Waarom de poëzie van Esther Jansma lezen? Εen van de eigenaardigheden van moderne poëzierecensies is dat ze meestal geheel en al bestaan uit uitleg: deze beeldspraak betekent dit, de dichter heeft die en die vorm gekozen vanwege dat. Mij verbaast dat altijd een beetje. Voor zover een recensie bedoeld is om lezers te informeren of ze iets wel of niet moeten kopen, is het … [Lees meer...] overMoet ik soms mijn onderbroek laten zakken?
De kraters van hun vaderland
Waarom Aleksandr Poesjkin lezen? Aleksandr Poesjkin was een nationalist, 'pan-Slavistische kolonialist' en 'een voorloper van Nikita Michalkov, de pro-Poetin regisseur'. Dat schreef de slavist Arie van der Ent, die in Oekraïne woont, een paar maanden geleden in een ingezonden brief in NRC. Moet je het werk van zo iemand in deze tijden wel lezen? Kun je er wel van … [Lees meer...] overDe kraters van hun vaderland
Is gebarentaal aangeboren?
Dat gebarentalen volwaardige talen zijn – ik geloof niet dat er nog iemand is die het daar niet mee eens is. Moedertaalgebaarders kunnen alles zeggen wat ze willen zeggen, en ze doen dat op manieren die in alle opzichten lijken op die van moedertaalsprekers van een willekeurige taal. Ook de delen van de hersenen die ze daarbij gebruiken zijn dezelfde als mensen gebruiken voor … [Lees meer...] overIs gebarentaal aangeboren?
Het belang van het laatste woord
Eergisteren kwam Eugen Rochko, de maker van het socialemediaplatform Mastodon met een voor sommigen schokkend bericht: hij zou overwegen om een functie voor 'quote posten' te maken omdat mensen erom vroegen. Het bericht kwam een paar dagen nadat de Zweedse activiste Greta Thunberg op een ander socialemediaplatform, Twitter, een nu al beroemde 'quote post' had geplaatst. op … [Lees meer...] overHet belang van het laatste woord
Jan
Ongeveer zes jaar heeft Jan Renkema op deze plaats zijn Verwarwoordenboek gevuld. Hij houdt er vandaag, met aflevering 300, mee op. Hij heeft beloofd dat hij nog nieuwe stukken voor ons zal schrijven, dus het is helemaal geen afscheid – maar wel aanleiding voor mij om eens wat aardigs over hem te zeggen. Want in zekere zin begon de samenwerking met Jan op een heel bijzondere … [Lees meer...] overJan
De ‘liefdesboekjes’ redden zich ook wel zonder Kees ’t Hart
"Verwarring en onzekerheid, 'angst' en verlangen." Dat zijn volgens Kees 't Hart de ingrediënten voor wat hij 'liefdesromans' noemt, het soort boeken dat in Nederland onder andere verschijnt in de Bouquetreeks. In zijn boek Pleidooi voor pulp houdt 't Hart een, eh, pleidooi voor zulke boekjes. Hij wil dat ze serieus genomen worden, dat ze in de boekwinkel verschijnen, dat … [Lees meer...] overDe ‘liefdesboekjes’ redden zich ook wel zonder Kees ’t Hart
Ik zie mijn medemensen op gevaarlijke dwaalwegen rondzwerven
Als de wereld redelijk zou zijn, zou Dirck Volckertsz Coornhert gelden als één van de grootste Nederlanders die ooit heeft geleefd. Hij was een man van vele talenten – hij was onder veel meer dichter, graficus, notaris, politicus, musicus en een niet onverdienstelijk schermer – en hij zette die talenten in voor de goede zaak: een streven naar een betere wereld, waarin alle … [Lees meer...] overIk zie mijn medemensen op gevaarlijke dwaalwegen rondzwerven
Chatbot kan niet langzaam denken
Het menselijk gedruis over tekst producerende kunstmatige intelligentie zal nog wel even voortduren. ChatGPT hielp me begin deze maand een artikel schrijven dat volgens sommigen behoorde tot het beste dat ik ooit schreef. Sindsdien ben ik ermee blijven experimenteren – vaak nog verbaasd over wat het systeem ineens bleek te kunnen bedenken, maar gaandeweg toch ook steeds meer … [Lees meer...] overChatbot kan niet langzaam denken
Is de neerlandistiek divers genoeg?
