Waarom Toon Tellegen lezen? Wie het raadsel van stijl wil bestuderen in de Nederlandse literatuur, moet Toon Tellegen lezen: een schrijver met een heel divers oeuvre, waarvan je iedere pagina kunt herkennen als geschreven door Tellegen: of het nu proza of poëzie betreft, voor volwassenen of voor kinderen geschreven is, grappig is of ernstig. Je kunt dat allemaal trouwens … [Lees meer...] overVanuit de Tellegen-hemel
Familieberichtenaanhalingstekens
Intrigerend onderwerp voor een artikel, in het nieuwste nummer van het vakblad Linguistics: de tussen aanhalingstekens geplaatste namen: De onderzoekers vonden hun data in Duitse overlijdensadvertenties. Ik weet eigenlijk niet of de vorm bij ons ook in familieberichten wordt gevonden, maar hij is zeker herkenbaar. Je voelt meteen aan wat hij betekent. De vorm bestaat … [Lees meer...] overFamilieberichtenaanhalingstekens
Spreek kinderachtig tegen je baby
Het is weer eens bevestigd: de vreemde manier waarop ouders tegen hun baby praten – hoog stemmetje, slepend tempo – werkt. Een nieuw onderzoek toont aan dat er een correlatie is tussen hoe regelmatig jonge kinderen zo hoorden praten, hoe groter vijf jaar later hun woordenschat was, de lengte van de zinnen die ze maakten, en hun beheersing van sommige ongeschreven regels van het … [Lees meer...] overSpreek kinderachtig tegen je baby
Niet mogelijk of onmogelijk?
Buitenstaanders zien soms dingen die je zelf niet ziet. Alle reden dus om DutchNews.nl te lezen als je geïnteresseerd bent in Nederland. De columniste Molly Quell bijvoorbeeld, die deze week een verschil observeerde tussen niet mogelijk en onmogelijk. Volgens Van Dale is mogelijk 'kunnende gebeuren' en onmogelijk 'niet kunnende gebeuren', dus je zou verwachten dat niet mogelijk … [Lees meer...] overNiet mogelijk of onmogelijk?
Een PowerPoint-generatie
Wat me de laatste tijd begint op te vallen: hoe belangrijk PowerPoint aan het worden is in het onderwijs. Ik ben zelf eigenlijk iemand van het bord – van dikke krijtstrepen op mijn kleding – maar dat kun je je aan de universiteit geloof ik alleen nog permitteren als je wiskundige bent. Studenten willen het ook niet. Dit jaar word ik er iedere keer als ik twee dagen na het … [Lees meer...] overEen PowerPoint-generatie
We worden een eindje geduwd door Chineesche koelies
Een goede geleerde kan over ieder onderwerp iets interessants zeggen. Reizen naar (en door) Nederlands Indië bijvoorbeeld. Het is niet een onderwerp dat mij uit de slaap hield, maar Doris Jedamski en Rick Honings stelden er een heel boeiende bundel over samen. Het sterke van de bundel wordt beschreven in de ondertitel, Historical Perspectives and Literary Representations. … [Lees meer...] overWe worden een eindje geduwd door Chineesche koelies
Met de poppen spelen als taaldaad
Het hele lange weekeinde (gisteren was het 'studiedag') is de beste vriendin – pardon, de bie-ef-ef – van Nene bij ons thuis geweest, dus het was een vrolijke boel. Af en toe kon ik afluisteren wat ze bij het poppenhuis aan het doen waren: samen een verhaal maken. - En toen ging de baby huilen. 'Whaa, whaa.' - Ik ging haar eten geven. Het zou de moeite waard zijn … [Lees meer...] overMet de poppen spelen als taaldaad
‘maar jissis, dis so old school en so wit’
Waarom Antjie Krog lezen? De laatste regels van Antjie Krogs nieuwe bundel Plundering luiden: ek vysel soos ek wilen fok julle In de vertaling van Robert Dorsman en Jan van der Haar is dat: ik vijzel taal zoals ik wildus fok julle Helemaal aan het eind wordt er dus niet meer vertaald. Het laatste gedicht van de bundel is dan ook een verdediging van de … [Lees meer...] over‘maar jissis, dis so old school en so wit’
Iedereen (aan de universiteit) professor
