De journalist van Trouw die me er vorige week kort over interviewde, deed heel geheimzinnig over het rapport van het Sociaal-Cultureel Planbureau over de Nederlandse identiteit: hij kon er niet teveel over vertellen, maar er zou wel instaan dat taal door Nederlanders héél belangrijk werd gevonden. En of dat dan niet strijdig was met het feit dat Nederlanders zoveel Engelse … [Lees meer...] overDe verbondenheid van Nederlanders met hun taal
De klank van woorden in je hoofd
Ergens in ons hoofd zit verborgen dat we de viervoetige beste vriend van de mens aanduiden met hond: een bepaalde klankvorm die ruwweg begint met een geruis in de keel en eindigt met een tikje van de tong tegen de corona achter de tanden. Maar hoe zit die klankvorm precies in ons hoofd opgeslagen? Daarover gaat een interessant proefschrift, dat vandaag in Nijmegen verdedigd … [Lees meer...] overDe klank van woorden in je hoofd
Woont in Maastricht een rijkere Dagobert Duck dan in Delft?
Om het allemaal nog erger te maken hield Rob Jetten gisteren een toespraak voor het Interuniversitair Studenten Overleg. Rob Jetten, de tijdelijke leider van D66 – de partij die de verkiezingen inging als 'onderwijspartij' en in dat kader een minister van onderwijs heeft aangesteld die volgens sommige schattingen verantwoordelijk gaat worden voor het ontslag van ongeveer 2000 … [Lees meer...] overWoont in Maastricht een rijkere Dagobert Duck dan in Delft?
Allemaal leven we in de strooi
Er zijn maar liefst twee bundels tegelijk verschenen van de dichter Martijn Benders! Ik bespreek ze allebei door er een gedicht uit te nemen, dat ik voor de gelegenheid uit mijn hoofd heb geleerd. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overAllemaal leven we in de strooi
En weer gaat het geld naar de multinationals en niet naar de samenleving
Iemand – ik weet helaas zijn naam niet – zei het heel treffend, afgelopen vrijdag tijdens de bijeenkomst van WO in Actie: de huidige plannen laten wéér zien hoe dit kabinet vooral geïnteresseerd is in multinationals en nauwelijks in de toekomst van de eigen samenleving. Iedereen begint er langzamerhand genoeg van te krijgen, de manier waarop stelselmatig zulke bedrijven … [Lees meer...] overEn weer gaat het geld naar de multinationals en niet naar de samenleving
Heb je dat ook wel dat ge geen baas zijt over uw geschrijf?
De Multatulileesursus (37) Door Marc van Oostendorp - Iedereen heeft altijd maar zijn mond vol over de cultuur, heden ten dage, maar niemand neemt ooit de moeite uit te leggen wat dat precies is. - Mensen, allemaal stil! Hier gaat iemand een definitie geven van cultuur! - Een levende cultuur lijkt mij een voortdurende conversatie met steeds nieuwe deelnemers. Het … [Lees meer...] overHeb je dat ook wel dat ge geen baas zijt over uw geschrijf?
Voor kinderen doen we meer ons best op onze /t/
Door Marc van Oostendorp Dat mensen anders praten tegen kleine kinderen – ik schrijf er de laatste tijd wel vaker over, want het lijkt ineens een onderwerp te zijn geworden in de literatuur. Want wat zijn de verschillen precies en hoe verklaren we ze? Een duidelijke functie van dat anders praten is dat het in veel opzichten duidelijker is. Mensen praten zodra hun … [Lees meer...] overVoor kinderen doen we meer ons best op onze /t/
Een mooie mengelmoes
Door Nicoline van der Sijs en Marc van Oostendorp Een mooie mengelmoes was dit jaar het nieuwjaarsgeschenk van het Meertens Instituut. Het was ook beperkt in de handel. Omdat die oplage nu is uitgeput, geven we het boekje hierbij vrij als pdf. Taal was belangrijk in de Gouden Eeuw. Schrijvers, dichters, taalgeleerden en journalisten legden zelfbewust de basis voor wat … [Lees meer...] overEen mooie mengelmoes
Zit denken in ons hoofd of in de wereld om ons heen?
Het is natuurlijk altijd fijn als iemand dingen schrijft als 'daar hebben Marc en Chomsky natuurlijk volledig gelijk in', zoals Lucas Seuren gisteren deed. Het is dan wel een beetje jammer als dat gelijk blijkt te bestaan uit een bewering die ik niet geloof: 'taal zit in ons hoofd'. In zijn stukje beschrijft Lucas welsprekend hoe je taal kunt zien als enerzijds iets … [Lees meer...] overZit denken in ons hoofd of in de wereld om ons heen?
