Door Marc van Oostendorp We zaten in een stoffig zaaltje in Londen, want we hadden een congres. Iemand hield een lezing, maar toen kwam het: de vragenronde! De meest irrationele vorm van communicatie tussen wetenschappers die er is. Want de theorie is simpel: een beleefde uitwisseling van ideeën over het zojuist gebodene. Aanvullingen. Correcties. Maar de praktijk is anders. … [Lees meer...] overKleine sociologie van het vragenrondje
Telwoorden zijn vreemd
Door Marc van Oostendorp De namen van getallen zijn opvallend traag. Dat is de conclusie van een nieuw onderzoek dat verscheen in Philosophical Transactions of the Royal Society B (Biology). De auteurs, beide evolutiebioloog, laten zien dat telwoorden (een, twee, drie, vier, enz.) minder snel veranderen dan andere woorden. In verwante talen lijken ze, gemiddeld … [Lees meer...] overTelwoorden zijn vreemd
Ilja Leonard Pfeijffer als klassiek schrijver
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (50 en slot) Door Marc van Oostendorp Ilja Leonard Pfeijffer is hard op weg de Goethe van de eenentwintigste eeuw te worden. Zo iemand heeft de Nederlandse literatuur lange tijd niet gehad: iemand die zijn jeugd begint als rebel en langzaam maar zeker uitgroeit tot een instituut, dat zich ook kan permitteren genereus te zijn voor … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als klassiek schrijver
Agressie in de wetenschap
Door Marc van Oostendorp Hoe hoor je je te gedragen tijdens een congres? Ik ben net terug uit Londen, waar een van de grootste congressen op mijn eigen vakgebied werd gehouden, de Old World Conference of Phonology, en ineens viel me op hoe beleefd iedereen was. Dat is in de loop van de tijd wel veranderd. Toen ik student was. was de sfeer op congressen, achteraf, echt … [Lees meer...] overAgressie in de wetenschap
Er is iemand die nog nooit van het Indo-Europees heeft gehoord
Door Marc van Oostendorp Onlangs werden we er weer eens mee geconfronteerd. We hadden niet zo maar iemand op bezoek, maar een top-intellectueel (ja, zulke mensen bezoeken onze nederige stulp, we hebben geen geld en geen aanzien, maar dat hebben we dan toch maar bereikt). Een jonge hoogleraar die regelmatig in de krant schrijft en een aantal boeken op zijn naam heeft, zelfs een … [Lees meer...] overEr is iemand die nog nooit van het Indo-Europees heeft gehoord
Let’s talk about Nederlands
Door Marc van Oostendorp Goed zo! riepen allerlei eerzame en geleerde lieden toen de Groningse dichter Jan Pieter Rawie meldde dat hij zich niet zou laten 'dwingen' om een lezing over zijn werk te geven in het Engels. In deze video probeer ik uit te leggen waarom een dergelijke houding volgens mij uiteindelijk schadelijk is voor het Nederlands. (Deze video bekijken op … [Lees meer...] overLet’s talk about Nederlands
Zij wonen samen in dit veilig land
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (158) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Portret Theodora van B. De vrouw, die ordent in het ochtendlicht bloemen, instrumentarium en boek, tipt nog een droppel met een witte doek en stelt de stoel, die stijgt zonder gewicht. De … [Lees meer...] overZij wonen samen in dit veilig land
Joop zou de vader van zo’n vader kunnen zijn
Iemand is geen hoogleraar maar UD in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Hierbij wilde ik het dan laten wat betreft mijn kersttoespraak", zei Wouter, de voormalige hoogleraar Financiële Letterkunde die in een manager was veranderd. "Ik dank de aanwezige ouders van onze studenten nogmaals zeer voor hun nuttige inbreng." Hij nam … [Lees meer...] overJoop zou de vader van zo’n vader kunnen zijn
Ooit wordt u een scheldwoord
