Er zijn gelegenheidsgedichten die expliciet de gelegenheid noemen die zij verdichten ('Nu wij hier samen zijn vergaard / rond tante Tiny's 80e verjaardagstaart') en er zijn gedichten die de gelegenheid onbenoemd laten. Het zal mij benieuwen hoe iemand het nieuwste gedicht van Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja interpreteert die niet weet dat het op 31 januari 2020 … [Lees meer...] overEen toerist begint dronken tegen de eigenaar
Hersengolven en taal
De zogeheten hersengolven werken onder andere als een interne klok – en zijn daarom heel belangrijk voor het verwerken van taal. Een belangrijke puls in het gedeelte van het brein dat geluid verwerkt blijkt vrij precies te corresponderen met de lengte van lettergrepen in gewone spraak. Omdat hersengolven zich ook nog eens kunnen aanpassen aan externe stimuli, is spraak dus een … [Lees meer...] overHersengolven en taal
Myn laatste eten was een door honden bepist stuk zwart brood geweest.
De Multatulileescursus (69) - Je zou de loopbaan van Multatuli kunnen beschrijven als een helling naar een steeds grotere afkeer van het schrijven. - Hoe bedoel je dat? … [Lees meer...] overMyn laatste eten was een door honden bepist stuk zwart brood geweest.
Een Nederlands accent is zo slecht nog niet
Wat je ook weleens hoort: dat Nederlanders veel minder goed Engels spreken dat ze zelf denken. Dat vooral moedertaalsprekers ons uitlachen, met ons rare accent. Vooral politici krijgen het voor hun kiezen: wie herinnert zich niet hoe genant Mark Rutte was toen hij de toenmalige president Obama in Amsterdam ontving. Zij het dat Obama zelf het mogelijk helemaal niet zo … [Lees meer...] overEen Nederlands accent is zo slecht nog niet
Hoe je hersenen praten
Praten en luisteren blijken in onze hersenen zeer nauw aan elkaar verbonden te zijn; zozeer dat mensen bij wie de koppeling tussen die twee ontbreekt, bijvoorbeeld na een hersenbloeding, niet meer verstaanbaar kunnen praten, al kunnen ze nog wel alles verstaan en kunnen ze op zich ook nog wel articuleren. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes … [Lees meer...] overHoe je hersenen praten
Namen en kwantoren
Dichter des vaderlands (7) Een van de lastige taken van een Dichter des Vaderlands, of van een stadsdichter of een dichter van een middelbare school is dat je betekenis moet geven aan volkomen betekenisloze gebeurtenissen: rampen, de dood van een beroemdheid, oorlog. Het allermoeilijkst is dan misschien als je gevraagd wordt om te proberen betekenis te geven aan de … [Lees meer...] overNamen en kwantoren
Idiomen voor anderstaligen
Dat een taal vol idiomen zit, dat je heel veel uitdrukkingen die mensen gebruiken niet letterlijk moet nemen, heb je als moedertaalspreker van zo'n taal vaak niet eens in de gaten. En als anderstalige trap je er dan in. Ja, erin trappen, dat hadden jullie in de vorige alinea misschien nog wel herkend als idioom. Maar in de gaten hebben ook? … [Lees meer...] overIdiomen voor anderstaligen
De stem van een dode Egyptenaar
Ik ben altijd zo enthousiast over allerlei onderzoek, gebeurt er nu echt niets waarvan ook ik me verwilderd afvraag: waarom moest dat nu onderzocht worden? Ja, natuurlijk. Het onderzoek bijvoorbeeld naar de stem van de drieduizend jaar geleden overleden Egyptische priester Nesjamoen dat Nature vorige week plaatste. (Ik werd erop gewezen door de onversaagde oudheidkundige … [Lees meer...] overDe stem van een dode Egyptenaar
Hoe je hersenen luisteren
Een hersengebied lijkt heel actief bij het luisteren: een kwab achter je slaap. Het ontleedt de spraakklanken in aspecten van hoe die klanken worden gemaakt. Het hersenonderzoek lijkt hierin overeen te stemmen met de traditionele taalwetenschap dat dezelfde ontleding ontdekte. Goed nieuws voor iedereen! Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overHoe je hersenen luisteren
A wife-beater, gambler and drunkard
De Multatulileescursus (68) - We zouden nu bijna aan het einde van onze leescursus moeten zijn, toch? Over iets meer dan een maand vieren we de tweehonderdste geboortedag van Multatuli. - Maar we hebben nog zoveel te lezen! Zelfs als we nu de Volledige Werken snel zouden lezen, haalden we het net niet: er liggen nog vijf delen te wachten. En dat nog even los van alles … [Lees meer...] overA wife-beater, gambler and drunkard
Studenten anoniem laten reageren: goed idee
Het tentamenseizoen is inmiddels alweer een paar weken onderweg, en ik kan nu wel zeggen dat ik heel gelukkig ben met een keuze die ik aan het begin heb gemaakt: een mogelijkheid openen waarop studenten anoniem feedback kunnen geven op mijn colleges (hier). Nu kunnen studenten dat geloof ik overal al veel langer, maar dan aan het eind van de cursus. In een evaluatie mogen … [Lees meer...] overStudenten anoniem laten reageren: goed idee
ProRail vernieuwt
Volgens de meeste naslagwerken is vernieuwen een overgankelijk werkwoord: iemand vernieuwt iets. De laatste jaren komt er een nieuw gebruik bij, constateert Gea Dreschler van de Vrije Universiteit in een artikel in Linguistics in the Netherlands. De laatste decennia tref je ineens koppen aan als de volgende, waarin het werkwoord onovergankelijk wordt gebruikt: Centrum Zeist … [Lees meer...] overProRail vernieuwt
Computers nog niet goed met taal?