De vertilburgisering van de wetenschap
Mijn leven is getekend doordat ik een groot deel van mijn studietijd (eind jaren tachtig) en mijn hele promotietijd (begin jaren negentig) heb doorgebracht aan Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant. Ik zie ik het academisch bedrijf nog vaak door een Tilburgse bril. En dat maakt me soms een beetje angstig. Het was een curieuze faculteit – ik spreek … [Lees meer...] overDe vertilburgisering van de wetenschap
Syntaxis als een strijd tussen fetisjisten en solipsisten
Door Marc van Oostendorp Het kan controversieel zijn om in geleerde kring iets te beweren wat buiten die geleerde kring de meeste mensen denken. Wij deskundigen hebben jarenlang geduldig aan de buurvrouw uitgelegd dat het zó niet zit, en dan komt er ineens alsnog een collega met zó. De laatste jaren komt de Britse taalkundige Geoffrey Pullum met een dergelijk standpunt … [Lees meer...] overSyntaxis als een strijd tussen fetisjisten en solipsisten
Geen zin in een leuk stukje
Ja, ik schrijf altijd van die leuke stukjes over interessant nieuw of minder nieuw neerlandistisch onderzoek, of met observaties over taal, of met milde grapjes over de managementcultuur. Maar vandaag heb ik geen zin. Sinds vrijdag ben ik heel bezorgd en heel boos. De idiote aanbevelingen uit het vreselijke rapport Van Rijn lijken nu te worden overgenomen door de minister … [Lees meer...] overGeen zin in een leuk stukje
Un(nen) oma?
Kristel Doreleijers studeerde Nederlands in Utrecht en werkt tegenwoordig op het Meertens Instituut. In september gaat ze in Tilburg werken aan een proefschrift onder begeleiding van professor Jos Swanenberg. Dat proefschrift zal gaan over de manier waarop jongere sprekers van het Brabants omgaan met het verschil tussen mannelijke, vrouwelijke en onzijdige woorden. Wat vertelt … [Lees meer...] overUn(nen) oma?
Arthur de docent
Onderwijskritiek in Siebelink’s Jas van belofte Door Johan Copier Leraren in verhalen zijn vaak droevige figuren die nadat ze het aangelegd hebben met een leerling of de vrouw van een collega, ontslagen worden. Dat blijkt uit Meesters van papier, de studie van Ton Bastings over de leraar in de Nederlandse literatuur. Bastings vindt de fictieve docent van Siebelink in … [Lees meer...] overArthur de docent
Is dan niet ons geheel leven één teleurstelling?
De Multatulileesursus (36) Door Marc van Oostendorp - Met Miljoenenstudiën liet Multatuli toch wel zien dat hij een van onze grootste schrijvers was, echt op wereldniveau. - Vind je? Het is toch volkomen onleesbaar? - Niet onleesbaarder dan Ulysses. - Al die eigenaardige uitwijdingen over het roulettespel, laat staan die over kwesties waar geen touw aan vast … [Lees meer...] overIs dan niet ons geheel leven één teleurstelling?
