieda Steurs, de directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Onlangs publiceerde ze een goed overzichtswerk over de manieren waarop mensen met taalkundige kennis hun geld verdienen, en dan vooral in combinatie met digitale … [Lees meer...] overWordt de taalindustrie weggeblazen?
De over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Een aantekening voor in de annalen van de taalmythologie: de rubriek van NRC-ombudsman Arjen Fortuin van vorige week. Hij leest als een parodie op het eeuwige taalgeweeklaag dat je zelfs honderd jaar geleden al in de krant tegenkwam. Toegegeven, het stukje opent met een grappige zin, al slaat die eigenlijk nergens op: Taal is een levend organisme, meneer De Bie”, hield … [Lees meer...] overDe over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Een geamputeerd stukje mens
Gedichten, schrijft Esther Jansma in die bundel We moeten 'misschien' blijven denken, zijn "gestolde aandacht, herstelsels van taal". Wat de dichter doet is "zijn oor te luisteren leggen", en "de beweeglijke vreemdheid willen notuleren". In gedichten is er geen tijd, en eigenlijk is er ook geen dichter, er is alleen die aandacht, en dat luisteren: Daarom bestaan er geen … [Lees meer...] overEen geamputeerd stukje mens
Ze schrijven
Bruur Jaopik van Jacob Jan Cremer in een internationale taal Vandaag promoveert in Nijmegen Anneloek Scholten over negentiende-eeuwse streekromans: wat voor beeld van het platteland, en van Nederland, komt er uit die boeken naar voren? In de negentiende eeuw beleefde het genre zijn hoogtijdagen. Terwijl de term streekroman tegenwoordig vaak met beperkte literaire kwaliteit … [Lees meer...] overZe schrijven
Waarom er geen tolken tussen het Frans en het Nederlands meer zijn
Een nieuw hoofdstukje in de verengelsing van Nederland; nieuw althans voor mij. Op een receptie in Parijs sprak ik onlangs met een Nederlandse tolk Frans-Nederlands. Zij had een glanzende carrière achter de rug, en werd in het verleden bijvoorbeeld altijd gevraagd als Nederlandse ministers hun Franse collega's in Parijs opzochten. Daar is langzaam maar zeker verandering in … [Lees meer...] overWaarom er geen tolken tussen het Frans en het Nederlands meer zijn
Ende som sitten si bi wiven
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (22) Elckerlyc, aan het eind van de 15e eeuw geschreven, is het allegorische verhaal van een man die hoort dat hij binnen een dag dood zal zijn, en dan wanhopig op zoek gaat naar wie hem op die barre tocht wil vergezellen. Hij krijgt nul op het rekest van onder andere zijn vrienden, die bij leven hem eeuwige trouw … [Lees meer...] overEnde som sitten si bi wiven
Cipoue
Tweetaligheid geeft een bijzonder kijkje in het menselijk taalvermogen. Nene is 11 en spreekt Nederlands en Italiaans. Die eerste taal is, zoals taalkundigen dat noemen, dominant: Nene woont in Nederland, gaat naar een Nederlandse school, haar beste vriendinnen zijn Nederlands, en Nederlands is de taal van de winkels en de scouting. Maar haar moeder spreekt altijd Italiaans met … [Lees meer...] overCipoue
Leve Wikipedia
Misschien wel het grootste monument dat de mensheid de afgelopen decennia heeft opgericht, vergelijkbaar met de middeleeuwse kathedralen: Wikipedia. Het is vermoedelijk de omvangrijkste encyclopedie die er ooit is samengesteld, en dat in een groot aantal talen, waaronder een aantal minderheidstalen. Het is doorgaans een zeer betrouwbare kennisbron. En het wordt vrijwel geheel … [Lees meer...] overLeve Wikipedia
Een mand vol bloemen
Taalkunde van 100 jaar geleden De taalkunde is inmiddels oud genoeg om af en toe wat observaties op te kunnen vissen die voorgangers in, bijvoorbeeld, 1925 deden. In dat jaar schreef bijvoorbeeld de – sowieso heel interessante – taalkundige Wobbe de Vries een artikel in het tijdschrift De nieuwe taalgids over vol, of in het bijzonder over constructies zoals 'vol … [Lees meer...] overEen mand vol bloemen
“Tot grote frustratie van zijn ondervragers hangt de man iedere keer een ander verhaal op”
Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt beleven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi … [Lees meer...] over“Tot grote frustratie van zijn ondervragers hangt de man iedere keer een ander verhaal op”
Romans maken de wereld niet beter
Rondom de roman hangen allerlei misverstanden. Nog onlangs beweerde een goedverkopende Nederlandse romanschrijver op Facebook: "Alle romans die ik ter hand neem, sla ik open in de hoop om de wereld beter te begrijpen." En zo geloven andere mensen dat ze invoelender, vriendelijker, empathischer worden door romans 'open te slaan'. Klopt er ook iets van? Daarover gaat een … [Lees meer...] overRomans maken de wereld niet beter
Onderwijs, cultuur en wetenschap, verenigt u!
