Door Marc van OostendorpIk had al wel gehoord dat het buitenlanders overkomt, maar deze week maakte ik het in levenden lijve mee. Mijn Italiaanse gezelschap verontschuldigde zich bij haar gesprekspartner voor de kwaliteit van haar Nederlands, en toen zei die ander ineens: "Ik kan je heel goed verstaan!"Er zit een wereld verborgen achter die opmerking. In de eerste plaats is het … [Lees meer...] overIk kan je heel goed verstaan!
De terugkeer van het huwelijken
Door Marc van Oostendorp "Mendy en haar man", schreef de Leidse universiteitskrant Mare vorige week in een artikel over studenten die getrouwd zijn, "werden aangestoken door stelletjes om hun heen, die bij bosjes aan het huwelijken sloegen." Aan het wat? Het woord huwelijken komt, anders dan het afgeleide woord uithuwelijken, nauwelijks voor in het … [Lees meer...] overDe terugkeer van het huwelijken
Liefde voor taal
Door Marc van Oostendorp Mag je als taalkundige van taal houden? Die vraag rijst bij het interview met de Amsterdamse hoogleraar Nederlandse taalkunde Fred Weerman dat Milfje Meulskens vrijdag op zijn weblog publiceerde. Weerman zegt dat zijn belangstelling voor taal 'vooral intellectueel' is: Ik herinner me dat toen ik Nederlands ging studeren een oudere medewerker van … [Lees meer...] overLiefde voor taal
Bekentenissen van een veellezer
Door Marc van OostendorpIk kom soms ook heus wel onder de mensen en daardoor weet ik dat sommigen vinden dat ik veel schrijf. Hoe kan dat? Slaap ik misschien weinig? Om de een of andere reden is dat de hypothese die het vaakst geopperd wordt, maar daarom is ze nog niet juist.Wat is het dan wel? Ik weet het zelf natuurlijk ook niet precies. Ik heb altijd geschreven, en ik heb … [Lees meer...] overBekentenissen van een veellezer
‘Ik heb’ of ‘ik hep’
Door Marc van OostendorpDe b aan het eind van een woord wordt in het Nederlands uitgesproken als een p (ik hep) en de d als een t (ik hat). Het Nederlands staat daar zeker niet alleen in: ook het Catalaans, het Duits, het Pools en het Russisch en nog tal van andere talen doen dat.Wat er technisch gebeurt is: je laat je … [Lees meer...] over‘Ik heb’ of ‘ik hep’
Oude arme mensen hebben een vreselijk accent
Door Marc van OostendorpLeven is oordelen. De hele dag is de mens bezig om zo'n beetje alle aspecten van andere mensen aan esthetische keuring te onderwerpen: hun kleding, hun haardracht, hun nieuwe tas, hun kinderen, hun auto. En ook hun taal. Wie spreekt er mooi Nederlands? Hoe kun je dat bepalen? Wat voor criteria gebruiken mensen in het dagelijks leven?Een wetenschappelijk … [Lees meer...] overOude arme mensen hebben een vreselijk accent
Waarom zeggen we noordoost en niet oostnoord?
Door Marc van DorpenoostWaarom zeggen we noordwest en niet westnoord, zuidoost en niet oostzuid? vroeg iemand me gisteren. In het algemeen gesteld: waarom zeggen we in dit soort precieze richtingsaanduidingen eerst zuid of noord, en dan oost of west?Op internet wordt deze prangende kwestie als ik het goed zie, slechts eenmaal behandeld, namelijk op de website … [Lees meer...] overWaarom zeggen we noordoost en niet oostnoord?
