Bij ons in de Lage Landen bemoeit de overheid zich met de taal. Ze trekt daar blijkens het nieuwe 'meerjarenbeleidsplan' van de Nederlandse Taalunie ieder jaar 11,6 miljoen euro voor uit. Heeft dat zin? "Taalbeleid is geen luxe maar noodzaak," schrijven de opstellers van het plan, maar ik kan geen argumenten voor die stelling vinden.Wat wil men precies … [Lees meer...] overTaalbeleid – geen luxe maar een noodzaak?
Een zachte g en wat verdraaide klinkers
Dialect volgens de publieke omroepIn Roermond is beroering ontstaan over het Sinterklaasjournaal. Dat blijkt uit de Facebook-pagina van de Limburgse omroep L1. Het probleem is dat er iedere dag twee acteurs ten tonele worden gevoerd die het Remunjs imiteren. Zij doen dat inderdaad bar slecht: met een rare g en wat eigenaardige klinkers denken ze er te zijn.Een … [Lees meer...] overEen zachte g en wat verdraaide klinkers
Klankencyclopedie van het Nederlands (20): [n]
[n] De [n] maak je door het punt je van je tong op te tillen en tegen het harde verhemelte te houden terwijl ondertussen de lucht uit de longen door je neus naar buiten stroomt en je stembanden trillen.Over de [n] is altijd van alles te doen, bijvoorbeeld bij Neder-L. Het is een uitermate beweeglijke medeklinker. Hij verdwijnt vrij gemakkelijk (jongen kun je in veel … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (20): [n]
Wil je koffie of thee?
Over taal en wiskunde In een aardige blogpost beschreef de wiskundige Ionica Smeets gisteren de taalopvatting van haar vakgenoten: Ik ken [...] wiskundigen die de vraag ‘Wil je koffie of thee?’ steevast met een triomfantelijk ‘Ja’ beantwoorden. Mijn collega’s hebben een wat merkwaardig gevoel voor humor, en ze gebruiken taal anders dan de meeste mensen. Hun zinnen zijn logisch … [Lees meer...] overWil je koffie of thee?
Man-dar-ijn
De Servische promovendus Marko Simonovic luisterde deze week naar een leuk Vlaams meisje op YouTube. Dat meisje zong daar het liedje Zeester met koffie van Bart Peeters en Simonovic, die vloeiend Nederlands spreekt, viel daarbij iets op: in het refrein verdeelt het meisje (Eveline) het woord mandarijn op een bijzondere manier op in lettergrepen (het … [Lees meer...] overMan-dar-ijn
Nachtouder
Al bijna vier jaar schrijft de Nederlandse hoofdredacteur van Van Dale, Ton den Boon, vrijwel iedere dag een stukje op zijn weblog met steeds een nieuw 'woord van de dag'. Die woorden komen meestal uit de krant, maar inhoudelijk uit alle domeinen van het leven, al meen ik wel een lichte voorkeur voor de financiële sector te bespeuren. Aan de andere kant is die sector … [Lees meer...] overNachtouder
De stenen leeuw brult
Ik heb de afgelopen dagen hier in Amerika weer van alles geleerd over het Nederlands. Een van de spreeksters tijdens de workshop waar ik nu ben, Lotte Hogeweg van de Radboud Universiteit, had namelijk onderzoek gedaan naar de betekenis van woordgroepen als stenen leeuw of gebreid vliegtuigje. Om precies te zijn had ze gekeken wat voor associaties mensen hadden met dat soort … [Lees meer...] overDe stenen leeuw brult
Taalwoede
Ik heb mezelf nooit een bibliofiel genoemd, maar nadat ik in april trouwde, ben ik nog steeds niet helemaal bij mijn vrouw ingetrokken en dat alleen maar vanwege de boeken. Ik had een klein huisje, een bewoonde boekenkast in het centrum van Leiden, en hoewel ik er nu niet meer slaap, staan Horatius en Bredero en Schopenhauer er nog op me te wachten. Ik noem me geen bibliofiel … [Lees meer...] overTaalwoede
De Griekse in het Griekse
Die -e in de Griekse wat doet hij daar? Is het dezelfde vrouwelijke uitgang die we vinden in redactrice of diëtiste? Of is Griekse eigenlijk een bijvoeglijk naamwoord (zodat de hele constructie een soort verkorting wordt van de Griekse vrouw)? Daar denk ik weleens aan als ik niet slapen kan.Toevallig vond ik in de novemberlading van de DBNL een artikel … [Lees meer...] overDe Griekse in het Griekse
