Ik geef momenteel een cursus morfologie voor eerstejaars studenten in Nijmegen, en ik probeer daarbij iedere week een nieuw woord te vinden om te bespreken. Vorige week gebruikte ik daarvoor de website Taalbank waarop Ton den Boon om de paar dagen een opvallend nieuw woord plaatst, maar deze week kon ik gebruik maken van Jong Neerlandistiek. Die lieten de Amsterdamse student Anne Elenveld een schrijfwedstrijd winnen met een stuk over consentelligentie.
Dat is een volkomen nieuw woord. Een uur voordat Jong Neerlandistiek het plaatste was het op het ganse wereldwijde web in geen velden of wegen te bekennen:
Inmiddels vind je het natuurlijk wel met Google, maar alleen bij Jong Neerlandistiek. Hopelijk komen er snel duizenden pagina’s bij!
Ondertussen kon ik het gebruiken voor een eenvoudige oefening: wat denk je dat consentelligentie betekent? De meeste mensen zien niet alleen in dat het hier om een zelfstandig naamwoord gaat, waar je de voorzet. Niemand is geneigd om hier te denken dat ‘ik consentelligentie’ een normale zin is, of dat de zin ‘dit zijn consentintelligentieë ideeën’ iets zou kunnen betekenen. Zelfs raden de meeste mensen dat het begrip iets met consent en met intelligentie te maken heeft. Wat precies, dat valt zonder context niet te raden, maar dat een spreker van het Nederlands al deze conclusies zo snel trekt, is op zich al vrij verbazingwekkend.
Zoals het ook niet lastig is aan te voelen dat er een verschil is tussen consentintelligentie en consentelligentie, ook al heb je geen van beide woorden ooit gehoord. Het eerste is een wat analytischer begrip, dat één van de vormen van intelligentie beschrijft: je hebt emotionele intelligentie en consent-intelligentie. Het tweede is meer een apart begrip, iets dat echt op zichzelf staat.
Maar de echte verbazing kwam pas toen ik de opdracht – nog steeds voor het artikel van Anne op internet verscheen – voorlegde aan ChatGPT:
Met andere woorden: ChatGPT doet het op dit vlak niet slechter dan een mens! Ik vind dat, ook na anderhalf jaar ervaring met dit soort chatbots, toch weer heel verbazingwekkend. Ik dacht eigenlijk dat deze systemen woorden als kralen beschouwen en dan teksten als kettingen. Maar hier blijkt het systeem toch ook (onder meer) te herkennen dat het gaat om consent en intelligentie, ook al zit dat laatste woord helemaal niet in zijn geheel als het woord, en bovendien dat het hier gaat om een vorm van intelligentie die iets te maken heeft met consent, en niet een vorm van consent die iets te maken heeft met intelligentie.
Ik begrijp daar toch weer helemaal niets van. Het doet toch wel de vraag rijzen hoe lang het nog duurt voordat ook chatbots consentelligentie vertonen.
Het lijkt indrukwekkend maar ik denk dat je door de verrassing in de luren laat leggen.
Hoeveel woorden zijn er die eindigen op *[e]lligentie? Precies één, intelligentie. ChatGPT is goed om tikfoutjes uit je tekst te halen en zal waarschijnlijk meteen consent-intelligentie van jouw vraag hebben gemaakt.
Bedenk ook dat ChatGPT alles naar het Engels vertaalt, daar opzoek gaat naar een antwoord en dat weer terug naar het Nederlands vertaalt. En mijn gevoel zegt dat in het Engels taalgebied er heel veel over consent te vinden is, zeker op internet (een belangrijke bron voor OpenAI, laten we niet vergeten dat het zo goed als zeker is dat alle data illegaal verkregen en gebruikt is).
Kijk wat Merrian-Webster schrijft bij emotional intelligence:
the ability to recognize, understand, and deal skillfully with one’s own emotions and the emotions of others (as by regulating one’s emotions or by showing empathy and good judgment in social interactions)
En kijk dan wat ChatGPT schreef:
1. De eigenschap of het vermogen van een individu of een groep om effectief en empathisch toestemming te vragen en te verkrijgen in interpersoonlijke of sociale interacties, met een diep begrip van de dynamiek van macht, autonomie en respect.
Ik denk als je gaat zoeken op empathy je ook bij zulke zinnen zult uitkomen. Dat is wat er is gebeurd, consent, empathie en emotionele intelligentie zitten allemaal bij elkaar, daar haalt ChatGTP zijn kralen vandaan en die rijgt ie mooi aan elkaar zodat zelfs een hoogleraar in eerste instantie verrast is. Begrijpelijk, ik vond het ook mooi wat er staat. Maar het is niet zo bijzonder.
En een antwoord op je laatste vraag. Chatbots gaan nooit consentelligentie vertonen. Ze zoeken kraaltjes en rijgen die mooi aan elkaar. Het zijn LLM’s, large language models, belachelijke grote taalmodellen, er zit niks van intelligentie in. In Nijmegen lopen vast collega’s rond die je dit beter kunnen uitleggen.
Ik heb de afgelopen tijd ook gespeeld met ChatGPT, teksten en plaatjes laten maken. Erg leuk maar nu we steeds beter begrijpen wat de grote jongens (Microsoft, OpenAI, Google, Meta) gedaan hebben en hoe het werkt gebruik ik geen AGI-tool meer. Niet alleen is alle data illegaal verkregen, elke vraag en elk plaatje kost bakken met energie en water. Dit is speelgoed dat heel veel milieuschade oplevert en vandaar – in mijn ogen – beter niet gebruikt kan worden.