Ik heb dat ik naar huis wil
Door Marc van OostendorpGisteren begaf ik mij tijdens een lange treinreis weer eens temidden van de inheemse stam waar ik nu al meer dan 45 jaar dagelijks veldwerk doe: de Nederlandse. Twee jonge vrouwen hadden plaatsgenomen zoals modern mensen in de trein gaan zitten als ze met de trein reizen: schuin tegenover elkaar in een vierzitter, zodat ze urenlang hun stem moesten … [Lees meer...] overIk heb dat ik naar huis wil
‘Sommige academici’ en het Standaardnederlands
Door Marc van Oostendorp De Volkskrant, de krant die vindt dat taal iets is waarover alleen dwazen discussiëren, trakteerde de lezers dit weekeinde op een interviewtje met een zekere Stijn Verrept, initiatiefnemer van een internetpetitie die de Nederlandse en Vlaamse politiek oproept om het uit elkaar groeien van het Nederlands van Nederland en Vlaanderen een halt toe te … [Lees meer...] over‘Sommige academici’ en het Standaardnederlands
De stijlcomputer
Door Marc van Oostendorp Hoe moet je schrijven? Dat is de vraag die ik tot de vraag van het jaar heb uitgeroepen. Ik neem schrijfles, maar leg natuurlijk ook mijn oor te luisteren bij de wetenschap. Nu opgelet, want in het kader van de leesbaarheid komt er een lange zin. Een aantal onderzoekers bij de afdeling informatica van de universiteit in Stony Brook hebben het … [Lees meer...] overDe stijlcomputer
Waarom populariseren? En wat?
Door Marc van Oostendorp Nadat Peter-Arno Coppen tijdens de Grote Taaldag opriep tot meer lawaai rondom de populariseringsprijs van de Landelijke Onderzoeksschool Taalkunde, hebben verschillende bloggers erover geschreven. Milfje Meulskens meldde bijvoorbeeld: 'Een samenleving wordt rijker van kennis, dus ook van taalwetenschappelijke kennis. Het is zonde als je onderzoek … [Lees meer...] overWaarom populariseren? En wat?
De atomen van de taal in onze hersenen
Door Marc van OostendorpHoe zitten spraakklanken in ons hoofd? De n of de ee, om er maar twee te noemen – hoe hebben we die opgeslagen? Wanneer we bijvoorbeeld iemand nee horen zeggen, iemand van wie we de stem nog nooit gehoord hebben, hoe herkennen we die klanken dan? We moeten ze ergens mee vergelijken, maar met wat?De Russisch-Amerikaanse taalgeleerde Roman … [Lees meer...] overDe atomen van de taal in onze hersenen
Onvolmaakte gedichten zijn intiemer
Door Marc van OostendorpDit jaar wordt Leo Vroman 99, en hij publiceert nog de ene dikke dichtbundel na de andere. Vorig jaar verscheen Die vleugels: honderden pagina's met gedichten die hij de afgelopen jaren schreef, vol verbazing over dat hij zo oud wordt en dat de gedichten nog blijven stromen. Hij schrijft er bijna iedere dag nog wel een – de meeste gedichten in de bundel … [Lees meer...] overOnvolmaakte gedichten zijn intiemer
De k van likken
Door Marc van OostendorpAls je over gedichten nadenkt, mag je over iedere klinker en iedere medeklinker nadenken. Het zou raar zijn om je bij, pakweg, het hoofdartikel van De Telegraaf af te vragen waarom er in de eerste zin zoveel v's achter elkaar staan. Bij een gedicht kan dat wel.Gedichten lezen is daarom vakantie nemen van gewoon lezen. Je hoeft je niet te bekommeren om … [Lees meer...] overDe k van likken
Wie ontraadselt het geheel
Door Marc van OostendorpDe schrijver Gerard van 't Reve dacht dat de naam van écht succesvolle schrijvers het ritme DAMta moest volgen: Multatuli, Dostojevski. Zulke namen waren beter te onthouden en dan wist de klant in de winkel waar hij om moest vragen. (Onzin? Bedenk dan de namen van de boekwinkels Broese, Donner en Heinen wel het juiste … [Lees meer...] overWie ontraadselt het geheel
Het verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Door Marc van OostendorpDat het Nederlandstaligen lukt om twee klinkers te onderscheiden die zo sterk op elkaar lijken als de [a] van maan en de [ɑ] van man, is bijna niet te geloven. Iedere generatie moet opnieuw het subtiele verschil leren horen en leren maken. En dat zonder dat iemand hen kan waarschuwen: let op! die klinkers klinken weliswaar heel … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Een ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
Door Marc van Oostendorp Ik liep met bloedend hart over het Lange Voorhout in Den Haag. Daar is de Taalunie gevestigd, de gezamelijke Vlaams-Nederlandse overheidsinstelling waar een jaar geleden de manager Geert Joris aan het roer kwam. In zijn eerste interviews riep de man die van de ministers de opdracht had gekregen het 'publieke debat over taal' aan te jagen nog … [Lees meer...] overEen ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
De fles is kwaad
Door Marc van Oostendorp De beroemde klassieke violist Gidon Kremer ging als hij in de jaren negentig in Brussel speelde 's avonds naar een kroeg om daar naar Roby Lakatos te luisteren, de virtuoos van de zigeunermuziek. Lakatos is, nog steeds, verbazingwekkend: dat iemand dat allemaal kan! Als hij speelt, lijkt het soms wel alsof er drie mannen tegelijkertijd op die viool aan … [Lees meer...] overDe fles is kwaad
Tweeregeligheid en verwarring
Door Marc van Oostendorp Vroeger was het duidelijk: een telefoon had een draaischijf, een slagerij had witte tegels, en een gedicht had een strakke vorm. Beklemtoonde lettergrepen volgden trouwhartig op onbeklemtoonde, en aan het eind van iedere regel stond een rijmwoord. Veertien regels, en je had een sonnet, veertienduizend regels en je had een epos. Dat is voorbij. Hoe kun … [Lees meer...] overTweeregeligheid en verwarring
Speurtocht: de oudste naam der koning!