Tot mijn vinkjes behoort dat ik door een bizarre speling van het lot absurd vroeg hoogleraar geworden ben: begin april gedenken we dat ik vijfentwintig jaar eerder mijn eerste oratie hield, aan de Universiteit van Amsterdam. Ik was toen postdoctoraal onderzoeker en ben nooit universitair docent of hoofddocent geweest. Ik denk daar weleens aan, bijvoorbeeld als er aan sommige … [Lees meer...] overIedereen (aan de universiteit) professor
Moord is slecht maar ik vind het niet erg
Het is inmiddels wel duidelijk dat je met willekeurig welke uitspraak evenveel over jezelf zegt als over de werkelijkheid. Wanneer ik bijvoorbeeld zeg 'Het regent buiten', vertel ik daarmee iets over het weer, maar ook iets over mezelf. Bijvoorbeeld dat ik ook zelf geloof dat het buiten regent. Ik kan natuurlijk wel liegen, maar normaliter vinden mensen het gek als iemand … [Lees meer...] overMoord is slecht maar ik vind het niet erg
Door de woorden heen
Taalkundigen voeren overal dezelfde strijd: de strijd om te laten zien dat taal niet alleen maar bestaat uit een verzameling betrekkelijk simpele regeltjes die heel veel mensen kennen omdat hun erover is verteld op de basisschool, maar dat het veel rijker en wonderlijker is dan dat, een eindeloze schatkamer om je leven in te dwalen. Dat de taalkundige geen verkrampte … [Lees meer...] overDoor de woorden heen
Ferguut in Italië
Soms krijg je een boek in handen waarbij je alleen maar kunt denken: wat een wonder dat dit bestaat, we hoeven onze hoop voor de mensheid nog niet helemaal op te geven. En zo las ik de afgelopen dagen de Italiaanse vertaling van de dertiende-eeuwse Arthurroman Ferguut door de Bolognese neerlandicus Davide Bertagnolli. Een boek waarin links het middelnederlands staat … [Lees meer...] overFerguut in Italië
Gedachte-algebra
De relatie tussen taal en denken is een van de klassieke problemen van de filosofie: bepaalt de taal het denken? Of is de relatie andersom? Een groep onderzoekers zette vorige week een nieuwe stap in deze discussie met een op internet gepubliceerd artikel over de 'gedacht-nalgebra' – een wiskundig systeem dat moet beschrijven hoe onze gedachten – van ons, mensen, niet sprekers … [Lees meer...] overGedachte-algebra
Ook heel persoonlijk naar mijzelf kijkend
Enthousiasme is misschien niet het eerste wat je verwacht van een boek over de retorische analyse van politiek taalgebruik. Maar de titel van Robbert Wigts boek over 'de overtuigende taal van Mark Rutte' heet Supergaaf, en het toont de premier in zijn kenmerkende schaterlach. Het is dan ook echt een boek dat het plezier laat zien in overtuigen. Dat komt door Rutte en het komt … [Lees meer...] overOok heel persoonlijk naar mijzelf kijkend
Wijsheid versus de hoedanigheid van wijs te zijn
Volgens Van Dale is een definitie van wijsheid: 'de hoedanigheid van wijs te zijn'. Waarschijnlijk hebben woordenboeken over de hele wereld zulke definities voor wisdom, sagesse, ਸਿਆਣਪ, мудрість. Maar er valt wel wat op af te dingen, zegt de Franse taalwetenschapper Friederike Moltmann in een recent artikel. Neem bijvoorbeeld het verschil tussen de volgende twee … [Lees meer...] overWijsheid versus de hoedanigheid van wijs te zijn
Het hoor van Rob de Wijk
Bijna een jaar duurt de oorlog in Oekraïne nu, geen dag is voorbijgegaan zonder moordpartijen in Europa, iets waarvan het moeilijk is om je er niet vanuit een aantal verschillende oogpunten naar te kijken. BNR, toch al een van de beste radiozenders van Nederland, heeft, heel lovenswaardig sinds het begin van de oorlog een dagelijkse podcast aan het fenomeen gewijd, waarin de … [Lees meer...] overHet hoor van Rob de Wijk
Breng de taal naar de sprekers
Het moet voor David Crystal een bijzonder gevoel zijn om te weten dat hij een pionier is geweest. Hij is nu 81 en zo'n veertig jaar geleden gaf hij zijn baan aan de Universiteit van Bangor eraan om 'onafhankelijk geleerde' te worden en vooral nog op te treden als wat we nu wetenschapscommunicator noemen voor de taalkunde. Meer dan honderd boeken schreef hij, talloos zijn zijn … [Lees meer...] overBreng de taal naar de sprekers