Hij mag ook geen döner, dan lijkt hij teveel op een Turk
Door Marc van Oostendorp Wat doe je als je in Venlo woont, je doet vmbo-basis en ze je een kut-Marokkaan noemen? Dan neem je dat label en je speelt ermee. In een nieuw artikel in het Journal of Sociolinguistics legt de Maastrichtse onderzoeker Pomme van de Weerd uit hoe dat gaat. Honderden uren heeft ze op die vmbo in Venlo doorgebracht en ze voerde vele gesprekken met … [Lees meer...] overHij mag ook geen döner, dan lijkt hij teveel op een Turk
De vloek van de Volkskrant
Door Marc van Oostendorp aak heb ik me afgevraagd wat het toch is met de Volkskrant: het lijkt alsof je in die krant nooit iets mag publiceren als je niet minstens een paar keer de plank volledig misslaat. Al sinds een jaar of acht houd ik op deze site een speciale tag bij voor de keren dat ik zoiets onder ogen krijg. Voor geen enkele krant is het mogelijk om zo'n … [Lees meer...] overDe vloek van de Volkskrant
De volgende metro is lijn 52 en vertrekt over 2 minuten
Iedere dag luisteren tienduizenden mensen naar die zin, maar ineens kwam er een vraag over binnen. " De volgende metro is lijn 52 en vertrekt over 2 minuten." Kan dat eigenlijk wel? De vragensteller suggereerde dat het er misschien mee te maken had dat een naamwoordelijk en een werkwoordelijk gezegde worden samengetrokken, of een zin die een eeuwigdurende toestand aanduidt … [Lees meer...] overDe volgende metro is lijn 52 en vertrekt over 2 minuten
Neerlandistiek voor kinderen
Iemand moet als de echte commissie straks komt een antwoord hebben, in ons managersfeuilleton De verleden tijd van lijken "Dan maak ik als voorzitter", zei Wouter Pieterse, de voormalig hoogleraar Financiële Letterkunde bij de afdeling Nederlands die nu de proefvisitatiecommissie leidde over diezelfde afdeling, "graag gebruik van mijn privilege om een laatste vraag te … [Lees meer...] overNeerlandistiek voor kinderen
Leenwoorden uitspreken: je eigen keuze
Door Marc van Oostendorp Sommige taalonderwerpen lijkt iedereen interessant te vinden, behalve de taalkundige. Leenwoorden zijn daar een voorbeeld van: begin in een volle bus een gesprek over taal, en binnen de kortste keren worden leenwoorden daarin genoemd; maar heel veel taalwetenschappelijk onderzoek is er niet naar dat verschijnsel. Het boek Borrowing van de … [Lees meer...] overLeenwoorden uitspreken: je eigen keuze
Wees precies
Door Marc van Oostendorp Dat we van onze gesprekspartners normaliter een zekere precisie verlangen, valt gemakkelijk aan te tonen. Neem nu de volgende zinnen (die ik vertaal uit dit artikel). Een zon schijnt.Al Jans ouders zijn aanwezig op de ouderavond.Jan gelooft dat Parijs in Frankrijk ligt. Alle drie deze zinnen zijn vreemd. Ze lijken te veronderstellen dat we … [Lees meer...] overWees precies
Twee minderjarige jongelui met iets als mutsjes op ’t hoofd, die door kleur en grootte aan rode ouwels deden denken.
De Multatulileesursus (35) Door Marc van Oostendorp - Dit was voor het eerst in mijn lezersleven dat ik voorbij de eerste hoofdstukken van de Miljoenenstudieën gekomen ben. - Ik blijf het lastig vinden. Er zit zo weinig draad in. Het zijn discussies over allerlei onderwerpen, maar die zijn niet allemaal even boeiend. - Qua vorm is een van de interessante aspecten van … [Lees meer...] overTwee minderjarige jongelui met iets als mutsjes op ’t hoofd, die door kleur en grootte aan rode ouwels deden denken.
Zomercursus in Gent ontvangt 120 buitenlandse studenten Nederlands
Door Yves T’Sjoen In de zomervakantie strijken weer 120 buitenlandse studenten Nederlands neer in Gent. De deelnemers zijn in overleg met en op voorstel van buitenlandse docenten geselecteerd. Zoals de voorbije drie jaar is de Universiteit Gent de gastinstelling in de Lage Landen voor de nieuw gemodelleerde Taalunie Zomercursus Nederlands – taal, cultuur en beroep. De … [Lees meer...] overZomercursus in Gent ontvangt 120 buitenlandse studenten Nederlands
Was taal altijd hetzelfde?
Door Marc van Oostendorp We beleven volgens sommigen bijzondere tijden. Zelfs gediplomeerde taalkundigen heb ik het weleens horen zeggen: ja, talen veranderen altijd en overal, maar in onze tijd gaat het wel heel hard. Mensen die dat zeggen geven vaak wel een verklaring waarom onze tijd zo anders zou zijn dan andere tijden (sociale media, de tweefasestructuur, de … [Lees meer...] overWas taal altijd hetzelfde?
Plagiaat is pas uitgesloten als de software het laatste woord heeft gesproken
Iemand heeft een tien gegeven in ons managersfeuilleton De verleden tijd van lijken "Goed," zei Wouter, de voormalig hoogleraar Financiële Letterkunde die nu voorzitter was van de proefvisitatiecommissie. "Dan wilde ik maar beginnen." Hij keek de leden van zijn vroegere vakgroep streng maar welwillend aan. "Als ik wat harde noten kraak, is dat natuurlijk niet omdat ik … [Lees meer...] overPlagiaat is pas uitgesloten als de software het laatste woord heeft gesproken
