• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De canon als natuurfenomeen

9 juni 2023 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

De canon volgens Claes

Paul Claes. Foto: Michiel Hendryckx (Wikipedia)

Paul Claes is een van de beste lezers van het Nederlandse taalgebied, maar ook een man die van stelligheid houdt. Dat blijkt nu weer uit zijn Canon van de Nederlandse poëzie. Dat boek bestaat uit 100 klassieke gedichten van de Nederlandse dichtkunst – van hebban olla tot aan geen geld / geen vuur / geen speed. “Deze bloemlezing is niet samengesteld door een commissie van deskundigen of door een al dan niet begenadigde bloemlezer,” schrijft hij in zijn inleiding, “maar door de rechtvaardigste van alle rechters: de tijd”.

De canon als natuurverschijnsel, iets dat als een koraalrif aangroeit in de tijd – weinig mensen zullen dat Claes nog nazeggen in een tijd waarin de canon toch vooral ook wordt gezien als iets wat in beweging is, die iedere generatie opnieuw samenstelt. Voor Claes is er als ik zijn inleiding goed begrijp wel een soort ’tijdgeest’ aan het werk – hij meldt bijvoorbeeld dat dichters uit vroegere perioden verbaasd zouden zijn dat wij vrijwel alleen nog belangstelling hebben voor hun lyriek en zoveel minder voor hun drama, epiek en didactiek – maar ook die tijdgeest lijkt hij te zien als een buitenpersoonlijk iets.

Vondel en Marsman

Deze manier van kijken heeft onherroepelijk tot gevolg dat Claes’ Canon van de Nederlandse poëzie zich niets aantrekt van de kritiek die er onder andere eind vorig jaar was op allerlei andere pogingen om tot een canon te komen. Diversiteit en inclusie – daar heeft Claes geen boodschap aan, de canon is volgens hem niet divers en hij doet geen pogingen om hem dan divers te maken. Je kunt een canon immers niet maken volgens hem. Er staan daarom, afhankelijk van hoe je telt, een stuk of 15 gedichten van vrouwen in Claes’ canon, en slechts één dichter is buiten Europa geboren (Hans Faverey).

Ik ben voldoende een kind van mijn tijd om dat te betreuren. Maar tegelijkertijd is het dwarse standpunt toch ook wel interessant. Niemand kan ontkennen dat er ook wel iets van waar is, dat er geen serieuze canon kan bestaan met allemaal onbekende gedichten, of zonder Vondel en Marsman. Er staat geen enkele ontdekking in de Canon, en dat betekent toch ook wel iets. Als de canon een natuurverschijnsel zou zijn, zou hij er ongeveer uitzien als de Canon van de Nederlandse poëzie.

Als je de canon wilt veranderen, moet je ook weten wat de canon is.

Blij

Natuurlijk, door die canon zo voor te stellen, reproduceer je hem, en zo verandert er nooit wat, en blijft de illusie van een Nederlandse literatuur die geschreven is door dode witte mannen in stand. Ik zou Claes’ boek daarom niet alleen aan een jongere geven, maar deze minstens plaatsen in een context van minder ‘canonieke’ maar daardoor soms wel interessantere werken. De mogelijkheden die we hebben om net wat ándere teksten door te geven zou ik toch wel ten volle exploiteren.

Die nieuwe canon zou dan ook wel weer becommentarieerd moeten worden door Claes, want hij is een briljant lezer, misschien omdat hij zo’n diep respect heeft voor de traditie. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de soepele hertalingen die hij maakt van de oudste teksten (Hadewijch, Lied V: ‘De vogels treuren in dit jaargetijde / dat moet het edele hart vermijden / dat om de liefde pijn wil lijden / Het moet alles weten en verstaan / zoet en wreed, / lief en leed, / want om de liefde wordt gedaan’) of om zijn fraaie analyses: in het gedicht Ick sach mijn Nimphe van Jan van der Noot wijst hij de volgende symmetrie aan:

De canon van de Nederlandse poëzie moet denk ik anders. Maar ik ben maar wat blij dat het boek van Claes er is.

Paul Claes. Canon van de Nederlandse poëzie. Gent: Poëziecentrum, 2023. Bestelinformatie

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: canon, letterkunde, Paul Claes

Lees Interacties

Reacties

  1. Jona Lendering zegt

    9 juni 2023 om 20:05

    Okido, besteld. En ik zal het ook lezen.

    En ik wil een keer opmerken (bij dezen) dat ik nog nooit spijt heb gehad van het lezen van de boeken die ik dankzij Neerlandistiek leer kennen.

    Beantwoorden
  2. Jan Uyttendaele zegt

    10 juni 2023 om 11:50

    Het zou mooi zijn als de canon een weerspiegeling zou zijn van de diversiteit en de inclusie van de huidige maatschappij: met dezelfde verschillen in sekse, huidskleur, leeftijd, opleiding, culturele achtergrond, seksuele voorkeur enz. Maar helaas is de Nederlandse literatuur in het verleden vooral een tijdverdrijf geweest voor ‘fijne luiden’ en ‘blanke mannen’. Wie dat niet kan accepteren, doet de geschiedenis gewoon geweld aan. Het is de verdienste van Paul Claes dat hij zich, ondanks de maatschappelijke druk, daartoe niet heeft laten verleiden.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d