Door Marc van OostendorpDat was wel even onaangenaam wakker worden, vanochtend. Normaliter drink ik eerst een kop thee (koffie mag niet want mijn vrouw wordt wakker van het espresso-apparaat) en begin dan de dag met Neder-L: eerst lezen wat de collega's allemaal hebben gedaan, dan mijn eigen stukje tikken.Maar vanochtend schrok ik me rot. Midden in de nacht blijkt Peter-Arno … [Lees meer...] overOpdat de neerlandistiek gratis blijve!
Waarom voelen we ons meer Nederlander na een ramp?
Van watersnoodramp tot aan vliegtuigramp: in het verleden werd Nederland soms getroffen door een 'nationale ramp'. Behalve veel verdriet leverde dat ook iets anders op: een groot gevoel van saamhorigheid. Juist op die momenten bleek de rol van de koning of koningin heel belangrijk. Er was zelfs een koning die heel goed begreep dat rampen niet alleen goed voor het … [Lees meer...] overWaarom voelen we ons meer Nederlander na een ramp?
Typefout in het Oekraïne-verdrag: len
Door Marc van OostendorpHebben jullie de roemruchte associatieovereenkomst met Oekraïne inmiddels gelezen? Zo ja, dan weten jullie dus wat een len is, toch? Zoals in artikel 12, weten jullie nog wel? Dat zo begint:Behoudens het bepaalde in de artikelen 3 en 4 van dit protocol worden goederen van oorsprong die uit de Europese Unie of uit Oekraïne naar een ander … [Lees meer...] overTypefout in het Oekraïne-verdrag: len
Lotte Jensen: Hoe zorgde een Fransman ervoor dat wij meer van Nederland gingen houden?
"Dé Nederlander bestaat niet", zei Máxima een aantal jaren geleden. Half Nederland viel over die uitspraak, want wij Nederlanders voelden ons wel degelijk "Nederlander"! Volgens historisch letterkundige Lotte Jensen (Radboud Universiteit) voelen we ons in tijden van oorlog zelfs nóg sterker "Nederlander". Bijvoorbeeld in de periode dat Napoleon in Nederland de scepter zwaaide, … [Lees meer...] overLotte Jensen: Hoe zorgde een Fransman ervoor dat wij meer van Nederland gingen houden?
Winners en verliezaars
Door Marc van Oostendorp'Verliezer'Illustratie: M. van OostendorpOnlangs meldde iemand het op Meldpunt Taal: bij de Rijdende Rechter had iemand verliezaars gezegd, of om preciezer te zijn: 'Er zijn geen winnaars, er zijn alleen verliezaars'. (De Rijdende Rechter is tegenwoordig sowieso een must voor iedere taalwatcher, laatst zei er ook iemand 'ik ben heel … [Lees meer...] overWinners en verliezaars
Wanneer voelen wij ons Nederlander?
Het eerste college van Lotte Jensen (gisterenavond uitgezonden, maar toen door personeelstechnische problemen op de redactie van Neder-L niet doorgeplaatst; vanaf vanavond hopelijk wel iedere avond deze week een vers college.) … [Lees meer...] overWanneer voelen wij ons Nederlander?
Van vreemde smetten vrij
Door Marc van OostendorpAan het begin van haar eerste college over Nederlandse identiteit – later vandaag komt het online bij de Universiteit van Nederland – laat Lotte Jensen haar paspoort zien. Een van de bekendste specialisten op het gebied van de Nederlandse letterkunde blijkt alleen een Deens paspoort te hebben. Ze heeft, vertelt ze, wel ooit een Nederlands … [Lees meer...] overVan vreemde smetten vrij
Een boze Daan Roosegaarde
Door Marc van OostendorpWat Het Parool onlangs leuk vond op de tv: dat er 'een boze Daan Roosegaarde' op te zien was. Een intrigerende vraag is: wat doet dat lidwoord een daar? Bij eigennamen gebruik je meestal geen lidwoord, of omgekeerd gezegd, in een normale constructie neemt een een individu uit een groep: een boze ontwerper is een voorbeeld uit een … [Lees meer...] overEen boze Daan Roosegaarde
O Brandend Pypje, heete gloed!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (65)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDat dichters vanaf het midden van de zestiende eeuw hun gedichten met een regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen gingen schrijven, heeft voor de taalwetenschap één voordeel: vanaf dat … [Lees meer...] overO Brandend Pypje, heete gloed!