In een aantal opzichten lijkt de wind, na jaren storm en averij, de laatste tijd wat te draaien voor de neerlandistiek. Bijna alle opleidingen mochten dit jaar meer studenten verwelkomen; het zijn er nog net niet genoeg, maar als de trend zich doorzet, is dat over een aantal jaren wel het geval. De Nederlandse overheid bleek bereid te investeren in de Nederlandse universitaire … [Lees meer...] overIs de neerlandistiek divers genoeg?
22 stukken uit ’22
De keuze van de hoofdredactie van Neerlandistiek Het jaar is nog niet ten einde, maar we hebben dit jaar bijna 2500 stukken gepubliceerd – aankondigingen van evenementen en nieuwe boeken, overlijdensberichten, vacatures en artikelen over een palet van onderwerpen dat weer net wat bonter is dan dat van vorig jaar – en daarmee de bontheid van het vak nog wat beter … [Lees meer...] over22 stukken uit ’22
de raamkozijnen van de bovenste verdieping
Onder beschaafde poëzielezers hoor je de vraag geloof ik niet te stellen, maar buiten die kringen zijn er nog altijd toch heel ontwikkelde mensen die zich bij moderne – dat wil zeggen in de afgelopen eeuw geschreven – gedichten de vraag te stellen: is dit nog wel een gedicht? Je zou zelfs kunnen zeggen dat het een definitie is van moderne gedichten: een gedicht is een tekst … [Lees meer...] overde raamkozijnen van de bovenste verdieping
Een sociaal netwerk voor neerlandici
Voor mij was de overname van Twitter door Elon Musk een zegen. Ik ben al heel lang geïnteresseerd in wat we tegenwoordig sociale media noemen – manieren waarop we via het internet met elkaar verbonden kan zijn, van mens tot mens, en je ervaringen kunt delen met anderen. Het oude mediamodel waarin sommigen zenden en de rest in het donker publiek zit te zijn kan zo worden … [Lees meer...] overEen sociaal netwerk voor neerlandici
Hoger opgeleiden hechten meer aan eenvoudige teksten
Er is de laatste jaren af en toe nogal wat te doen over eenvoudige teksten. Afgelopen maandag ging het daar ook over tijdens een college voor de eerstejaars die hun eerste onderzoekjes moesten presenteren. Een van hen is bezig met de vraag of het voor de overheid nu verstandig is om teksten te schrijven in een zogeheten 'B1-niveau', en toen kwam mijn collega Wilbert Spooren … [Lees meer...] overHoger opgeleiden hechten meer aan eenvoudige teksten
Spelletjesdiminutief
We zijn in ons gezin nu ongeveer op het punt gekomen dat de negenjarige aan tafel soms groter inzicht heeft in de structuur van de taal dan de twee aanwezige hoogleraren taalwetenschap. Het kwam zo: het favoriete spel van mij en de negenjarige is tegenwoordig schooltje, vooral sinds we hebben ontdekt dat we allebei licht opstandige leerlingen kunnen zijn die propjes gooien … [Lees meer...] overSpelletjesdiminutief
Ben je betoeterd?
De juf van groep vijf vraagt aan kinderen die iets doen wat volgens haar over de schreef gaat: 'Ben je betoeterd?' Mijn dochter kwam er daardoor nu ook mij thuis, en informeert nu ook regelmatig naar mijn staat van betoeterdheid. Ik vind dat vreemd. Voor mijn taalgevoel kun je de vraag naar het betoeterd zijn eigenlijk niet stellen zonder graadaanduiding: 'ben je nu helemaal … [Lees meer...] overBen je betoeterd?
Frankrijk heeft op een stomme manier zelfmoord gepleegd
Als je denkt dat het in het Nederlandse taalgebied erg is, dan is er gelukkig altijd nog Frankrijk. Ook bij ons heb je af en toe mensen die totaal ongeïnformeerd jammeren over de taal, maar in Frankrijk is het moeilijk om iemand te vinden die zich in het publieke debat over taal begeeft en die er ook daadwerkelijk wat van begrijpt.In plaats daarvan verschijnen er boeken als … [Lees meer...] overFrankrijk heeft op een stomme manier zelfmoord gepleegd
Niet spreken om begrepen te worden, maar spreken om te zijn
Taal is een centraal onderwerp in het huidige maatschappelijke debat. Hoe benoemen we minderheidsgroepen? Hoe gaan we met elkaar om? Hoe laten we mensen aan het woord die nog niet veel aan het woord komen? De Duitse schrijfster Kübra Gümüşay laat een heel waardevol geluid horen in dat debat in haar boek Spreken en zijn. Ik vind dat het beste boek dat ik las over dit … [Lees meer...] overNiet spreken om begrepen te worden, maar spreken om te zijn
Hebben films een grammatica?
