Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: flexie (vervoeging en verbuiging). … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (4/10): Flexie
Wie mag er eigenlijk iets vinden van de spelling?
Een interessant argument, dat Marc Kregting eerder deze week te berde bracht tegen mijn stelling dat we niet zo zwaar moeten hechten aan de spelling: Daarnaast weet Van Oostendorp – hoogopgeleid, erudiet, enz. –al dat ‘trein’ de voorkeur geniet boven ‘trijn’. En mocht hij bij een tijdschrift of uitgeverij een typoscript inleveren waarin hij een tikfoutje maakt, dan is daar … [Lees meer...] overWie mag er eigenlijk iets vinden van de spelling?
In het hart
We zijn in Nijmegen inmiddels al twee jaar afscheid aan het nemen van Jos Muijres: op 31 mei 2022 schreef mijn collega Jos Joosten al een stukje over hem en op diezelfde dag keek Jos M. zelf ook terug. Maar gisteren vierden we zijn afscheid opnieuw. Er werd een boek gepresenteerd dat een aantal collega's te zijner ere geschreven hebben, met essays over eenentwintigste-eeuwse … [Lees meer...] overIn het hart
Een masterclass gedichten lezen
Het is altijd interessant om dichters te lezen over het dichten, vooral als het dichters zijn die net zo goed kunnen lezen als schrijven: dichters die net zo gemakkelijk kunnen uitleggen hoe ze zelf te werk gaan als zien wat anderen doen, en waarom. Dichters zoals Jan Kuijper. In de loop van zijn leven heeft Kuijper niet heel veel essays geschreven, maar heel veel daarvan … [Lees meer...] overEen masterclass gedichten lezen
Ken je nie normaal prate!
Het is tegen de impliciete beroepscode onder taalkundigen om je te ergeren aan andermans taalgebruik. Zo'n ergernis belemmert dat je goed luisteren en de hele dag goed luisteren naar wat je taalgenoten zeggen behoort tot de maatschappelijke taken van de taalwetenschapper. Iemand moet toch horen en zien hoe de taal dag na dag steeds een klein beetje verandert! Dan kun je niet … [Lees meer...] overKen je nie normaal prate!
Het raadsel Anjet Daanje
50 jaar oud is het begrip anxiety of influence nu, invloedsangst. De Amerikaanse criticus Harold Bloom muntte het in 1973 om een voortduwende stroom in de letterkunde te beschrijven: iedere schrijver is weer op zoek naar een eigen stem en moet daarom in gevecht treden met de voorgangers die hem tegelijkertijd een traditie hebben geschonken waarop die voortbouwen kan. Bloom … [Lees meer...] overHet raadsel Anjet Daanje
Het eerste kwart: Peter Verhelst, Memoires van een luipaard
Memoires van een luipaard vertelt het verhaal van een obsessie. Degene die aan het woord is, is zo geobsedeerd met tekenen dat zelfs als het niet mogelijk is om een pen op papier te zetten – omdat diens ouders dat verbieden, bang voor de obsessie – doorgaat met tekenen met diens vinger op het lichaam van zichzelf of dat van anderen. Iemand die een relatie begint, en dan zo … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Peter Verhelst, Memoires van een luipaard
Inleiding in de morfologie (3/10): Afleiding
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: afleiding (derivatie). … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (3/10): Afleiding
Steun ScienceGuide
ScienceGuide is de allerbeste journalistieke bron over het hoger onderwijs. We hebben kritische journalistiek vooral de komende tijd hard nodig. Er zijn alle tekenen dat een nieuwe regering – eigenlijk onafhankelijk van de politieke kleur – zal willen snijden in het hoger onderwijs, en dat gebeurt over het algemeen, leert de ervaring op een weinig transparante manier. … [Lees meer...] overSteun ScienceGuide
Englisch oder Niederländisch?
Sprachpolitik und Streit in den Niederlanden Text eines in Leipzig gehaltenen Vortrags Wir leben in interessanten Zeiten, was die Sprachpolitik betrifft. Noch nie zuvor war eine Sprache weltweit so stark verbreitet, in allen Lebensbereichen und in so vielen Regionen der Welt. Sprachen wie Latein oder Französisch waren in der Vergangenheit "internationale" Sprachen, aber … [Lees meer...] overEnglisch oder Niederländisch?