Door Marc van Oostendorp Het gebeurde in de afgelopen week een paar keer en ineens: mensen raakten aangebrand als ze door onbekenden met u werden aangesproken. Ik raakte in een discussie met iemand die beweerde dat de taalwetenschap allemaal onzin was, omdat ze ooit verplicht een cursus had moeten doen die haar niet beviel. Ik bevroeg haar over die cursus, en daarbij gebruikte … [Lees meer...] overOoit wordt u een scheldwoord
Ilja Leonard Pfeijffer als Gerrit Komrij
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (49) Door Marc van Oostendorp Volgens sommigen is Ilja Leonard Pfeijffer eigenlijk een soort Komrij, en zij bedoelen dat dan niet als compliment. Recensent Johan Sonnenschein van de zeer geleerde website De Reactor maakte bijvoorbeeld onlangs onderscheid tussen twee tradities in de Nederlandse literatuur. Enerzijds is er de lijn … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als Gerrit Komrij
‘Doorgeschoten flexisme’
Door Marc van Oostendorp Het achtervoegsel -isme is geloof ik zijn betekenisgebied aan het uitbreiden. Er is weer een nieuwe nuance aan het ontstaan: die van de discriminatie. Het Taalportaal somt al een aantal mogelijke betekenissen op: het achtervoegsel kan verwijzen naar 'pathologische condities', zoals in botulisme en alcoholisme, of naar taaleigenaardigheden, zoals … [Lees meer...] over‘Doorgeschoten flexisme’
Anne sei dat er my hie sjoen
Door Marc van Oostendorp Sommige dingen kun je nu eenmaal op verschillende manieren zeggen. Er lijkt bijvoorbeeld geen verschil of je nu Anne zegt dat hij me gezien heeft. zegt, of: Anne zegt dat hij me heeft gezien. De meeste mensen hebben het idee dat allebei de vormen grammaticaal zijn, en dat je ze allebei kunt zeggen (al vind je de ene vorm misschien wat … [Lees meer...] overAnne sei dat er my hie sjoen
Weinig ongezellig
Door Marc van Oostendorp Waarom kun je wel 'niet ongezellig' zeggen, en 'niet gezellig', en 'weinig gezellig', maar zegt niemand (kennelijk) ooit 'weinig ongezellig'. Ik bespreek een nieuwe theorie in mijn zondagochtendminicollege. Deze video bekijken op YouTube. Het besproken artikel … [Lees meer...] overWeinig ongezellig
Tot eerlijkheid genezen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (157) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Woestijn Geen enkel raam dat werkt. De tocht der buitendeur tot in de laatste hoek der schilferige gangen. En zwijg van de wc's. – Een nameloze geur blijft veertig weken aan de klamme muren … [Lees meer...] overTot eerlijkheid genezen
Waarom Rudy Kousbroek zoveel vragen stelde
Door Marc van Oostendorp Dat je van schrijvers kunt leren, daar hoor je niet zo vaak over. Toch is dat onmiskenbaar soms een reden om te lezen: dat een schrijver dingen zegt die je bewondert en waar je je ideeën en misschien je leven aan aanpast. Maar zeker in wetenschappelijk werk kom je niet vaak iemand tegen die toe zal geven dat hij iets van een schrijver geleerd … [Lees meer...] overWaarom Rudy Kousbroek zoveel vragen stelde
Vinden, geloven en beschouwen
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen vinden en geloven? Waarom kun je wel zeggen 'Ik vind dat het eten in de kantine lekker is', maar niet 'Ik vind dat jij een dokter bent'? Het ligt er niet aan dat je alleen dingen kunt vinden die objectief waar zijn, want je kunt natuurlijk zeggen 'Ik geloof dat jij een dokter bent' en dan is het ook niet zeker waar dat jij … [Lees meer...] overVinden, geloven en beschouwen
Ilja Leonard Pfeijffer als iemand die Center Parcs laat stikken
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (48) Door Marc van Oostendorp Ilja Leonard Pfeijffer is begonnen aan een nieuwe roman. Wat er precies in gebeurt, weet hij nog niet, maar in interviews vertelt hij wel al vrijelijk wat het thema zal zijn: toerisme. Neerlandistiek vloog voor u naar Genua om te vragen hoe dat zit. ‘Er zijn schrijvers’, zegt de schrijver in een koffiebar op … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als iemand die Center Parcs laat stikken