Hebben films een grammatica? Wel volgens Dorit Abusch en Mats Rooth. In een nieuw artikel in het tijdschrift Linguistics & Philosophy leggen ze een klein stukje van die grammatica uit, en ze laten zien dat er overenkomsten zijn met de manier waarop in zinnen betekenis wordt gegeven. Het gaat over sequenties als de bovenstaande. Ze komen zowel in films als in … [Lees meer...] overHebben films een grammatica?
Bas Jongenelen over de duivel
Bas Jongenelen schreef een boek over de duivel in de Nederlandse literatuur. Wie is de duivel? Wat maakt hem tot zo'n aantrekkelijk personage, en wat veranderde in zijn aandeel in de literatuur sinds de middeleeuwen? Er is ook een podcast-versie van dit gesprek. … [Lees meer...] overBas Jongenelen over de duivel
Een verzameling plankjes
Waarom Ingmar Heytze lezen Met wat geluk, de nieuwste bundel van Ingmar Heytze, gaat over grote thema's van dood en leven. De bundel is opgedragen aan Heytzes vader, dit jaar op 90-jarige leeftijd overleden. Een aantal gedichten zijn aan hem en zijn dood gewijd, zoals hier ook verschillende coronagedichten in zijn opgenomen. Hartverscheurend worden zulke gebeurtenissen bij … [Lees meer...] overEen verzameling plankjes
Waar lezen we?
Lezen is niet alleen een van de leukste dingen die je brein kan doen, het is ook enorm ingewikkeld. Van alles en nog wat komt erbij kijken: begrip van de taal, manieren om bij te houden waar je precies bent in een verhaal of een betoog, je stelt je misschien visueel voor wat je ziet, je reageert emotioneel en wat al niet. Maar daarbij is lezen uiteindelijk ook nog een vorm … [Lees meer...] overWaar lezen we?
De wiskundige eenvoud van menselijke taal
Als ik helemaal alleen op de wereld was, zou ik dan nog taalkundige zijn? Het wordt dan natuurlijk minder gemakkelijk om nieuwe observaties te leren, en sommige takken van het vak verloren hun maatschappelijk belang, eenvoudigweg omdat ik in mijn eentje de maatschappij zou zijn. Stukjes voor Neerlandistiek schrijven zou ik om soortgelijke redenen na een tijdje waarschijnlijk … [Lees meer...] overDe wiskundige eenvoud van menselijke taal
vol dringend aangevraagde bakjes onvermogen
Waarom gedichten van Joke van Leeuwen lezen? Ik kan nu al uitzien naar een studie van het gehele werk van Joke van Leeuwen, hoewel bij mijn weten nog niemand begonnen is aan zo'n studie en dat werk trouwens ook hopelijk nog lang niet klaar is. Haar nieuwste bundel heet Aan tafels – eerder schreef Mathijs Sanders er al dit over, maar er kan niet genoeg over worden … [Lees meer...] overvol dringend aangevraagde bakjes onvermogen
‘Morgen kun jij aan mijn baas niet zomaar een uitbrander geven’
Hoe efficiënt is taal? In sommige opzichten niet zo heel erg efficiënt. Wanneer je een willekeurig woord uitspreekt, kan de luisteraar vaak al na een paar klanken raden wat er gezegd gaat worden, en toch spreekt de gemiddelde spreker dan nog even door. Dat is strikt genomen verspilling van de moeite: bewegingen van tong en lippen die de boodschap niet verder hoeven uit te … [Lees meer...] over‘Morgen kun jij aan mijn baas niet zomaar een uitbrander geven’
Een niet te vergeten schrijfster
Mirjam van Hengel heeft een hekel aan de term 'vergeten schrijfster' – door wie zijn die schrijvers dan precies vergeten? Een schrijver is er toch nog altijd – zeker als het werk af en toe wordt heruitgegeven? Toch heeft ze tijdens het schrijven van haar boek Dola voortdurend aan iedereen moeten uitleggen wie Dola de Jong ook weer was. Verschillende keren is De Jong al … [Lees meer...] overEen niet te vergeten schrijfster