Gebeurtenissen in de taal
Van alle taalkundige subdisciplines heeft de semantiek, de studie van betekenis, de duidelijkste overlap met de filosofie. Vandaar dat semantici af en toe hoofdstukken schrijven in filosofische handboeken en pakweg sociolinguïsten of fonetici niet. Tegelijkertijd gaat de semantiek ook over een van de aspecten van de taal die zich het lastigst wetenschappelijk laat bestuderen: … [Lees meer...] overGebeurtenissen in de taal
‘zijn we vergeten dat uit zwarte ogen er honderd groeien’
De ontdekking in het nieuwe nummer van Het Liegend Konijn is voor mij deze keer de dichteres Lieke Gorter. Er zijn onder de jongere dichters (Gorter is geboren in 1989) geloof ik, buiten spoken word, twee stromingen te onderscheiden: er zijn dichters die politieke gedichten schrijven, over het klimaat bijvoorbeeld, over vluchtelingen, en er zijn dichters die zich vooral richten … [Lees meer...] over‘zijn we vergeten dat uit zwarte ogen er honderd groeien’
Leve de spreektaal
Altijd fijn, natuurlijk, als de krant opkomt voor taal en cultuur, zoals NRC dat vrijdag deed voor het Fries, en ook een beetje voor het Nederlands. De krant steunde daarmee een advies van de KNAW dat vorige week verscheen en waarin werd gesteld dat de Nederlandse overheid moet garanderen dat er minstens één universitaire opleiding Fries overeind moest blijven – zoals een … [Lees meer...] overLeve de spreektaal
Het eerste kwart: Margriet de Moor, Kreutzersonate
"Criticus zijn is pleiter zijn", zegt de verteller in Margriet de Moors Kreutzersonate (2001). Over Marius van Vlooten, die muziekcriticus is, zegt hij: Hij pleitte voor muziek van zijn eigen tijd omdat die het het meest nodig had, maar maakte in zijn hart geen onderscheid tussen toen en nu. De verteller komt Van Vlooten tegen op een vliegveld. Ze reizen samen naar … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Margriet de Moor, Kreutzersonate
Woordvorming
Inleiding in de Morfologie (2/10) Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: op wat voor woorden kunnen we in het Nederlands nieuwe woorden maken? … [Lees meer...] overWoordvorming
Meer of minder aan de orde zijn
Een intrigerend verschil in betekenis van taal: sommige zaken die iemand zegt zijn, puur door de gekozen vorm, lastiger te betwisten dan andere. Stel dat iemand zegt: En iemand anders zegt: Dan is hetgeen dat die ander betwist of Maria hier gisteren wel gegeten heeft, niet haar kwaliteit als de beste musicus van deze stad. Om dat laatste te betwisten moet je wat meer … [Lees meer...] overMeer of minder aan de orde zijn
Een kunstverzamelaar en taalkundige met een kinky seksleven
Ik ben een humanist. Niets humanistisch is mij vreemd. Als iets me inspireert, qua menselijk streven, is dat het streven van de lange rij mensen die we humanisten kunnen noemen: mensen die ervan overtuigd waren dat we door hard studeren, door vriendelijk te zijn, en er vriendschappen op na te houden, door te debatteren, onze menselijke bestemming konden waarmaken. Dat de mens … [Lees meer...] overEen kunstverzamelaar en taalkundige met een kinky seksleven
Categorietheorie en structuralisme
'Category Theory for Neuroscience (pure math to combat scientific stagnation)' – zo'n titel werkt voor mij als click bait. Pure wiskunde! Categorietheorie! Neurowetenschap! Wetenschappelijke stagnatie bestrijden! De spreker is Alexander Maier, een Amerikaanse psycholoog – zo te zien niet de allergrootste ster op het gebied, maar ook geen kleine jongen. Toch is het een wat … [Lees meer...] overCategorietheorie en structuralisme
Wanneer komt die elektronische literatuur er nu eens?
Een themanummer van Nederlandse letterkunde van vorig jaar – ik kom er nu pas aan toe, excuses – gaat over een belangrijke kwestie: de Nederlandse literatuur en de digitale revoluties: het internet, de opkomst van de big data, de virtuele wereld. Het is een heel mooi en lezenswaardig nummer, vol artikelen over bijvoorbeeld de eerste optredens van het internet in literaire … [Lees meer...] overWanneer komt die elektronische literatuur er nu eens?
Hoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
De nieuwe regering is er nog niet eens, maar dit weekeinde lichtte de toekomstige premier al een tipje van de sluier op over de manier waarop zijn regering de leescrisis te lijf gaat. Met het socialemediaplatform X! Dat 'emancipeert en bevrijdt de massa's'. Want kennelijk krijgen we een sociaal-democratische regering die gaat doen aan arbeidersverheffing. Dankzij X zullen … [Lees meer...] overHoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
Het eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Er is maar één Nederlandse schrijver die het lukt een feel good-verhaal te maken over de euthanasie op een moeder, en over een miskraam, en de platheid van een groepje acteurs en filmmakers, en dat is Ronald Giphart. Ik beschouw Ik omhels je met duizend armen (2000) als zijn meesterwerk. (In mei verschijnt er na bijna vijf jaar eindelijk weer een nieuwe druk, ik geloof de 22e.) … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Wat is morfologie?
Inleiding in de morfologie (1/10) De komende weken publiceer ik hier een tiendelige videocursus over morfologie, de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Dit is de eerste video waarin ik uitleg wat de plaats is van de morfologie, wat voor soorten morfologie we hebben in het Nederlands en waarin ik wat nuttige terminologie en notatie … [Lees meer...] overWat is morfologie?
God zou een paard kunnen zijn
Het is Lucebert-jaar! Althans, op 15 september 2024 vieren we de honderdste geboortedag van de grote kunstenaar – die een paar jaar geleden met zo'n enorme smak van allerlei voetstukken donderde, toen bleek dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog ronduit antisemitische brieven had geschreven aan een geliefde. Het jaar lijkt nu begonnen te zijn met nog meer brieven aan een … [Lees meer...] overGod zou een paard kunnen zijn
Spellinggeweten
Wat een vreselijk woord heb ik een tijdje geleerd door de – op zich lovenswaardige – kerndoelen Nederlands te lezen. Ik ben er nog steeds ontdaan van. Een woord dat me de haren te berge doet rijzen, al is het maar omdat het laat zien dat een strijd die ik inmiddels al decennia voer, echt nergens toe leidt, dat de hele wereld aanneemt dat het volkomen normaal is om kinderen op … [Lees meer...] overSpellinggeweten
Ironie voor kinderen
Soms kun je pas goed leren hoe ingewikkeld iets is door te zien hoe kinderen het doen. Ironie herkennen bijvoorbeeld: iemand zegt iets, 'Schumann is mijn favoriete componist aller tijden', en je beseft meteen: hier klopt iets niet, hier is ironie aan de hand. Er wordt wel over geklaagd dat ironie niet meer begrepen wordt, overigens zonder dat er bij mijn weten ooit enig bewijs … [Lees meer...] overIronie voor kinderen
