Dialect en muziek, dat lijkt een beproefde combinatie, maar de relatie tussen beide is priller dan je denkt. In deze aflevering reist Marc van Oostendorp naar Drenthe, de achterhoek en Limburg. Van de grote drie iconen uit de dialectpop leert hij waarom zij succesvol zijn tot ver buiten de grenzen van hun dialectgebied. Met veel muziek, een legendarisch optreden in Paradiso en … [Lees meer...] overHet Dialectenbureau: Muziek en dialect
Is taal een systeem?
Ik zit nu ongeveer 35 jaar in de taalwetenschap, maar ik geloof niet dat ik een ingrijpende gebeurtenis heb meegemaakt zoals het verschijnen van ChatGPT en andere grote taalmodellen in het publieke domein. Tijd voor een video! … [Lees meer...] overIs taal een systeem?
heeft dat frequente fak-gebruik eigenlijk een functie?
Waarom gedichten van Erik Jan Hermans lezen? Poëzie is een autistisch genre. Volgens de website Autisme.nl bevat DSM-5 de volgende criteria voor autisme: problemen op het gebied van sociale communicatie en sociale interactie; beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten en over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels. Welnu, een … [Lees meer...] overheeft dat frequente fak-gebruik eigenlijk een functie?
Bescherm alleen het Limburgs?
Met uitzondering van het Engels zijn minderheidstalen niet populair in Nederland. Er zou nog best wat meer trots mogen zijn op alle talen die ons land rijk is, van het Sarnami via het Romanes tot en met het Limburgs, Maar de brief 'open brief aan het Limburgs parlement' die we gisteren op deze site publiceerden voor het Hoes veur 't Limburgs lijkt me niet de goede weg. De … [Lees meer...] overBescherm alleen het Limburgs?
Fries en vrij voor het toerisme
"Het besef van de waarde van het Fries ontstaat juist daar waar die waarde niet langer vanzelfsprekend wordt geacht", schrijft Goffe Jensma in zijn recente essaybundel Exit Fryslân. Het moderne idee van een Friese identiteit en de Friese taal en cultuur vindt volgens hem zijn oorsprong in een maatschappelijk trauma in de vroege negentiende eeuw. Belangrijk in dat trauma was dat … [Lees meer...] overFries en vrij voor het toerisme
Taalpolitiek in tijden van Kunstmatige Intelligentie
Taalpolitieke kwesties hebben mij altijd meer geïnteresseerd dan de gemiddelde mens: hoe stellen we vast in welke omstandigheden welke taal of talen gebruikt mogen of moeten worden? Moeten alle kinderen op het schoolplein altijd Nederlands praten? Welke talen moeten worden gesproken in het Europese Parlement om alles tegelijk efficiënt en democratisch te laten verlopen? Moeten … [Lees meer...] overTaalpolitiek in tijden van Kunstmatige Intelligentie
De mens is een intersubjectief dier
Wat is de relatie tussen taal en denken? Er zijn daarover ongeveer twee ideeën. De eerste is dat taal gedachten uit kan drukken: er zit iets in je hoofd dat je op de een of andere manier omzet in een verzameling instructies aan je tong en lippen, zodat je geluid produceert dat door een luisteraar gedecodeerd kan worden tot ongeveer dezelfde gedachte. De andere is dat je taal … [Lees meer...] overDe mens is een intersubjectief dier
Het dialectenbureau: Dialect en verzet
Het thema van de eerste aflevering is Verzet: van de Friezen die vechten voor een eigen taal, de jeugd in de Bijlmer die zich met straattaal afzet, tot Bennie Jolink die het woord 'boerenlul' heeft omarmd als geuzennaam en de kloof tussen stad en platteland al in 1981 constateerde. Maar wie goed luistert, ziet vooral veel overeenkomsten tussen deze dialectsprekers. De … [Lees meer...] overHet dialectenbureau: Dialect en verzet
Tot de huidige dag
De doodste van de Dode Drie is Gerard Reve. Waar de honderdste verjaardag van Willem Frederik Hermans onlangs groots werd gevierd, met maar liefst twee bijeenkomsten in de Nieuwe Kerk, en met een hele rij boeken en studies, en een afgeronde wetenschappelijke editie van het oeuvre, is het rondom de honderdste verjaardag van Reve tot nu toe vrijwel stil. Het oeuvre is nauwelijks … [Lees meer...] overTot de huidige dag
Klemtoon
Een kort college over klemtoon in het Nederlands. … [Lees meer...] overKlemtoon
Geen zorgen: nasynchronisatie-Nederlands