Door Marc van Oostendorp Vandaag ga ik eens crowdsourcing proberen, naar aanleiding van een alarmerende ingezonden brief, gisterenavond in NRC Handelsblad: de (mannelijke) genitief ligt op de mestvaalt! Want wat constateert C. Menderhof uit Krimpen aan den IJssel: in de krant was onlangs sprake van het gezicht der Koning, en ook hoort hij regelmatig spreken over de commissaris … [Lees meer...] overSpeurtocht: de oudste naam der koning!
De ondergang van een boekhandelaar
Adr Heinen sluit zijn deuren Door Marc van Oostendorp Toen ik meer dan dertig jaar geleden de oudervereniging van mijn middelbare school de stuipen op het lijf had gejaagd met een artikel over de kwalijke manier waarop de boekenbeurs aan het eind van het schooljaar werd georganiseerd – zo ik iets ben, is het hoofdredacteur van de schoolkrant –, nodigde meneer Heinen me uit … [Lees meer...] overDe ondergang van een boekhandelaar
Middelnederlands met een harde g
Door Marc van Oostendorp 'Laat Middelnederlands klinken!' Dat is het motto van de app Vogala die Frits van Oostrom eerder deze maand uitbracht voor de iPad. Naast Van Oostrom brengen enkele andere specialisten op het gebied van de middelnederlandse literatuur en bekende stemmen als Mieke van der Weij en Jean-Marc van Tol het Middelnederlands tot gehore. Dat is heel loffelijk, … [Lees meer...] overMiddelnederlands met een harde g
Voer voor volkstaalkundigen
Door Marc van Oostendorp Er zijn in Nederland jammer genoeg geen beoefenaren van de folk linguistics. Dat (volkstaalkunde) is, net als folk physics of folk biology, een tak van de psychologie. In de eerste twee vakken bestudeer je de intuïtieve ideeën die mensen in het dagelijks leven blijken te hebben over de natuur: dat mijn glas melk op de grond valt als ik … [Lees meer...] overVoer voor volkstaalkundigen
Het probleem met promoties
Door Marc van Oostendorp Het is maar een klein stukje in NRC Handelsblad van vandaag, maar het snijdt een serieus probleem aan — misschien wel het grootste, nauwelijks besproken probleem in het Nederlandse academische bedrijf van dit moment. Op pagina W6 vertelt de Utrechtse organisatiepsycholoog over een probleem dat ze onlangs had in een promotiecommissie. Ze vond een … [Lees meer...] overHet probleem met promoties
Schrijfles van Pfeijffer: begin uw zinnen met ‘hoewel’
Het jaar van de stijl Door Marc van Oostendorp Beter leren schrijven – dat was mijn voornemen aan het begin van dit jaar. Dus meldde ik me bij mijn eerste privé-leraar: de gelauwerde Italiaans-Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. Hij accepteerde me na enige onderhandelingen als leerling in een schriftelijke cursus die bestaat uit een aantal opdrachten die door de … [Lees meer...] overSchrijfles van Pfeijffer: begin uw zinnen met ‘hoewel’