Het frequentste rijmwoord komt het eerst
Er is een probleem met bestaande rijmwoordenboeken: ze zijn symmetrisch, de zaken worden zo gepresenteerd dat als slaap op raap rijmt, dat dan ook raap op slaap rijmt. Die zaken liggen misschien iets ingewikkelder. In handboeken voor beginnende vormvaste dichters wordt wel gesteld dat de volgorde waarin je de rijmen presenteert er óók toe doet. Het tweede rijmpje is wat … [Lees meer...] overHet frequentste rijmwoord komt het eerst
Creaky voice en gender
Hoe iemand spreekt, is afhankelijk van diens plaats in de samenleving. Mensen in zogeheten 'hogere' klassen spreken anders dan mensen in 'lagere' klassen, jongeren spreken anders dan ouderen, en mannen spreken anders dan vrouwen. Die drie verschillen – klasse, leeftijd, gender – zijn de traditionele criteria waarnaar wordt gekeken in de taalkundige studie van taalvariatie, de … [Lees meer...] overCreaky voice en gender
Op de spellingtak
Beste John en Paul, Een van mijn heimelijke genoegens bestaat uit het luisteren naar jullie podcast John & Paul hebben woorden, waarin jullie wekelijks praten over taal. Hoewel jullie, geloof ik, nooit echt iets hebben verteld over jullie onderlinge verhouding, is duidelijk dat jullie allebei Nederlands doceren bij communicatie-opleidingen aan de Fontys-hogeschool in … [Lees meer...] overOp de spellingtak
Halen genderneutrale voornaamwoorden wel iets uit?
We maken wereldwijd momenteel een gigantisch interessant experiment mee: in heel veel landen en in heel veel talen wordt geprobeerd om de taal 'inclusiever' te maken, bijvoorbeeld door genderneutrale voornaamwoorden te introduceren: naast hij en zij komt ook een die of een hen te staan. Kan dat? Werkt dat? En maakt het de wereld uiteindelijk beter? In die discussie is nu een … [Lees meer...] overHalen genderneutrale voornaamwoorden wel iets uit?
Er bestaan geen goede of slechte schrijvers
Waarom Lamia Makaddam lezen? Is het volgende een Nederlands gedicht? Ik bedoel nu even niet: is het een gedicht, laten we dat aannemen, maar is het een Nederlands gedicht? Er bestaan geen goede of slechte schrijvers en er bestaan geen modernistische schrijvers of schrijvers van de oude school. Alleen lezers bestaan. Als je meer te weten wilt komen over wat er wordt … [Lees meer...] overEr bestaan geen goede of slechte schrijvers
Een ramp voor het onderwijs
De afgelopen weken heb ik met meerdere leraren zorgelijke gesprekken gevoerd over een onderwerp dat tot veel van de academische collega's nog niet lijkt te zijn doorgedrongen, terwijl het ons allen aangaat: er staat ons in het onderwijs een ramp te wachten. Of eigenlijk is die ramp zich al aan het voltrekken. Er zijn veel en veel te weinig neerlandici. Sommige … [Lees meer...] overEen ramp voor het onderwijs
Hesen zei tegen Ali dat ik boos ben op jou
Hoe werkt taal? Nog steeds is heel veel van wat we weten feitelijk gebaseerd op een klein aantal talen: Engels vooral, maar zeker ook Nederlands, en verder onder andere Frans, Italiaans, Hongaars, Japans, Chinees, en nog een aantal – een heel kleine steekproef uit de naar schatting zesduizend talen die er op de wereld zijn. Zeker, er verschijnen regelmatig studies die gebaseerd … [Lees meer...] overHesen zei tegen Ali dat ik boos ben op jou
Al die tijd klemde mijn wijnstok zich vast aan die muur
Wie zichzelf net na de Poëzieweek toch nog even een cadeau voor het leven wil schenken, moet vandaag nog Zo worden jaren tijd van Cees Nooteboom kopen, de bundeling van gedichten geschreven tussen 1955 en 2022 of, zoals het op het omslag staat, tussen '2022-1955'. Want alles gaat over de tijd, in dit dikke boek. In zijn voorwoordje lijkt de dichter zich vooral druk te maken … [Lees meer...] overAl die tijd klemde mijn wijnstok zich vast aan die muur