Sommige taalverandering is nog altijd lastig te betrappen. Met een dochter in huis die naar school gaat, hoor je natuurlijk af en toe dingen die je zelf nooit zou zeggen. "Geen zorgen", bijvoorbeeld. Ik begrijp wat er bedoeld wordt, het is ook in mijn Nederlands volkomen welgevormd, het is me enige tijd niet eens opgevallen. Maar ik zou altijd zeggen: "Maak je geen … [Lees meer...] overGeen zorgen: nasynchronisatie-Nederlands
De neerlandistiek blijft behouden
Verwarrend nieuws, gisteren, van het Hoger Onderwijs Persbureau (zoals overgenomen door de Amsterdamse universiteitskrant Folia): "voor de kleine talen Nederlands, Duits en Frans komen er landelijke bacheloropleidingen." Verderop in het stuk wordt het nog zwarter, omdat daar gerept wordt van het feit dat die landelijke bacheloropleidingen al per 2025 moeten beginnen. Anderhalf … [Lees meer...] overDe neerlandistiek blijft behouden
er valt spa rood op een kerncentrale
Waarom gedichten van Joost Oomen lezen? Sommige dichters lees je om ontroerd te raken, andere om te lachen, en nog weer andere om geraakt te worden door verheven gevoelens. Maar er zijn ook dichters die je leest omdat ze zorgen voor een voorjaarsschoonmaak in je hoofd. Weg met het spinrag en het getob! De ramen open zodat de zachte lentebries en het lichte lentelicht naar … [Lees meer...] overer valt spa rood op een kerncentrale
Leven in dienst van een genie
Bijna niets gunde Multatuli zijn vriendin Mimi Hamminck Schepel. Hij wilde niet dat ze aan het toneel ging of dat ze zelf een succesvol schrijver zou worden. Hij maakte zoveel ruzie met al haar beste vriendinnen dat ze zich steeds genoodzaakt zag de vriendschap op te zeggen. Toen ze een kind wilde adopteren, voelde ze dat ze dit achter zijn rug om te doen omdat ze anders … [Lees meer...] overLeven in dienst van een genie
Een manifest voor de humaniora
Een paar weken geleden hadden we in onze Nijmeegse afdeling Nederlandse Taal en Cultuur een discussie over de duurzaamheidsdoelstellingen. Dat komt zo: onze collega Edwin van Meerkerk heeft een subsidie gekregen om met alle opleidingen te praten over hoe we werk aan die doelstellingen in ons onderwijs kunnen verwerken. Er zijn redenen om dat niet te doen: een universitaire … [Lees meer...] overEen manifest voor de humaniora
Is het onbegrijpelijk? Het is te verstaan
Harry Mulisch over de poëzie van de jaren vijftig Aan een veelzijdig oeuvre als dat van Harry Mulisch blijken af en toe toch nog weer nieuwe kanten te ontdekken. En zo publiceerde het Artistiek Bureau in Groningen onlangs de poëzierecensies die de schrijver in de jaren vijftig maakte, voorafgegaan door een heel inzichtelijk voorwoord van Mulisch-kenner Marita Mathijsen. … [Lees meer...] overIs het onbegrijpelijk? Het is te verstaan
de voordelen van de elektrische bakfiets
Waarom gedichten van Gerda Blees lezen? "Je zou niet zeggen dat ik voor mijn taalbeheersing wordt geprezen", schrijft Gerda Blees in gedicht 33 van haar bundel Week. Het is een bundel die 41 gedichten lang is – zo lang als een zwangerschap, gemeten in weken. Dat het gedichten zijn, in Week, is in eerste instantie eigenlijk alleen duidelijk doordat er, behalve Week en … [Lees meer...] overde voordelen van de elektrische bakfiets
Pornografie in geleerde jas
Garrelt Verhoeven noemt zichzelf een boekenjutter, en hij lijkt me een hele goeie. Boekenjutters zijn niet actief op zoek naar bepaalde boeken, net dat éne exemplaar dat nog ontbreekt in hun verzameling, maar ze struinen de boekenkusten af – de antiquaren, de boekenmarkten, of zelfs Marktplaats – om precies dat ene boekje op te pakken waarnaar ze niet op zoek waren maar dat van … [Lees meer...] overPornografie in geleerde jas
Een internationaal boek met Nederlandse en Vlaamse hoofdrolspelers
Nu de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek onlangs een miljoen euro per jaar heeft toegezegd gekregen van de Nederlandse minister voor OCW, wil het bestuur misschien overwegen ergens een klein monumentje op te richten voor Henny Moolenburgh Ekkel. Het hoeft misschien niet meteen een bronzen tijdschrift te zijn – maar een tegeltje aan de wand van de nieuwe directeur is … [Lees meer...] overEen internationaal boek met Nederlandse en Vlaamse hoofdrolspelers
Welk wijf?