Alles overziend concluderen sommige onderzoekers dat er nog teleurstellend weinig eenheid is tussen onderzoekers die proberen op de computer de manier te modelleren waarop mensen van taal gebruiken. Is die teleurstelling terecht? Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overComputers nog niet goed met taal?
Bepaalt je taal je emotie?
Waarover hebben we het als we het over emoties hebben? Dat valt nauwelijks te zeggen. Wie als kind leert wat een poes is, kan door een volwassene in de buurt tenminste nog worden gewezen op een aantal geslaagde voorbeelden van poezen. Maar je kent als mens alleen je eigen gevoelens: hoe weet je dan dat het liefde is dat je voelt, of woede, of eenzaamheid? … [Lees meer...] overBepaalt je taal je emotie?
Eruditie is niet ouderwets
De klassieke retorica heeft een universele pretentie: volg haar regels en je zult je gehoor overtuigen, in welke eeuw en in welke stad dat gehoor ook leeft. Maar sinds we geluid en beeld kunnen opslaan, weten we dat waarschijnlijk niet werkt. De toespraken van Hitler en Mussolini zien er helemaal niet meer meeslepend uit, maar een beetje belachelijk. We weten niet hoe wij … [Lees meer...] overEruditie is niet ouderwets
Schrijvende computers
Computers kunnen inmiddels over sommige onderwerpen best een aardig tekstje schrijven. Het probleem is alleen dat ze zo saai zijn. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overSchrijvende computers
’n Boek is oprecht en ’n mensch niet
De Multatulileescursus (67) - We zijn met dit deel 20 van de Volledige Werken toch wel echt in de periode Hans van den Bergh en Berry Dongelmans beland, die de redactie hadden overgenomen na de dood van Stuiveling. - Huh? … [Lees meer...] over’n Boek is oprecht en ’n mensch niet
Haaj!
Nene leert Nederlands Nene is sinds kort zes jaar oud en sinds dit voorjaar is ze in Nederland. Ze spreekt Nederlands, al is het misschien nog niet op het niveau, en ze lijkt te begrijpen dat dit niet altijd het geval was. Aan haar moeder vroeg ze onlangs: waarom praatte ik vroeger anders? De meeste Hongaarse woorden die we toen herhaalde, kende ze nog wel. … [Lees meer...] overHaaj!
Woorden in je kop
Je kunt een driemensionele kaart maken van welke woorden in teksten bij elkaar in de buurt staan. Je kunt ook een driemensionele kaart maken van de manier waarop woorden in de hersenen zitten. Die kaarten lijken op elkaar! Dat betekent dat we er misschien iets van begrijpen. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overWoorden in je kop
Hoe kinderen door de politie worden verhoord
Sommig taalkundig onderzoek zou ik nooit kunnen uitvoeren. Dat van Guusje Jol, die vandaag promoveert in Nijmegen, is een voorbeeld. Ik vond het al lastig om het te lezen. Dat laatste kwam door het onderwerp: politieverhoren van kinderen die getuige (en vaak ook slachtoffer) zijn in een zedezaak. Dat ik het ook niet zou kunnen uitvoeren, komt daarnaast doordat Jol zulk knap … [Lees meer...] overHoe kinderen door de politie worden verhoord
‘We should be very grateful that we can work in this university’
Iemand is woedend in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken "Ik ben woedend!" siste Marie tegen Maribella. "I am outraged", corrigeerde Wouter. "We only talk English in this meeting according to university regulations." (Marie was an associate professor specializing in the history of Dutch studies until 1800; Maribella was the endowed Arie de Jager … [Lees meer...] over‘We should be very grateful that we can work in this university’
Opnieuw Robert
Hoe zit het nu met Robert? Vorige week schreef ik daar hier een stukje over, maar volkomen ten onrechte vergat ik daarbij de historische taalkunde. Gelukkig wees Cor van Bree, de mens geworden historische taalkunde van het Nederlands daarop, met een verwijzing zelfs naar de relevante paragraaf in zijn meesterlijke Leerboek voor de historische grammatica. Het Nederlands heeft … [Lees meer...] overOpnieuw Robert
Computers en betekenis
Wat betekent het woord boom? Volgens een bepaalde manier van kijken wordt die betekenis bepaald door alle contexten waarin het woord boom voorkomt. Die manier van kijken blijkt goed werkbaar te maken voor een computer en geeft potentieel een scherp beeld van wat de betekenis eigenlijk is. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overComputers en betekenis
By elke aanraking met vreemden moet ik me geweld aandoen
De Multatulileescursus (66) - Het gekke is: we hebben nu de afgelopen weken twee perioden mee mogen lezen waarin Multatuli door Nederland toerde met ';voordrachten', namelijk in 1878 en 1879. Aantekeningen die hij maakte voor die lezingen zijn de revue gepasseerd, recensies, reacties op recensies, brieven die hij zelf schreef over die 'voordrachten', maar ik kan niet … [Lees meer...] overBy elke aanraking met vreemden moet ik me geweld aandoen
De kortste klank van het Nederlands
Als een groot geleerde overlijdt, laat hij of zij altijd een onvoltooid werk achter. Dat kan niet anders, want nog nooit is er een onderwerp geweest dat in alle opzichten voldoende onderzocht is. Het gat dat Johan Taeldeman twee jaar geleden naliet, heette de sjwa, de 'toonloze e' aan het eind van bede, In de grote Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten was het … [Lees meer...] overDe kortste klank van het Nederlands