Weet ik het niet of ik twijfel erover
Wat we nog niet weten over het werkwoord (15)Door Marc van OostendorpV2Illustratie: M. van OostendorpHet wordt hoog tijd dat ik hier eens een afkorting introduceer: V2. Daar, daar heb je het. Je spreekt het natuurlijk uit op zijn Engels (vietoe, of anders: verb second), maar het is een eigenschap die het Nederlands juist doet onderscheiden van het Engels: in een stellende … [Lees meer...] overWeet ik het niet of ik twijfel erover
Waarom zijn wij de enigen met taal?
Door Marc van OostendorpTaal heeft de mens veel gebracht: de naakte, zwakke aap die niet noemenswaardig kan rennen of verscheuren vinden we in grote – sommige zouden zeggen: veel te grote – aantallen over de gehele wereld, en er komen er nog steeds bij. En dat komt waarschijnlijk voor een groot deel door de vele voordelen die de taal biedt.Wanneer taal zo belangrijk is … [Lees meer...] overWaarom zijn wij de enigen met taal?
Rondje voor mijn vijanden
Door Marc van Oostendorp Ik heb kennelijk vijanden en die gaan smullen van mijn stukje van vandaag. Veel plezier ermee, vijanden! Ik heb de afgelopen 15 jaar een beetje op en af voor de Universiteit Leiden gewerkt. Ik deed dat gratis omdat het Meertens Instituut mijn salaris doorbetaalde en voor veel mensen in Leiden was dit een reden om mij geregeld in te wrijven wat … [Lees meer...] overRondje voor mijn vijanden
Een compleet en perfect rode bal
Welk van de onderstaande twee staafjes is de lange? Nee, het heeft geen zin om te kijken of het antwoord op mijn vraag onderaan deze pagina op zijn kop staat afgebeeld. Iedereen heeft het goed: het is de bovenste! Volgende vraag. Welk van de onderste twee bekertjes is de volle: Ja, dat is een lastigere Sommige van jullie zullen de linker aanwijzen, maar andere mensen … [Lees meer...] overEen compleet en perfect rode bal
Kartoliek
Door Marc van OostendorpKartoliekIllustratie: M. van OostendorpIneens bedacht ik dat sommige leden van mijn familie kartoliek zeiden in plaats van katholiek. Waar komt die r vandaan? Navraag op Twitter leerde dat er ook andere mensen zijn die het kennen, zij het niet veel. Die mensen komen allemaal uit Zuid-Holland, net als mijn familie, dus het is een … [Lees meer...] overKartoliek
Oh my got
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van vandaag ga ik in op de vraag waarom jongeren soms 'oh my god' zeggen en soms 'o mijn god'. … [Lees meer...] overOh my got
Zonder U
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (64)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpOver Albertus Frese (1714-1788) is niet veel bekend, in ieder geval niet bij mij. Via de links op de pagina over hem bij de DBNL komen we te weten dat hij in Haarlem samen met Christiaan Schaaf een aantal komedies … [Lees meer...] overZonder U
Een goede anakoloet
Door Marc van OostendorpVan de schoolmeesters mag je zinnen alleen aan elkaar haken als ze parallel zijn. Zet je twee zinnen naast elkaar die niet allebei keurig in hetzelfde spoor lopen, dan hebben ze daar monsterachtige woorden voor als anakoloet. Dat de werkelijkheid helemaal niet zo ananakoloetisch is, het kan de schoolmeesters niet schelen. Dan wordt die werkelijkheid maar … [Lees meer...] overEen goede anakoloet
Tegen vermoeidheid en moeheid
Door Marc van OostendorpSoms zie je bij de drogist een fles magnesiumpillen staan die je doet beseffen dat het he-le-maal niets betekent dat mensen een taal met elkaar delen. Zo'n fles, wat mensen daarop schrijven, ik neem aan dat ze daar lang over nadenken en weten wat ze doen voor ze de opdracht geven om op al die flesjes af te drukken wat de bedoeling is:- Magnesium draagt … [Lees meer...] overTegen vermoeidheid en moeheid
Crisis in de psychologie: nog maar een experiment
Door Marc van OostendorpDe sociaal-psycholoogIllustratie: M. van OostendorpBlogs kunnen iets wat wetenschappelijke artikelen niet kunnen: de wanhoop van de onderzoeker laten zien. Neem het stuk dat de prominente Canadese sociaal psycholoog Michael Inzlicht onlangs publiceerde op zijn eigen website. "Ik voel dat de grond onder mijn voeten beweegt", schreef hij daarop, "en ik … [Lees meer...] overCrisis in de psychologie: nog maar een experiment
Zijn alle talen terug te leiden op één oertaal?