"Ik lees geen boeken van mensen aan wie ik een hekel had" zei Jo Daan (1910-2006) toen haar in een tv-uitzending ooit werd gevraagd naar haar oordeel over Het Bureau, de roman van J.J. Voskuil waarin zij werd geportretteerd als Dé Haan. In deel 2 van de verzamelde dagboeken van Voskuil, Captulatie, komt Jo Daan regelmatig voor. Vaak genoeg om te kunnen vaststellen dat … [Lees meer...] overWelk wijf?
Excuses voor het ongemak
Studenten zijn voor de gemiddelde hoogleraar natuurlijk het contact met de jeugd. En ik geloof dat ik onder studenten een nieuwe stap zie in de ontwikkeling van een Nederlandse uitdrukking: 'excuses voor het ongemak'. Het is, vermoed ik, een uitdrukking die in eerste instantie gebruikt is door dienstverlenende instanties die een bepaalde dienst niet konden verlenen. "Het … [Lees meer...] overExcuses voor het ongemak
Heb jij Knorrende beesten zien liggen?
De boektitel is in opmars. Vorig jaar werd de eerste Granate Prijs voor de beste titel van een dichtbundel gewonnen door Alles wat ik vergeet is mooi meegenomen van Hava Güveli. Nu is er ook wetenschappelijke aandacht, in het tijdschrift Language and Literature. Nooit eerder, schrijven de auteurs van dat nieuwe artikel, twee onderzoekers van de universiteit van Birmingham, … [Lees meer...] overHeb jij Knorrende beesten zien liggen?
Dankjewel, Raoul de Jong
Er is, schrijft Raoul de Jong in zijn boekenweekessay boekje Boto Banja, een 'genootschap' van 'dansende schrijvers', afkomstig uit Suriname, Jamaica, Amerika, Martinique, nakomelingen van slaafgemaakten. Schrijvers die zich elegant kleedden en ook inderdaad dansten; schrijvers die lang niet de bekendheid krijgen die ze verdienen, of beter gezegd: die wij, de lezers in Europa, … [Lees meer...] overDankjewel, Raoul de Jong
Naast de eend is er alleen, voor zover we weten, die vertrouwde haas
Ondanks de CPNB worden er nog steeds essays geschreven en hele goede. Sommige kun je zelfs gratis van het internet downloaden. De revolutie van de Vijftigers van Gert de Jager is er zo een, een essay zoals goede essays zijn: zoekend zonder onhelder te worden, persoonlijk zonder uit het oog te verliezen dat het om een onderwerp gaat. In De revolutie aan de Vijftigers keert De … [Lees meer...] overNaast de eend is er alleen, voor zover we weten, die vertrouwde haas
Susanne Täuber ontslagen: #AmINext
“If we ignore these power dynamics and that powerful people in the academy are actually benefitting from preventing meaningful change then we will keep racing to the bottom; and we will basically delegitimize the entire higher education section, because the research and knowledge that we produce is just not matching what is going on in society and the plurality of the people … [Lees meer...] overSusanne Täuber ontslagen: #AmINext