Een nieuwjaarsborrel met onze klanten
De ouders van studenten komen met goede raad in onze reeks De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Beste mensen!" zei Wouter genderneutraal aan het begin van zijn nieuwjaarstoespraak. "Wij van de opleiding zijn bijzonder verheugd dat jullie in zulke grote getale zijn komen opdagen. Zoveel nieuwe gezichten!" Hij peuterde een beetje verlegen aan zijn … [Lees meer...] overEen nieuwjaarsborrel met onze klanten
Ooit waren wij allen Trojanen
Door Marc van Oostendorp Het verleden is als het geluid van een boom die ter aarde zijgt in een door iedereen verlaten bos. Dat er iets geklonken heeft, kunnen we alleen reconstrueren als we die takken daar zien liggen. En als we de moeite van die reconstructie niet doen, kun je je afvragen of er ooit wel iets geklonken heeft. Nog ingewikkelder wordt als het gaat over de … [Lees meer...] overOoit waren wij allen Trojanen
10 keer praten over het Nederlands
Door Marc van Oostendorp Wat valt er toch veel te vertellen over ons vak! Ik sprak het afgelopen jaar weer met allerlei interessante collega's met fascinerende verhalen over de Nederlandse taal en literatuur. Soms had ik mijn camera bij me, en dan nam ik die gesprekken op. Hier zijn 9 van die gesprekken die ik dit jaar voerde, en als bonus een belangrijke boodschap van een … [Lees meer...] over10 keer praten over het Nederlands
Waarom ψυχή ‘ziel’ én ‘vlinder’ was
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (156) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Psyche Ik las de Phaedo met mijn vijfde klas en in de tekst kwam het woord ψυχή voor: ik legde, aan 't nog kinderlijk gehoor, uit waarom ψυχή 'ziel' én 'vlinder' was. Terwijl ik nóg eens de passage … [Lees meer...] overWaarom ψυχή ‘ziel’ én ‘vlinder’ was
Suffixsonnet: –esk
Door Marc van Oostendorp Het suffix -esk is soms object van spot en hoon. De ANS vindt het meer iets voor intellectuelen. Toch zijn er ook wel mensen die er graag mee spelen een heus genootschap zet de vorm zelfs op een troon. De woorden met dit suffix klinken licht frivool: terwijl clownesk, burlesk, carnavalesk wel gaan, spreekt niemand van zijn pauperesk … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –esk
Ilja Leonard Pfeijffer als ontwerper van de Mocaanse lettergreep
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (47) Door Marc van Oostendorp In Brieven uit Genua bericht Ilja Leonard Pfeijffer hoe hij in zijn jeugd een eigen land bedacht, Mocanië, met een eigen taal, het Mocaans. En hoe land en taal natuurlijk een eigen heldendicht nodig hadden: Ik ontwierp een stichische, heterogene, zesvoetige versvorm van een trochee, een dactylus en een trochee … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als ontwerper van de Mocaanse lettergreep
Suffixsonnet: –air
Door Marc van Oostendorp Celibatairs doen iets met celibaat. Een miljonair doet iets met een miljoen, een legionair iets met een legioen. Men 'doet iets met' als -air aan 't einde staat. De oorsprong is Latijn. Ja, weliswaar is het tot ons via 't Frans gekomen maar dat heeft -arius overgenomen dat ook het -aar werd in ons molenaar. Die èè in -air laat de oorsprong … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –air
Suffixsonnet: –ster
Door Marc van Oostendorp 't Is kerst. Hier is hij weer, uw brave suffixzanger die ieder jaar, begeleid door fraaie harpakkoorden, suffixsonnetten zingt over de vorm van woorden. Vandaag: in taal zijn vrouwelijke woorden langer. Zie hier een man. Echt wat je noemt een wandelaar., maar zijn vriendin beslaat maar liefst vier letters meer: een wandelaarster - lange dame, … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –ster