Ik zeg het maar één keer
Wie wil weten hoe het zit met de retorische cultuur van Nederland, moet vooral luisteren naar het live-verslag van Radio 1 gisterenmorgen van de toespraak van de net herkozen president Barack Obama. Volgens sommigen was dit de beste toespraak die Obama ooit gaf. Voor de Nederlandse radioluisteraar werd de toespraak vertaald of samengevat door verslaggever Wessel … [Lees meer...] overIk zeg het maar één keer
Klankencyclopedie van het Nederlands (19): [ʏ]
[ʏ] Mensen kunnen het over bijna alles oneens zijn. Bijvoorbeeld over wat precies het symbool moet zijn voor de klinker in woorden als hut en stuk. Er zijn minstens drie scholen: sommige mensen schrijven [hɶt], anderen [hʌt] en ik behoor tot de (meerderheids-)school die [hʏt] schrijft.Je maakt die klinker door je lippen te ronden, de voorkant van de tong een … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (19): [ʏ]
Vandaag 92 jaar geleden
Hij heeft zich geloof ik teruggetrokken uit het openbare leven, maar vandaag viert een van de belangrijkste Nederlandse taalkundigen ooit zijn verjaardag: P.C. Paardekooper wordt vandaag 92. Paardekooper werd bekend vanwege zijn eigen ontleedmethode, zijn eigenzinnige en vaak controversiële taalpolitieke standpunten (hij vindt bijvoorbeeld dat Vlaanderen niet zo raar moet doen … [Lees meer...] overVandaag 92 jaar geleden
Hoe houd ik een vlammende toespraak?
Het nieuwe boekje van Jaap de Jong, Spreken als Max Havelaar, moet je eigenlijk niet lezen als je alleen wilt zijn, Een kroeg is misschien wel de beste locatie – een waar ze af en toe het geluid voor je willen afzetten zodat je op de biljarttafel kan houden om een vlammende toespraak te houden. De Jongs boekje geeft in een kort bestek een snelcursus in de klassieke retorica en … [Lees meer...] overHoe houd ik een vlammende toespraak?
Bilderdijk en Multatuli uitlachen
Door Marc van Oostendorp Wat was ik gisteren blij dat ik Bilderdijk niet was, of Multatuli. Beide schrijvers hebben een vereniging van bewonderaars en die kwamen bij elkaar in de Roode Bioscoop in Amsterdam. Wat moeten ze allebei gegruwd hebben toen ze uit hun christelijke of atheïstische hemel omlaag keken. Eigenlijk werden ze allebei door de leden van hun 'eigen' genootschap … [Lees meer...] overBilderdijk en Multatuli uitlachen
Profielwerkstuk
Beste professor, Wij zijn Michel en Yoni en wij moeten een profielwerkstuk schrijven voor school (6VWO). Wij hebben gekozen voor het thema 'dialect'. Kunt u ons informatie sturen over dialect? We hebben op internet uw artikel gevonden over dialecten maar we snapten het niet. We moeten ons werkstuk a.s. woensdag inleveren. Beste Michiel en Yoni,Ik zal iets opbiechten. … [Lees meer...] overProfielwerkstuk
Heb jij / jij hebt
In een artikel dat hij deze week op het internet gezet heeft, wijst mijn collega Gertjan Postma op een curieuze correlatie, die te zien is in de twee kaarten hierboven. Op de linkerkaart staan bolletjes bij alle dialecten die nog het oude voornaamwoord du hebben (of dich of iets dat erop lijkt) voor de tweede persoon enkelvoud. Op de rechterkaart staan bolletjes in alle … [Lees meer...] overHeb jij / jij hebt
Lekker interfacen op het big screamm
In de nieuwe Taalpeil van de Taalunie staat een fascinerend artikel over de soap Goede Tijden Slechte Tijden. De journalist Maarten Dessing sprak er met de 'hoofdschrijver' Jantien van der Meer (dat zou ik ook wel willen zijn, 'hoofdschrijver', bijna net zo leuk als 'knutselpiet', maar je kunt niet alles hebben), maar dat stukje is vééls te kort. Ik zou wel een boek willen … [Lees meer...] overLekker interfacen op het big screamm