Onverwachte taalvragen uit de wetenschapsagenda (16)Door Marc van OostendorpEvaIllustratie: M. van OostendorpAls je iets leert bij het doornemen van de wetenschapsagenda, is het hoe weinig we weten. Heel veel vragen zijn de weerslag van oprechte nieuwsgierigheid – de nieuwsgierigheid die ook voor de onderzoeker misschien ooit de reden was om een vak te kiezen. Maar het antwoord … [Lees meer...] overZijn alle talen terug te leiden op één oertaal?
Conservatieven en hun zelfstandig naamwoorden
Door Marc van Oostendorp 'Ik ben (een) conservatief' Illustratie: M. van Oostendorp Een artikel waarin wordt beweerd dat zelfstandig naamwoorden kenmerkend zijn voor de stijl van politiek conservatieven en die zelf in de titel vier zelfstandig naamwoorden gebruikt tegenover maar één werkwoord, On the grammar of politics – or why conservatives prefer … [Lees meer...] overConservatieven en hun zelfstandig naamwoorden
Hoe kunnen we over getallen spreken?
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagmiddagminicollege leg ik uit waarom taal volgens de Amerikaanse psychologe Elisabeth Spelke cruciaal is bij het ontstaan van getallen. … [Lees meer...] overHoe kunnen we over getallen spreken?
Wonderdaân van een kinderpeuzelaar
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (63)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpOp het eerste gezicht zou je Juliana Cornelia de Lannoy (1738-1782) een voorloper kunnen noemen van de Nederlandse doemaargewoondandoejealgekgenoegisten in de Nederlandse dichtkunst – de Annie M.G. Schmidts en de Gerrit … [Lees meer...] overWonderdaân van een kinderpeuzelaar
De prijs die wij mensen voor taal betaald hebben: een slechter geheugen
Taal en getal (3)Door Marc van OostendorpIllustratie: M. van OostendorpDe vraag in hoeverre mensapen taal hebben, of kunnen leren, of in ieder geval rudimenten hebben van menselijke taal heeft de mensheid lang gefascineerd, en terecht. Het is evolutionair gezien heel wonderlijk dat wij zoiets zo ingewikkelds bezitten – daar moeten onze naaste verwanten toch op zijn minst al … [Lees meer...] overDe prijs die wij mensen voor taal betaald hebben: een slechter geheugen
Wiskunde en taal zijn verschillend
Taal en getal (2)Door Marc van Oostendorpillustratie: M. van OostendorpWiskundigen gebruiken een heel ander deel van hun hersenen om over wiskundige problemen na te denken dan om naar taal te luisteren. Wanneer je ze mondeling een probleem geeft, zie je eerst even de taalcentra werken, maar daarna speelt de activiteit zich af in een heel ander hersengebied – dat van de … [Lees meer...] overWiskunde en taal zijn verschillend