Een van mijn goede voornemens voor 2025: me actiever inzetten voor onderwijs, cultuur en wetenschap. Hoewel Nederland een ministerie heeft dat hiervoor verantwoordelijk is, ontbreekt het volledig aan richting en daadkracht. Minister Eppo Bruins mocht vorige maand zelfs niet aanwezig zijn bij vergaderingen over zijn eigen begroting. Ook daarbuiten lijkt de politiek de problemen … [Lees meer...] overOnderwijs, cultuur en wetenschap, verenigt u!
Mijn leeslogboek
Wat lezen mensen anno 2025, en hoe? Daar hebben we geen idee van. Je kunt natuurlijk opzoeken hoeveel boeken er verkocht worden, en welke boeken er via de bibliotheek worden verkocht, maar daarmee krijg je een heel beperkt beeld. In de eerste plaats omdat je geen idee hebt welk van die boeken dan gelezen worden: ik weet niet of er iemand bestaat die alle boeken die ze … [Lees meer...] overMijn leeslogboek
Harteloos lezen
De dichter Ester Naomi Perquin pleitte in haar Kees Fens-lezing onlangs voor 'harteloos lezen'. Wat betekent dit in een tijd dat AI inmiddels gedichten schrijft die mensen mooier vinden dan door mensen geschreven gedichten? … [Lees meer...] overHarteloos lezen
Is deze kwaliteitscontrole nodig?
Ik weet niet of het weleens eerder is gebeurd, maar ik had hier nog nooit van gehoord: 11 hoogleraren en hoofddocenten van 5 universiteiten protesteerden deze week tegen het feit dat Groningen een doctoraat heeft verleend. Het gaat om een proefschrift over leesonderzoek, en volgens degenen die bezwaar maken is dat onderzoek niet goed uitgevoerd. Een kort verslag staat hier. … [Lees meer...] overIs deze kwaliteitscontrole nodig?
Taal leren als mentaal joggen
Vreemde talen leren is gezond. Uit onderzoek weten we dat het cognitief voordelig is om tweetalig te zijn – het maakt je flexibeler, en hoewel er nog geen algemene consensus over is, zijn er aanwijzingen dat ziektes als Alzheimer hierdoor kunnen worden vertraagd. Vanuit dit perspectief is de komst van de zogeheten grote taalmodellen op het eerste gezicht zorgwekkend. Het … [Lees meer...] overTaal leren als mentaal joggen
Mathilde
Vandaag neemt Mathilde Jansen afscheid van de redactie van Neerlandistiek. Zij werkte tot gisteren een paar dagen in de week voor het Meertens Instituut, en mocht daarvan een aantal uur besteden aan deze site. Wie naar ons gemaild heeft, heeft haar vriendelijke en competente antwoorden gekregen. De afgelopen maanden, nadat ik me als hoofdredacteur tijdelijk had teruggetrokken, … [Lees meer...] overMathilde
De 25 artikelen van 2024
2024 was, in ieder geval achter de schermen, een roerig jaar voor Neerlandistiek. We weten dat veel mensen het tijdschrift waarderen, maar het blijkt tegelijkertijd bijzonder lastig om hem in de lucht te houden. De afgelopen maanden heb ik me daarom achter die schermen begeven om te proberen een wat stevigere structuur voor de site te maken. Mathilde Jansen heeft zich voor die … [Lees meer...] overDe 25 artikelen van 2024
Minder schrijvers, meer verhalen
Romankunst in de 21e eeuw Dit jaar heb ik vijftig Nederlandstalige romans gelezen die verschenen zijn in het eerste kwart van de 21e eeuw. Nu het einde van het jaar nadert, is het een goed moment om terug te blikken: wat valt er te zeggen over de staat van de hedendaagse romankunst? Vijftig boeken lezen maakt me natuurlijk niet meteen tot een deskundige. Bovendien heb … [Lees meer...] overMinder schrijvers, meer verhalen
Verweer je tegen de stilte
Iedereen die kan lezen, weet dat Ellen Warmond een belangrijke, en interessante dichter was – een die werkte in de tijd van de Vijftigers, die – alleen al omdat ze een vrouw was – in de schaduw van die Vijftigers kwam te staan, maar die na haar dood langzaam uit die schaduw treedt: een interessante stem die in veel opzichten misschien wel interessanter was dan de mannen van … [Lees meer...] overVerweer je tegen de stilte