Klankencyclopedie van het Nederlands (18): [m]
[m] De [m]-klank maak je met je lippen op elkaar, waardoor de lucht uit de longen niet naar buiten kan stromen en het zachte verhemelte omlaag zodat het geluid wel door de neus naar buiten kan. (Vanwege die laatste karakteristiek wordt de [m] een neusklank of nasaal genoemd.)In heel veel talen is het woord voor 'mama' zoiets als mama. Dat heeft te maken met de vorm van de … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (18): [m]
Taal in het regeerakkoord
Taal is in het nieuwe regeerakkoord vooral een eis, een manier om elkaar de maat te nemen. We moeten met ons allen flink gaan studeren de komende jaren: consultatiebureaus moeten kinderen op taalachterstanden toetsen, scholen moeten jonge kinderen met taalproblemen zo snel mogelijk opsporen en bijstaan. De belangrijkste maatregel (rechtstreeks uit het VVD-verkiezingsprogramma) … [Lees meer...] overTaal in het regeerakkoord
Neder-L is gratis en vrij van overheidsbemoeienis
Het was vorige week de week van de Open Access - het idee dat de resultaten van wetenschappelijk onderzoek, zowel de data als de geschriften, vrij toegankelijk moeten zijn voor alle belangstellenden. Wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan met publiek geld, zo is de gedachte en nu het door internet mogelijk is geworden om publicatie goedkoop te maken, is het niet nodig en … [Lees meer...] overNeder-L is gratis en vrij van overheidsbemoeienis
Taal is simpeler dan gedacht
Zonder de Amerikaanse taalkundige Noam Chomsky (1928) zouden persberichten over de taalkunde er heel anders uit zien. Ik heb een archiefje van dat soort persberichten van de afgelopen dertig jaar en over die hele periode vind je regelmatig aankondigingen van wetenschappelijke doorbraken die nu definitief laten zien dat Chomsky ongelijk heeft. Het lijkt me heel naar om zo'n … [Lees meer...] overTaal is simpeler dan gedacht
Nog meer herinneringen
Herinneren aan mijn moedertaal van Cornelis Verhoeven maakte allerlei dingen in me wakker. Herinneringen bijvoorbeeld, of beter gezegd: pogingen tot herinneringen. Verhoeven publiceerde zijn boekje in 1978. Ik was op dat moment een kind in de stad waar Verhoeven leraar was — Den Bosch. Geografisch was het bovendien niet ver van het dorp dat hij beschrijft (Udenhout). Maar er … [Lees meer...] overNog meer herinneringen
Herinneringen aan mijn moedertaal
Wat is het mooiste essay over het Nederlands uit de vorige eeuw? Voor mij is dat Herinneringen aan mijn moedertaal van Cornelis Verhoeven. Zowel het boekje als de auteur zijn, ben ik bang, bezig om snel weg te zakken in de vergetelheid, maar daar horen ze niet. Verhoeven was een filosoof en een classicus die stukjes schreef voor onder andere de krant De Tijd. Uit zijn werk … [Lees meer...] overHerinneringen aan mijn moedertaal
De tafel ruimen
Wat moet je bestuderen als je Nederlands bestudeert? Wat zijn de data precies? Hoort het werk van Jacob van Lennep, een zeer populaire schrijver uit de negentiende eeuw, er bijvoorbeeld bij? Die vragen hebben me sinds gisteren in hun greepDat computers alles veranderen in de taalkunde, daaraan zullen mensen twijfelen. Neem de studie van de zinsbouw. Twintig jaar geleden moesten … [Lees meer...] overDe tafel ruimen
Klankencyclopedie van het Nederlands (17): [h]
[h] De [h] maak je door je keel tijdens het uitademen een beetje dicht te knijpen, waardoor de lucht tegen de wand schuurt. Dat licht schurende geluid is de [h].De [h] is lastig te horen, zeker na een klinker. Het betrekkelijk zachte geluid wordt gemakkelijk overstemd door andere klanken. Dat is de reden waarom hij in het Nederlands alleen gebruikt wordt voor een beklemtoonde … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (17): [h]
